Grypa żołądkowa - przyczyny, objawy, czas trwania, leczenie
Grypa żołądkowa, inaczej grypa jelitowa lub jelitówka, to wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego wywołane przez różne wirusy - nie są to jednak wirusy grypy. Grypa jelitowa jest bardzo zaraźliwa, często chorują całe rodziny, szczególnie dzieci. To właśnie u najmłodszych jelitówka jest szczególnie groźna, zwłaszcza jeśli jej przyczyną są rotawirusy. Leczenie polega na łagodzeniu objawów, które są bardzo dokuczliwe. Podstawową zasadą profilaktyki jest przestrzeganie zasad higieny.
- 1. Przyczyny grypy żołądkowej
- 1.1. Wirusy odpowiedzialne za grypę żołądkową
- 1.2. Drogi zakażenia
- 1.3. Mechanizm zakażenia
- 2. Grypa żołądkowa - objawy
- 2.1. Postać bezobjawowa
- 2.2. Postać łagodna
- 2.3. Postać ciężka
- 2.4. Ile trwa grypa żołądkowa?
- 3. Grypa żołądkowa u niemowląt i dzieci
- 4. Grypa żołądkowa w przebiegu ciąży
- 5. Leczenie grypy żołądkowej
- 6. Jak zapobiec grypie żołądkowej
1. Przyczyny grypy żołądkowej
Grypa żołądkowa jest chorobą zakaźną układu pokarmowego. Jej nazwa jest myląca. Problemy żołądkowe, które pojawiają się w przebiegu jelitówki, nie są wywołane przez wirus grypy, lecz inne patogeny.
1.1. Wirusy odpowiedzialne za grypę żołądkową
- adenowirusy,
- kaliciwirusy,
- astrowirusy,
- norowirusy,
- rotawirusy.
Szczególnie groźne są rotawirusy, zwłaszcza dla dzieci. Na świecie co roku odnotowuje się około 500 tysięcy zgonów dzieci z powodu tego patogenu. Wysoką zakaźnością dla człowieka charakteryzują się rotawirusy typu A, B i C. Najczęściej izolowanym typem od osób zakażonych jest typ A.
1.2. Drogi zakażenia
Zakażenie wirusem, który wywołuje grypę żołądkową, następuje:
- drogą pokarmową,
- drogą kropelkową,
- przez kontakt z wydzielinami osoby chorej,
- poprzez kontakt z powierzchnią lub przedmiotem, które są zanieczyszczone wirusem.
1.3. Mechanizm zakażenia
Mechanizm, w jakim dochodzi do zakażenia wirusem, składa się z 5 etapów:
- w pierwszym z nich dochodzi do właściwego zakażenia, czyli wniknięcia wirusa do organizmu ludzkiego – drogą oddechową (wdychając skażone powietrze) lub drogą pokarmową (np. spożywając zanieczyszczone owoce). Po przejściu przez jamę ustną, cząsteczki wirusa, pokonując kolejno przełyk i żołądek, dostają się do jelita cienkiego;
- w drugim etapie poprzez białka kapsydu (otoczka glikoproteinowa) wirus wnika do enterocytów, czyli komórek nabłonka kosmków jelitowych;
- trzecim etapem, już w komórce, jest uwolnienie genomu wirusa z otoczki kapsydowej do cytoplazmy komórkowej;
- w czwartym etapie dochodzi do replikacji, czyli wytworzenia milionów nowych cząsteczek wirusa oraz toksyn. Na skutek ich działania komórki wydzielają duże ilości płynu i elektrolitów do światła jelita, rozcieńczając tym samym masy kałowe i powodując biegunkę;
- ostatnim etapem jest uwolnienie ogromnej ilości wirusów, które zakażają mnóstwo kolejnych zdrowych komórek. Następnie cykl się powtarza.
2. Grypa żołądkowa - objawy
Objawy grypy żołądkowej zależą do jej postaci.
2.1. Postać bezobjawowa
Chory odczuwa jedynie osłabienie, nasiloną męczliwość, nawet podczas wykonywania zwykłych domowych czynności oraz zwiększoną senność.
2.2. Postać łagodna
Występują w niej głównie:
- podwyższona temperatura ciała,
- bóle głowy,
- nudności,
- brak apetytu.
Właśnie ta łagodna postać choroby najczęściej mylona jest z przeziębieniem, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku dzieci.
2.3. Postać ciężka
Infekcja rozwija się bardzo szybko. Pierwsze objawy grypy żołądkowej pojawiają się już w ciągu 24-48 godzin od kontaktu z wirusem. Na początku nagle pojawia się:
- gorączka (o różnym nasileniu – u dzieci nawet do 40 stopni Celsjusza),
- wymioty,
- biegunka,
- bóle brzucha.
U niemowląt mogą dodatkowo wystąpić drgawki gorączkowe oraz objawy podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych.
2.4. Ile trwa grypa żołądkowa?
Grypa jelitowa nie powinna trwać dłużej niż tydzień. Same wymioty powinny ustąpić po 2-3 dniach. Przedłużająca się biegunka i wymioty mogą poważnie zaszkodzić zdrowiu, a nawet doprowadzić do odwodnienia i wycieńczenia organizmu. Przy objawach grypy jelitowej trwających dłużej niż tydzień należy zgłosić się do lekarza.
3. Grypa żołądkowa u niemowląt i dzieci
Objawy grypy żołądkowej w postaci biegunki i wymiotów mogą być tak nasilone, że często prowadzą do gwałtownego i ciężkiego odwodnienia. Jest to problem dotyczący w szczególności dzieci. Taki odwadniający się młody organizm może utracić nawet do 10 proc. swojej masy już w czasie pierwszych godzin.
Odwodnienie prowadzi także do szybkiej utraty soli mineralnych i zagęszczenia krwi, co z kolei może spowodować niedokrwienie mózgu, nerek czy wątroby. Dla małych dzieci błaha biegunka może być nawet zagrożeniem życia.
4. Grypa żołądkowa w przebiegu ciąży
Z grypą żołądkową w czasie ciąży zawsze są związane obawy o bezpieczeństwo dziecka. Jednak zagrożenie to praktycznie nie istnieje. Wirus związany grypą jelitową nie przenika do płodu.
Zagrożenia związane z grypą dotyczą raczej samego procesu chorobowego. Grypa żołądkowa niesie ze sobą niebezpieczeństwo odwodnienia. Kobiety zmagające się z grypą jelitową w ciąży powinny bardzo dbać o odpowiednią ilość płynów. Gdy jednak do odwodnienia dojdzie, należy udać się prosto na szpitalny oddział ratunkowy.
5. Leczenie grypy żołądkowej
Leczenie grypy jelitowej polega głównie na łagodzeniu objawów (leczenie objawowe). Grypa żołądkowa, tak jak większość zakażeń wirusowych, nie jest leczona lekami przeciwwirusowymi (leczenie przyczynowe), gdyż zwykle przechodzi sama po kilku dniach.
W czasie leczenia należy wypoczywać i stosować się do poniższych zaleceń:
- należy uzupełniać płyny i jak najwięcej pić (szczególnie, jeśli pojawią się wymioty),
- najlepiej wybrać specjalne preparaty nawadniające i uzupełniające elektrolity (ale nie napoje dla sportowców), szczególnie jeśli biegunka i wymioty są silne lub choruje dziecko,
- po ustąpieniu wymiotów należy zacząć jeść - ale tylko lekkie potrawy: lekkie rosołki, ugotowane ziemniaki, ryż,
- należy poczekać z normalnym jedzeniem do całkowitego ustąpienia objawów.
Pierwszego dnia, gdy pojawią się objawy grypy żołądkowej, ciężko jest cokolwiek zjeść, ponieważ spożywanie pokarmów nasila wymioty i biegunkę. Już pierwszego dnia należy zatem zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu.
Najlepiej pić ciepłą wodę i słabą herbatę. Należy je przyjmować w małych ilościach, ale często. Podczas grypy żołądkowej trzeba przyjmować większą niż zwykle ilość płynów.
Drugiego dnia, jeśli wymioty i biegunka są słabsze, można wprowadzić do diety niewielką ilość pokarmu. Najlepszy będzie biały ryż (niesolony), sucharki lub krakersy. Oczywiście nie można zapomnieć o nawodnieniu.
Najbardziej uciążliwe objawy grypy żołądkowej ustępują zwykle trzeciego dnia. Można wtedy pozwolić sobie na jedzenie niewielkich porcji lekkostrawnych produktów. Może to być np. gotowane mięso drobiowe lub twarożek.
Po ustąpieniu objawów grypy żołądkowej przez kilka tygodni zaleca się unikanie ciężkostrawnych i wysoko przetworzonych produktów, ponieważ obciążają one układ trawienny, który nie zdołał jeszcze dobrze zregenerować się po chorobie.
Po zakończeniu choroby można jeszcze przez ok. 2 tygodnie stosować probiotyk, który pomoże przywrócić działanie układu pokarmowego i odbuduje bakterie flory jelitowej.
6. Jak zapobiec grypie żołądkowej
Aby zapobiec zakażeniu, należy:
- dbać o higienę osobistą (przede wszystkim o czystość rąk),
- często dezynfekować nie tylko toaletę, ale też umywalki czy inne urządzenia sanitarne,
- unikać picia wody, która nie jest do tego przeznaczona,
- unikać jedzenia nieumytych owoców i warzyw.
Chory na grypę żołądkową zaraża przed pojawieniem się objawów, w trakcie trwania choroby i przez kilka dni po jej ustąpieniu. Jeśli mamy podejrzenie, że wśród naszych bliskich panuje grypa żołądkowa, lepiej unikać spotkań.
Całkowite wyzdrowienie następuje w momencie złuszczenia się zainfekowanych komórek błony śluzowej jelita. Może to potrwać kilka dni. W tym czasie warto stosować zaostrzony reżim higieniczny, by nie dopuścić do dalszego rozprzestrzeniania się choroby.
W przypadku niemowląt działaniem profilaktycznym może być szczepienie przeciw rotawirusom, które są jednymi z najczęściej odpowiadających za grypę żołądkową wirusów. Szczepienia chronią przed kilkoma szczepami rotawirusów, a jeśli dojdzie do zakażenia wirusami, których szczepienie nie obejmuje, sprawiają, że choroba ma łagodniejszy przebieg. Szczepionkę podaje się dzieciom do 6. miesiąca życia.
Upowszechnienie tych szczepionek pozwoli ochronić przed śmiercią miliony dzieci, ale także znacznie zmniejszy rozmiary ich cierpień związanych z tą powszechną chorobą.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.