Gojenie rany – sposoby na najczęstsze problemy

Gojenie rany to wieloetapowy proces odtwarzania ciągłości tkanki łącznej, która została przerwana wskutek urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego bądź interwencji chirurgicznej (np. cesarskie cięcie). Ma na celu zamknięcie rany i wytworzenie w jej miejscu blizny.

Jak goi się rana? To zależy od jej charakteru. Gdy brzegi ściśle do siebie przylegają (w przypadku ran ciętych, kłutych), proces gojenia rany następuje przez rychłozrost.

Gdy brzegi rany są oddalone od siebie (w przypadku rany szarpanej, kąsanej, postrzałowej, rąbanej), ubytek tkanek wypełniany jest przez ziarninę, to jest nowo utworzoną tkankę łączną.

W procesie gojenia ran wyróżnia się dwie fazy. To faza oczyszczania (wówczas dochodzi do rozpadu uszkodzonych tkanek) i faza odbudowy (wypełnienie rany ziarniną i stopniowe zmniejszanie jej powierzchni).

Gdy ziarnina ulega zwłóknieniu, przekształca się w bliznę. Jeśli proces gojenia rany nie przebiega prawidłowo, może dojść do powikłań. To na przykład:

• zakażenie,
• powstanie rany przewlekłej,
• krwawienie z rany, wysięk,
• powstanie krwiaka w ranie,
• rozejście rany i powstanie przepukliny pooperacyjnej,
• wytrzewienie,
• wytworzenie bliznowca.

Proces gojenia rany może trwać od 10 dni do kilku miesięcy, w zależności od typu i rozległości rany. I tak w przypadku ran, których gojeniu nie towarzyszą komplikacje, ziarnina powstaje po około 4 dniach od zranienia.

Jeśli chodzi o zabliźnianie, ma ono miejsce pomiędzy 6. a 10. dniem od zranienia. W przypadku ran głębokich i pooperacyjnych proces zabliźniania może trwać 4 tygodnie, a nawet dłużej.

Gojenie rany nie zawsze przebiega tak, jak tego oczekujemy. Wpływa na to wiele czynników, takich jak:

• zbyt rzadka zmiana opatrunku,
• zakażenie rany,
• bardzo duża ilość wysięku,
• brak prawidłowego ukrwienia rany, słabe krążenie krwi. Gdy krew z trudnością dopływa do żył, powoduje niedotlenienie i komplikuje proces gojenia, niedokrwistość,
• małe stężenie białek w osoczu,
• niedożywienie,
• palenie tytoniu,
• stosowane leki, np. przeciwmitotyczne, leczenie glikokortykosteroidami,
• choroby przewlekłe, np. cukrzyca, miażdżyca,
• zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego,
• zaawansowany wiek.

Co robić, gdy problemem staje się wolne gojenie ran i powstawanie nieestetycznych blizn? Czy istnieją sposoby na przyspieszają gojenie rany? Okazuje się, że tak. Proces ten można przyspieszyć i zoptymalizować poprzez jej regularne przemywanie oraz dezynfekowanie.

Najważniejsze jest odkażenie skóry wokół niej przy użyciu:

• produktów antyseptycznych (zwłaszcza na bazie oktenidyny, które nie tylko dezynfekują, ale i stwarzają odpowiednie środowisko do prawidłowego zagojenia się), jak i samej rany oraz jej.
• preparaty ze srebrem, które ogranicza namnażanie drobnoustrojów. Rzadziej wykorzystywany jest spirytus salicylowy 2%, woda utleniona 3% czy roztwór soli fizjologicznej (produkty na bazie alkoholu i jodyny są odradzane, ponieważ wysuszają skórę).

Nie mniej istotne jest odpowiednie zabezpieczenie rany. Po ustąpieniu krwawienia zakłada się plaster z opatrunkiem (do trudno gojących zalecane są opatrunki hydrokoloidowe, które nie tylko chronią przed czynnikami zewnętrznymi, ale i zapewniają wilgotność w przypadku ran suchych, a pochłaniają nadmierny wysięk ran mokrych).

Dodatkowo można wykorzystywać maść na trudno gojące się rany ropne, z czasem maść na blizny. Ranę należy regularnie przemywać.

Wskazane jest także, aby często zmieniać opatrunki i unikać ekspozycji na działanie czynników podrażniających. Należy pamiętać, że rana nie powinna być uciskana ani pocierana na przykład przez obcisłe ubranie. W przypadku rozległej, głębokiej rany konieczne może być szycie chirurgiczne.

Aby przyspieszyć gojenie się ran należy przestrzegać zasad zdrowej diety z odpowiednią ilością białka oraz witamin, które oddziałują korzystnie na regenerację tkanek, a także wywierają wpływ na ich kondycję.

Mowa o witaminie C, E i A. Warto także wspierać odporność, uwzględniając w jadłospisie źródła kwasów tłuszczowych omega-3 czy witaminy D (dobrze jest pomyśleć o ich suplementacji).