Fluorochinolony – preparaty, działanie, wskazania i przeciwwskazania
Fluorochinolony, znane także jako antybiotyki fluorochinolonowe, to grupa leków o działaniu bakteriobójczym. Hamują syntezę białka w błonie komórkowej bakterii i prowadzą do śmierci patogenów. Są stosowane w leczeniu ciężkich i powikłanych infekcji bakteryjnych. Cechuje je wysoka skuteczność, ale i ryzyko poważnych działań niepożądanych.
1. Co to są fluorochinolony?
Fluorochinolony, inaczej antybiotyki fluorochinolonowe (ang. fluoroquinolones – FQNL), to grupa syntetycznych antybiotyków o szerokim spektrum aktywności bakteriobójczej. Substancje wywodzą się od tak zwanych chinolonów I generacji, takich jak kwas pipemidowy i kwas nalidyksowy.
Fluorochinolony - jakie antybiotyki tworzą tę grupę?
Fluorochinolony to między innymi takie substancje czynne jak:
- ciprofloksacyna (cyprofloksacyna),
- lewofloksacyna,
- norfloksacyna,
- moksifloksacyna,
- ofloksacyna,
- pefloksacyna.
Fluorochinolony - nazwy handlowe
W Polsce najczęściej używanymi FQNL są cyprofloksacyna i lewofloksacyna. Zazwyczaj terapia prowadzona jest w warunkach szpitalnych.
Preparaty na rynku polskim zawierające cyprofloksacynę to:
- Cetraxal (krople do uszu, roztwór),
- Ciloxan (krople do oczu, roztwór),
- Ciphin 500 (tabletki powlekane),
- Ciprinol (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji), Ciprinol (tabletki powlekane),
- Ciprofloxacin Kabi 100 mg/50 ml (roztwór do infuzji), Ciprofloxacin Kabi 200 mg/100 ml (roztwór do infuzji), Ciprofloxacin Kabi 400 mg/200 ml (roztwór do infuzji),
- Cipronex (tabletki powlekane), Cipronex 0,3% (krople do oczu, roztwór),
- Cipropol (tabletki powlekane),
- Proxacin 250 (tabletki powlekane), Proxacin 500 (tabletki powlekane), Proxacin 1% (koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji).
Preparaty na rynku polskim zawierające lewofloksacynę to:
- Levalox (roztwór do infuzji), Levalox (tabletki powlekane),
- Levofloxacin Aurovitas (tabletki powlekane),
- Levofloxacin Genoptim (krople do oczu, roztwór), Levofloxacin Genoptim (tabletki powlekane),
- Levofloxacin Kabi (roztwór do infuzji),
- Levoftyal (krople do oczu, roztwór),
- Levomer (krople do oczu, roztwór),
- Levoxa (tabletki powlekane),
- Oftaquix (krople do oczu, roztwór), Oftaquix sine (krople do oczu, roztwór),
- Quinsair (roztwór do nebulizacji),
- Tavanic (roztwór do infuzji),
- Xyvelam (tabletki powlekane).
2. Fluorochinolony – działanie i wskazania
Fluorochinolony są antybiotykami bakteriobójczymi, będącymi jedynymi bezpośrednimi inhibitorami produkcji kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) przez mikroorganizmy. Uszkadzają dwa enzymy kluczowe dla replikacji bakterii: gyrazę DNA oraz topoizomerazę IV.
Substancje charakteryzują się szerokim spektrum działania. Fluorochinolony działają bakteriobójczo na szczepy pałeczek Gram-ujemnych (łącznie z pulmotropowym Haemophilus influenzae), ziarenkowce Gram-ujemne oraz na szczepy Pseudomonas aeruginosa, także:
- Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia pneumoniae,
- Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum i Mycoplasma hominis.
- Streptococcus pneumoniae,
- większość szczepów metycylinowrażliwych gronkowca,
- mykobakterie.
Fluorochinolony są stosowane w leczeniu ciężkich i powikłanych infekcji bakteryjnych układu moczowego i oddechowego, zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok, zapalenia kości a także w okulistyce i dermatologii.
Stosowanie antybiotyków fluorochinolonownie jest wskazane w przypadku łagodnych i niepowikłanych zakażeń ze względu na częste i poważne działania niepożądane. Ponadto terapia może prowadzić to do lekooporności szczepów bakterii.
3. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Kto nie powinien stosować antybiotyków chinolonowych i fluorochinolonowych? Antybiotyki fluorochinolonowe są przeciwwskazane u dzieci i kobiet w ciąży, a także osób uczulonych na substancje obecne w preparatach.
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, osób w podeszłym wieku i po przeszczepach narządów stosujących kortykosteroidy z uwagi na zwiększone ryzyko zapalenia ścięgna lub zerwania ścięgna. Zaleca się unikanie jednoczesnego przyjmowania kortykosteroidów i antybiotyków fluorochinolowych).
Ze stosowaniem wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak tendinopatia, zapalenie i zerwanie ścięgien piętowych (Achillesa), powikłania żołądkowo-jelitowe, zakażenie, zapalenie jelit i biegunka Clostridium difficile, powikłania dotyczące ośrodkowego układu nerwowego (neurotoksyczność), hepatotoksyczność, hipo- i hiperglikemia oraz zaburzenia rytmu serca.
Zaobserwowano również, że skutkiem ubocznym stosowania leków należących do tej grupy mogą być tendinopatie w obrębie rąk i nadgarstków, zespół cieśni nadgarstka, odwarstwienie siatkówki oka, pęknięcie lub rozwarstwienie tętniaka aorty (i innych tętnic) oraz neuropatie obwodowe.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.