Kodeina (fosforan kodeiny) - czym jest i jak działa? Skutki uboczne używania kodeiny.

Kodeina, a właściwie fosforan kodeiny to popularny składnik leków na kaszel i przeziębienie. Stosowana zgodnie z zaleceniami lekarza likwiduje nieprzyjemne dolegliwości, jednak jej stosowanie w nadmiarze może prowadzić nawet do poważnego uzależnienia. Kodeina spożywana w zbyt dużych dawkach działa jak narkotyk. Jakie są przeciwwskazania do stosowania tej substancji? Co jeszcze warto o niej wiedzieć?

1. Co to jest kodeina?

Kodeina (fosforan kodeiny) należy do organicznych związków chemicznych z grupy alkaloidów fenantrenowych. Wchodzi w skład substancji opioidowych, w związku z tym wpływa na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Występuje w formie białego proszku, który łatwo rozpuszcza się w wodzie. Właściwości fosforanu kodeiny znane są ludziom już od starożytności.

W czasach starożytnych kodeinę stosowano do leczenia dolegliwości bólowych głowy. Substancja ta podawana była również przed różnego rodzaju operacjami chirurgicznymi. W czasach obecnych fosforan kodeiny wykorzystywany jest jako składnik środków farmaceutycznych. Można znaleźć go w lekach przeciwbólowych dostępnych bez recepty, tabletkach na grypę oraz przeziębienie, ale również w syropach na kaszel. Koda to potoczne określenie dla substancji o nazwie kodeina.

2. Działanie kodeiny

Zobacz film: "Czy wszystkie suplementy diety są złe?"

Wykazuje zbliżone działanie do morfiny, jednak słabsze i mniej toksyczne. Niweluje odczucie bólu i zmniejsza odczuwanie głodu. W celach leczniczych, przy zastosowaniu odpowiednich dawek, powoduje złagodzenie lub całkowity zanik kaszlu. U większości osób ponad sześćdziesiąt procent kodeiny jest wydalane w ciągu dnia wraz z moczem.

Powoduje pojawienie się stanów euforycznych, uczucie senności i apatię. Spowalnia także prace żołądka oraz jelit. Kodeina przedostaje się do krwi w ciągu około sześćdziesięciu minut. Działa od dwóch do sześciu godzin.

3. Wskazania i dawkowanie

Wskazaniem do stosowania kodeiny są dolegliwości bólowe o umiarkowanym lub dużym nasileniu: bóle głowy, bóle zębów, bóle menstruacyjne, bóle gardła, bóle reumatyczne, nerwobóle.

Drugim wskazaniem do stosowania fosforanu kodeiny jest problem związany z układem oddechowym, a dokładnie uporczywy, suchy kaszel bez odkrztuszania wydzieliny. Kodeina to również składnik leków przeciwgorączkowych, leków na grypę oraz przeziębienie.

Jak wygląda dawkowanie fosforanu kodeiny? Preparaty zawierające tę substancję czynną nie powinny być długotrwale stosowane, ponieważ mogą uzależniać. Stosuje się je przez krótki czas, maksymalnie cztery razy w ciągu jednej doby. Odstęp pomiędzy każdą dawką nie powinien być krótszy niż sześć godzin. Maksymalna dobowa dawka kodeiny nie powinna przekraczać 240 miligramów.

4. W jakich lekach występuje kodeina?

Właściwości kodeiny są cenione w medycynie, m. in. ze względu na jej szybkie wchłanianie w przewodzie pokarmowym. W Polsce substancja ta jest ogólnie dostępna. Fosforan kodeiny często jest wykorzystywany jako środek przeciwkaszlowy oraz składnik leków przeciwbólowych i znieczulających. Substancja występuje także w lekach przeciwko grypie i przeziębieniu. Zarówno w aptekach internetowych, jak i stacjonarnych zakupić można leki z kodeiną bez recepty.

Kodeina może stanowić samodzielną substancję leczniczą lub występować w połączeniu z: paracetamolem, ibuprofenem, kofeiną, ekstraktami na bazie takich ziół jak tymianek, koper czy sosna.

Syrop z kodeiną (bez recepty) poza fosforanem kodeiny, bardzo często zawiera również sulfogwajakol. Lek działa wykrztuśnie. Oznacza to, że zarówno sulfogwajakol, jak i kodeina w syropie rozrzedzają zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę oraz umożliwiają pozbycie się jej. W aptekach znaleźć dostępne są następujące syropy z kodeiną:

• Thiocodin,
• Syrop sosnowy złożony marki Aflofarm
• Pini Comp,
• Herbapini,
• Sirupus pini compositus.

Działanie wyksztuśne mają nie tylko syropy, ale również tabletki na kaszel Thiocodin (bez recepty) oraz NeoAzarina. Drugi preparat zawiera w swoim składzie półwodny fosforan kodeiny oraz sproszkowane tymianku.

Tabletki przeciwbólowe z kodeiną mogą pomóc, gdy doskwierają nam dolegliwości bólowe o średnim i dużym nasileniu np. bóle głowy, bóle mięśni i stawów, bóle pourazowe tkanek miękkich, dolegliwości bólowe towarzyszące miesiączce. Leki przeciwbólowe z kodeiną w postaci tabletek zazwyczaj zawierają takie substancje czynne jak paracetamol lub ibuprofen. Wiele z nich ma w składzie również kofeinę.

Leki zawierające kodeinę w postaci tabletek to przede wszystkim:

• Antidol 15 (w składzie tego leku znajduje się fosforan kodeiny oraz paracetamol). Cena Antidolu waha się od 15 do 25 złotych. Tabletki przeciwbólowe Antidol dostępne są bez recepty.
• Solpadeine (w składzie oprócz fosforanu kodeiny występuje także paracetamol i kofeina). Za te tabletki trzeba zapłacić od 17 do 26 złotych.

Solpadeine max zawiera nieco większe stężenie substancji czynnych niż tabletki Solpadeine. Cena Solpadeine max waha się od 14 do 26 złotych. Czy do zakupu obu preparatów potrzebna jest recepta? Nie. Te tabletki również dostępne są w aptekach bez recepty.

W przypadku niektórych pacjentów lek może spowodować skutki uboczne takie jak: zaparcia, obniżony apetyt, nudności, zwężenie źrenic.

Farmaceuci są często pytani są o preparat Co-Codamol. Co to za lek i jakie działania niepożądane może wywoływać? Co-Codamol to środek farmaceutyczny zawierający w swoim składzie dwie substancje czynne takie jak fosforan kodeiny oraz paracetamol. Lek występuje w postaci doustnych tabletek. Należy do grupy leków zwanych opioidowymi lekami przeciwbólowymi. Przeznaczony jest do niwelowania bólu zębów, dolegliwości bólowych po operacjach, urazach, dolegliwości bólowych w przebiegu chorób nowotworowych.

Jakie skutki uboczne może wywoływać Co-Codamol? Problemy dotyczące układu pokarmowego, nudności, wymioty, zaparcia, zawroty głowy, ospałość. Obecnie, tabletki nie są dostępne w polskich aptekach.

5. Skutki uboczne kodeiny

Nadmiar kodeiny może mieć poważne konsekwencje. Stosowanie nawet małych, terapeutycznych dawek kodeiny może wiązać się z nudnościami, wymiotami, zaparciami, świądem i oszołomieniem. Długotrwałe przyjmowanie leków z kodeiną może skutkować pojawieniem się apatii i otępienia, nadmiernej senności oraz zawrotów głowy. Poza tym mogą pojawić się reakcje uczuleniowe w postaci wysypki lub swędzenia skóry. Kodeina może znacznie osłabić koncentrację, w związku z tym lepiej zrezygnować z prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Po zastosowaniu dawki przekraczającej trzydzieści miligramów, może się pojawić stan półsnu. W wyniku dużego stężenia kodeiny we krwi następują zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu. Występuje również dezorientacja oraz chwilowa utrata świadomości. Mogą też pojawić się problemy z oddychaniem. Kodeina zaburza prawidłowy przepływ impulsów nerwowych, co odbija się niekorzystnie na sprawności organizmu. W przypadku ostrego zatrucia najpierw następuje pobudzenie kory mózgowej, po tym z kolei pojawia się nadmierna senność.

Przedawkowanie syropu na kaszel z kodeiną jest równie niebezpieczne, co przedawkowanie innych leków zawierających fosforan kodeiny. Na skutek przedawkowania mogą pojawić się halucynacje, dreszcze, pobudzenie, uczucie splątania.

6. Interakcje z innymi lekami

Trzeba uważać na przyjmowanie kodeiny równocześnie z innymi lekami. Depresyjny wpływ kodeiny na ośrodkowy układ nerwowy nasilają m.in. neuroleptyki, benzodiazepiny oraz leki przeciwalergiczne. Stosowanie kodeiny w połączeniu ze środkami o działaniu przeciwdepresyjnym, antyhistaminowym, przeciwlękowym, nasennym może skutkować dezorientacją, zaburzeniami uwagi oraz świadomości.

Połączenie fosforanu kodeiny z morfiną, barbituranami, benzodiazepinem może z kolei powodować trudności z oddychaniem (w niektórych przypadkach może dojść również do zatrzymania oddechu). Zażycie naraz kodeiny z metoklopramidem może doprowadzić do zaburzeń motoryki jelit.

7. Przeciwwskazania i środki ostrożności

Jakie są przeciwwskazania do stosowania kodeiny? Leki zawierające fosforan kodeiny nie są wskazane w przypadku osób chorujących na zaburzenia oddychania. Dodatkowo, leków z tą substancją nie należy stosować u pacjentów, u których występuje stwierdzono szybkie przetwarzanie kodeiny w morfinę.

Kodeina w ciąży również nie powinna być stosowana, ponieważ może doprowadzić do poważnych wad rozwojowych u dziecka. Substancja przenikająca przez łożysko do krwiobiegu płodu i może doprowadzić do przedwczesnego porodu, poronienia, zespołu odstawiennego u noworodka.

Szczególną ostrożność w czasie stosowana preparatów z kodeiną powinny zachować karmiące matki, ze względu na to, że może ona przedostawać się w śladowych ilościach do mleka.

Czy kodeina dla dzieci to dobry pomysł? Okazuje się, że nie. Preparatów zawierających kodeinę nie powinno się podawać dzieciom poniżej dwunastego roku życia.

Środki ostrożności: Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, niedoczynność tarczycy lub jaskrę, przed zażyciem leków z kodeiną powinny bezzwłocznie zgłosić się wcześniej do specjalisty.

8. Uzależnienie od leków

W wyniku długotrwałego stosowania kodeiny może ona prowadzić do uzależnienia. Wystarczy pół roku jej regularnego zażywania, aby zauważyć u siebie pierwsze objawy uzależnienia. Stosowanie kodeiny może być powodem zarówno uzależnienia psychicznego, jak i fizycznego. Specjaliści biją na alarm, aby wszystkie leki z kodeiną były dostępne tylko na receptę. Część z nich nadal jednak można kupić bez problemu w aptekach. Jednakże ze względu na możliwość używania kodeiny w celach innych niż medyczne w ramach jednorazowej sprzedaży w aptekach można kupić nie więcej niż jedno opakowanie produktu leczniczego zawierającego kodeinę.

Po zaprzestaniu stosowania kodeiny mogą pojawić się objawy typowe dla zespołu odstawienia, jak ból głowy, pobudzenie, drażliwość, natychmiastowa potrzeba ponownego kontaktu ze środkiem uzależniającym. Osoby uzależnione początkowo nie zdają sobie sprawy ze swojego stanu ze względu na stosowanie małych dawek. Z czasem jednak sięgają po coraz większe ilości określonych preparatów, nie zdając sobie sprawy, że wpadają w wir uzależnienia.

Szczególnie wśród młodych ludzi zdarzają się przypadki uzależnień od syropów na kaszel, których składnikiem jest kodeina. Często stosują je bez wiedzy rodziców i konsultacji lekarskiej nawet w przypadku braku jakichkolwiek dolegliwości. Młodzi ludzie sięgają po nie, nie jako lek na problemy zdrowotne, a „złoty środek” na różne młodzieńcze problemy. W konsekwencji nadmiar kodeiny w organizmie może być przyczyną utraty kontaktu z rzeczywistością. Powoduje spadek koncentracji. Do tego dochodzą problemy z przemianą materii, brak apetytu, spadek wagi ciała, a nawet zaburzenia pracy serca.

Na aptecznych półkach istnieje duża różnorodność leków wykazujących podobne działanie, ale bez właściwości narkotyzujących. Wybierając zatem jakikolwiek lek na kaszel czy przeziębienie bez recepty, warto dokładnie czytać jego skład lub skonsultować się ze specjalistą.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.