Gazometria - wskazania, przygotowanie, przebieg, interpretacja wyników

Gazometria to badanie, podczas którego mierzy się poziom tlenu transportowanego we krwi. Sprawdzana jest również równowaga kwasowo-zasadowa organizmu. Krew do badania gazometrycznego zazwyczaj pobierana jest z tętnicy w nadgarstku, ramieniu lub udzie. Co to jest gazometria? Co to pO2? Gdzie wykonywać gazometrię krwi?

1. Gazometria - czym jest?

Gazometria to badanie krwi, które pozwala na sprawdzenie równowagi kwasowo-zasadowej (badanie RKZ) oraz kondycji wymiany gazowej w organizmie. Zwykle wykonywane jest w szpitalu w celu kontrolowania stanu wydolnościowego pacjentów i dobrania odpowiedniej metody leczenia.

Zdarza się również, że gazometria krwi tętniczej zlecana jest osobom z podejrzeniem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc lub astmy. Cena gazometrii krwi wynosi około 25 złotych.

2. Badanie gazometrii - na czym polega?

Gazometria umożliwia sprawdzenie parametrów ważnych dla ustalenia kondycji organizmu, takich jak ciśnienie parcjalne tlenu we krwi, ciśnienie dwutlenku węgla we krwi, poziom wodorowęglanów czy wysycenie hemoglobiny tlenem. Jest to również badanie pH krwi oraz badanie równowagi kwasowo-zasadowej.

Gazometria płuc jest wykonywana na próbce krwi tętniczej, choć w niektórych przypadkach pobieranie krwi z pachwiny, nadgarstka lub zgięcia łokciowego nie jest proste. W takiej sytuacji przeprowadzana jest gazometria z palca (gazometria krwi włośniczkowej) na podstawie krwi włośniczkowej arterializowanej, czyli mieszanki krwi żylnej i tętniczej.

Niestety wówczas mogą zdarzyć się fałszywe wyniki prężności dwutlenku węgla. Istnieje również gazometria z ucha, która wymaga pobierania krwi z ucha, a konkretnie z jego płatka.

Gazometria krwi żylnej jest wykonywana niezwykle rzadko, gdy pozostałe metody poboru nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, gazometria u dzieci najczęściej polega na pobraniu próbki z palca.

3. Gazometria - co jest mierzone podczas badania?

Badanie gazometria sprawdza:

• poziom pH krwi - kwasowość i zasadowość krwi,
• poziom wodorowęglanów (HCO3) - gazometria wskazuje zawartość wodorowęglanów we krwi, które utrzymują krew na normalnym, nieco alkalicznym poziomie,
• ciśnienie cząstkowe tlenu (PAO2) - pokazuje procentową zawartość tlenu w próbce krwi, jego wartości są różne w zależności od wieku, a także wysokości, na jakiej się żyje, wartość informuje jak skutecznie płuca pobierają tlen oraz z jaką łatwością przedostaje się on do krwi,
• ciśnienie cząstkowe dwutlenku węgla (PaCO2) - zawartość dwutlenku węgla we krwi, na tę wartość również ma wpływ wysokość nad poziomem morza, wartość ciśnienia dwutlenku węgla wskazuje, jak skutecznie organizm go eliminuje po zużyciu tlenu.

4. Kiedy wykonuje się gazometrię?

Wskazania do wykonania gazometrii to:

• kwasica i zasadowica,
• zatrucia,
• urazy szyi i głowy,
• duszność u pacjentów obciążonych chorobami,
• niewydolność nerek,
• sepsa,
• choroby metaboliczne,
• podejrzenie kwasicy w przebiegu cukrzycy,
• przebyte operacje, w szczególności kardiochirurgiczne i neurologiczne,
• niewydolność oddechowa,
• przewlekłe choroby układu oddechowego, np. POChP.

5. Gazometria - jak wygląda badanie?

Gazometria polega na pobraniu zaledwie 1 ml krwi z tętnicy na udzie, nadgarstku lub ramieniu. Niekiedy próbkę krwi kapilarnej pobiera się z opuszka palca lub płatka ucha.

Do badania potrzebne są heparynizowane strzykawki, które uniemożliwiają kontakt krwi z powietrzem. Po zakończeniu procedury konieczne jest uciskanie miejsca wkłucia, w przypadku tętnicy udowej i ramiennej przez 10-15 minut, natomiast w przypadku tętnicy promieniowej wystarczy 5-7 minut.

6. Gazometria - przygotowanie do badania

Gazometria nie wymaga przygotowania przed badaniem. Wyjątek stanowią jedynie osoby, które korzystają z terapii tlenowej. W tym przypadku należy zrezygnować z poboru tlenu na 20-30 minut przed pobraniem próbki krwi.

7. Gazometria - interpretacja wyników

Gazometria - normy:

• norma pH krwi - od 7,35 do 7,45,
• ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi żylnej (pCO2) - 45 - 47 mmHg,
• ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej (norma PaCO2, pCO2) - 32 - 45 mmHg / od 4,27 - 6,00 kPa,
• całkowita zawartość dwutlenku węgla w osoczu (T CO2) - 23 - 27 mmol/l dla krwi tętniczej oraz 25 - 29 mmol/l dla krwi żylnej,
• ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej (norma pO2) - 80 - 100 mmHg,
• ciśnienie parcjalne tlenu we krwi żylnej (pO2) - 25 - 40 mmHg,
• saturacja (Sat O2) - 96 - 97 proc. dla krwi tętniczej oraz 40 - 70 proc. dla krwi żylnej,
• aktualne stężenie węglowodorów (norma HCO3) - 22 - 26 mmol/l dla krwi tętniczej oraz 24 - 28 mmol/l dla krwi żylnej,
• nadmiar zasad - od -2,3 do +2,3 mEq/l.
• normy RKZ - należy wziąć pod uwagę wartość pH, pCO2, pO2 oraz HCO3.

Warto pamiętać, że wyniki gazometrii należy skonsultować z lekarzem zlecającym badanie. Interpretacja wyników gazometrii oraz interpretacja wyników równowagi kwasowo-zasadowej (interpretacja RKZ) wymaga większej ilości danych, np. o wieku pacjenta, zdiagnozowanych chorobach czy zażywanych lekach. Dopiero wówczas można stwierdzić na przykład za niskie pO2, za wysokie pO2, wysoki poziom dwutlenku węgla we krwi lub jakiekolwiek inne nieprawidłowości.

8. Gazometria - znaczenie diagnostyczne

PH krwi sprawdza się u osób, które przeszły ostre infekcje, a także cierpiących na choroby wątroby i choroby nerek. Dzięki gazometrii diagnozuje się choroby upośledzające oddychanie, takie jak astma lub przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Zazwyczaj gazometria przeznaczona jest dla osób, które wykazują objawy zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, mają problemy z oddychaniem, cierpią na choroby metaboliczne, przeszły uraz głowy lub szyi, znieczulenie ogólne lub operacje mózgu bądź serca.

9. Gazometria u noworodka

Gazometria u noworodka pozwala na sprawdzenie równowagi kwasowo-zasadową w organizmie oraz wymiany gazowej, czyli poziomu tlenu i dwutlenku węgla. U maluchów badanie to jest wykonywane zwykle w celu oceny wydolności oddychania. Krew pobierana jest z pępowiny, tętnicy udowej, promieniowej, ramiennej lub z naczyń w pięcie.

Normy gazometrii u noworodka mogą nieco różnić się od wartości przyjętych dla dzieci i osób dorosłych, interpretacja wyników należy do zadań lekarza.

10. Zła gazometria - przyczyny i leczenie

Nieprawidłowe wyniki gazometrii mogą świadczyć o tym, że organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu, nie usuwa prawidłowo dwutlenku węgla lub istnieją zaburzenia pracy nerek. Częste przyczyny złej gazometrii to:

• kwasica oddechowa - obniżone pH i wysokie pCO2, może być spowodowana zapaleniem płuc, POChP lub przedawkowaniem substancji psychoaktywnych,
• alkaloza oddechowa - wysokie pH i niskie pCO2, wynikie te są charakterystyczne dla hiperwentylacji, odczuwania bólu oraz niektórych chorób płuc, które wpływają na wymianę tlenową,
• kwasica metaboliczna - obniżone pH i HCO3, może wystąpić na skutek cukrzycy lub niewydolności nerek,
• alkaloza metaboliczna - wysokie pH oraz HCO3, występuje w hipokalemii, po przedawkowaniu dwuwęglanu sodu oraz przewlekłych wymiotach.

Leczenie dobierane jest w sposób indywidualny w zależności od przyczyny nieprawidłowości oraz stanu pacjenta.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.