Grelina – występowanie, uwalnianie, działanie i normy

Grelina to hormon peptydowy odpowiedzialny za wywoływanie uczucia głodu. Jest uwalniany głównie z żołądka i dwunastnicy. Oddziałuje zarówno z podwzgórzem, jak i z mózgowymi ośrodkami przyjemności. Co warto o nim wiedzieć?

1. Co to jest grelina?

Grelina - hormon głodu - jest 28-aminokwasowym polipeptydem, który wywodzi się z prepropeptydu zbudowanego ze 117 reszt aminokwasowych. Zidentyfikowaną ją w 1999 roku. Dokonał tego D. Kojima.

Substancja w około 70% jest uwalniana z komórek trzonu i dna żołądka do przestrzeni zewnątrzkomórkowej i dalej do krwi. Ponadto - w niewielkich ilościach - grelina produkowana w płucach, sercu i nerkach, jelicie cienkim i grubym, także w przysadce w mózgu, w okolicy jądra łukowatego oraz podwzgórzu (obszar położony w podwzgórzu jest głównym ośrodkiem regulacji łaknienia). Nie jest wydzielana do światła przewodu pokarmowego.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Receptory dla greliny zlokalizowano między innymi w tkance tłuszczowej, nerkach, jajnikach, przysadce, podwzgórzu, trzustce, mięśniu sercowym i naczyniach krwionośnych.

2. Uwalnianie greliny

Co wiadomo o hormonie głodu? Wykazano, że uwalnianie greliny nie zależy od stopnia wypełnienia żołądka, a jej stężenie zmienia się w zależności od zapotrzebowania energetycznego organizmu. Stwierdzono także dobowe wahania rytmu wydzielania greliny: jej poziom rośnie podczas głodzenia, przed posiłkami i w nocy, a obniża się po posiłku, zwłaszcza zasobnym w tłuszcze i węglowodany.

Najwyższy poziom greliny jest odnotowywany w godzinach nocnych i porannych (między 22:00 a 4:00), w czasie głodówki, przed posiłkiem oraz po około 1-2 godzinach po spożytym posiłku.

3. Działanie greliny

Na czym polega aktywność greliny? Zaobserwowano, że substancja:

• pobudza mózg, co prowadzi do zwiększenia apetytu. Jej podstawowym zadaniem jest utrzymanie równowagi energetycznej, poziomu tkanki tłuszczowej i masy ciała,
• spowalnia metabolizm, wpływa na metabolizm węglowodanów i lipidów, zmniejsza zdolność spalania tkanki tłuszczowej,
• sprzyja gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha,
• zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego i uwalnianie gastryny. To hormon, który kontroluje produkcję substancji umożliwiających trawienie,
• działa ochronnie na tkanki poprzez regulację programowej śmierci komórki (apoptoza) w organizmie. To sprawia, że tonuje odczyn zapalny i zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworu,
• może obniżyć wydzielanie insuliny i rejestrowanie w organizmie glukozy. Dzięki niemu nasilone jest uwalnianie hormonów hiperglikemizujących – kortyzolu, glukagonu, adrenaliny, blokując adiponektynę,
• przyspiesza opróżnianie żołądka poprzez aktywację nerwu błędnego,
• odgrywa ważną rolę w regulacji łaknienia, bilansu energetycznego i homeostazy glukozy,
• moduluje układ odpornościowy,
• wpływa na stymulowanie hormonu wzrostu, hormonu luteinizującego i prolaktynę,
• ma wpływ na proces spermatogenezy, cykl snu i czuwania.

Funkcje greliny mogą zostać zaburzone poprzez niedobór snu i nadmierny bądź przewlekły stres.

4. Jakie są normy greliny?

Poziom greliny w organizmie zależy od wielu czynników, takich jak poziomu glukozy i insuliny, sposób odżywiania się, styl życia czy aktywność przywspółczulnego układu nerwowego. Grelina w granicach normy powinna mieścić się w zakresie do 650 pg/ml. Warto pamiętać, że jej ilość po zjedzeniu posiłku spada do około 400 pg/ml.

Stężenie hormonu jest wyższe u osób z niskim wskaźnikiem masy ciała BMI oraz będących na dietach redukcyjnych, a także osób zmagających się z anoreksją i bulimią.

Obniżone stężenie greliny jest charakterystyczne dla nadwagi i otyłości, cukrzycy typu 1 i 2, zespołu policystycznych jajników, nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu chorób reumatycznych czy nadciśnienia tętniczego.

Utrzymujący się wysoki poziom greliny może wywołać choroby zapalne, gromadzenie się tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha (tzw. otyłość brzuszna, problemy z płodnością, zaburzenia nastroju, a i zwiększone ryzyko wystąpienia raka.

By obniżyć poziom greliny, należy:

• przestrzegać zasad zbilansowanej, racjonalnej diety o optymalnym zadbanie o zbilansowany jadłospis,
• utrzymywać optymalny bilans kaloryczny,
• zachowywać regularne odstępy między posiłkami,
• dbać o aktywność fizyczną i inne elementy higienicznego trybu życia, takie jak unikanie stresu i zaplanowanie odpowiedniej ilości godzin regenerującego snu.

Jak zbadać grelinę? Badanie krwi w celu oznaczenia jej poziomu jest wykonywane wyłącznie podczas badań klinicznych. Nie należy do standardowych procedur medycznych.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.