Lokalne czy z importu? Takie produkty mogą być zdrowsze

Produkty lokalne często postrzegane są jako świeższe, bardziej naturalne i mniej przetworzone. Krótszy czas transportu to mniejsze straty witamin i minerałów, mniejsze zużycie opakowań oraz niższy ślad węglowy. Z kolei importowane warzywa i owoce bywają zrywane zanim dojrzeją, by przetrwały długą drogę, co z kolei może obniżać ich wartość odżywczą i smak.

Jednak nie zawsze zagraniczne oznacza gorsze. Niektóre produkty rosną w najlepszych dla siebie warunkach właśnie poza naszym klimatem, np. banany, awokado lub oliwki. Klucz tkwi w tym, by świadomie wybierać, rozumiejąc, co w danym przypadku tak naprawdę oznacza kraj pochodzenia.

Warunki, w jakich rosną rośliny, mają bezpośredni wpływ na ich wartość odżywczą, smak i zawartość bioaktywnych związków. Marchew uprawiana latem w pełnym słońcu różni się od tej szklarniowej z zimy, podobnie jak pomidory z południa Europy mają zwykle więcej aromatu i likopenu niż te dojrzewające pod folią.

Sezonowe warzywa i owoce dojrzewają naturalnie, bez wymuszonego tempa wzrostu, dzięki czemu są bogatsze w witaminy i minerały. Miejsce uprawy ma więc znaczenie nie tylko logistyczne, ale i biologiczne, ponieważ to, co jemy zimą, latem lub wiosną, może zupełnie inaczej działać na nasz organizm.

Oznaczenia na opakowaniach mogą sugerować jakość, ale ich znaczenie nie zawsze jest jasne. Produkty ekologiczne pochodzą z upraw prowadzonych bez chemicznych pestycydów i nawozów syntetycznych, więc ryzyko spożycia szkodliwych pozostałości jest mniejsze i może to korzystnie wpływać na zdrowie.

Z kolei żywność konwencjonalna często zawiera więcej pozostałości środków ochrony roślin, choć normy bezpieczeństwa są ściśle kontrolowane. Certyfikaty, takie jak "organic" lub "bio", gwarantują określony sposób produkcji, ale nie zawsze przekładają się na wyższą wartość odżywczą. Dla niektórych liczy się minimalizacja chemii w diecie, dla innych dostępność i cena. Warto znać różnice, by podejmować świadome decyzje.

To, gdzie rośnie warzywo lub owoc, ma większe znaczenie, niż mogłoby się wydawać. Gleba, nasłonecznienie, wilgotność powietrza i czystość środowiska wpływają nie tylko na smak, ale też na zawartość witamin i składników mineralnych. Na przykład warzywa uprawiane w glebach bogatych w selen lub magnez będą miały ich więcej niż te z ubogich terenów.

Wpływ mikroklimatu widać też w ziołach, ponieważ rozmaryn lub tymianek z rejonów śródziemnomorskich często zawiera więcej olejków eterycznych i substancji bioaktywnych niż ich odpowiedniki z chłodniejszych obszarów.

Wybierając produkty z konkretnych regionów, nieświadomie sięgamy też po wartości odżywcze charakterystyczne dla danego miejsca.

To, skąd pochodzi nasz posiłek, ma bezpośrednie przełożenie na środowisko. Produkty importowane z odległych krajów, nawet jeśli są zdrowe to często generują wysoki ślad węglowy ze względu na transport. Do tego dochodzi energochłonne chłodzenie, pakowanie i magazynowanie.

Tymczasem lokalne warzywa i owoce, zwłaszcza kupowane w sezonie, zwykle wymagają mniej energii na ich dostarczenie i przechowywanie. Wybierając produkty z bliskiego otoczenia, nie tylko wspieramy lokalnych rolników, ale też przykładamy się do ograniczenia emisji CO₂. Pochodzenie żywności to więc nie tylko kwestia smaku i jakości, ale także świadomego wyboru dla planety.

Coraz więcej badań i obserwacji wskazuje, że organizm może lepiej reagować na żywność pochodzącą z regionu, w którym przebywa i żyje. To, co rośnie w naszym klimacie i jest naturalnie dostępne w określonych porach roku, zwykle odpowiada potrzebom ciała w danym czasie, np. latem lekkie warzywa i owoce o wysokiej zawartości wody, zimą bardziej rozgrzewające produkty skrobiowe.

Z perspektywy ewolucyjnej nasz układ trawienny przystosowywał się przez pokolenia do lokalnej diety, co może tłumaczyć, dlaczego niektórzy lepiej tolerują np. nabiał, kiszonki lub określone rodzaje zbóż spożywane w ich kulturze od wieków. Choć nie oznacza to, że należy całkowicie rezygnować z egzotycznych smaków, warto przywrócić do diety więcej lokalnych, sezonowych składników, bo mogą być nie tylko łatwiej przyswajalne, ale i korzystniejsze dla zdrowia.

Podczas codziennych zakupów łatwo ulec chwytliwym hasłom z etykiet, ale to skład, kraj pochodzenia i sposób produkcji są najbardziej istotne. Warto sprawdzać, skąd pochodzi dany produkt, ponieważ im krótsza droga do sklepu, tym mniej utraconych wartości i mniejsze obciążenie dla środowiska.

Orzechy brazylijskie najlepiej kupować z Boliwii, bo są zbierane w naturalnych warunkach i zawierają więcej selenu. Tuńczyk w puszce z oznaczeniem "pole and line" (np. z Hiszpanii czy Portugalii) to bezpieczniejszy wybór niż anonimowe mieszanki ryb z dalekowschodnich przetwórni. Awokado z Hiszpanii ma zazwyczaj krótszy czas transportu niż to z Peru lub Meksyku, więc jest świeższe i bardziej ekologiczne. Przyprawy z Indii lub Sri Lanki mogą być intensywniejsze w smaku, ale warto upewnić się czy mają certyfikat jakości (np. BIO lub Fair Trade), szczególnie w przypadku kurkumy i cynamonu.

W przypadku pakowanej żywności najważniejsza zawsze będzie lista składników, a nie kolorowe hasła z frontu opakowania. Jeśli skład jest długi i niezrozumiały to lepiej poszukać prostszej alternatywy.

Pochodzenie produktów spożywczych ma realne znaczenie dla naszego zdrowia i środowiska. To, gdzie i w jakich warunkach zostały wyprodukowane, może wpływać na ich skład, świeżość, smak oraz zawartość składników odżywczych. Lokalność, sezonowość i sposób uprawy to czynniki, które warto brać pod uwagę przy codziennych wyborach. Kupując świadomie, nie tylko lepiej odżywiamy swój organizm, ale też wspieramy zrównoważoną produkcję i ograniczamy negatywny wpływ na planetę.

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl