Trwa ładowanie...

Mak polny – właściwości lecznicze, działanie i uprawa

Avatar placeholder
Monika Grudzińska 01.08.2023 14:38
Mak polny to roślina ozdobna i lecznicza.
Mak polny to roślina ozdobna i lecznicza. (Adobe Stock)

Mak polny jest chwastem, ale i rośliną ozdobną oraz leczniczą. Zawiera witaminy i minerały, ale również fitosterole, flawonoidy, tokoferole, antocyjany i alkaloidy. To sprawia, że ma działanie wykrztuśne, przeciwzapalne i uspokajające. Dobroczynnie wpływa także na skórę. Jak go stosować? Gdzie znaleźć?

spis treści

1. Co to jest mak polny?

Mak polny (Papaver rhoeas L.) to gatunek rośliny z rodziny makowatych (Papaveraceae Juss.). Pochodzi z Europy i Azji. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju. Rośnie na polach, głównie w uprawach zbóż ozimych i rzepaku, ale i w miejscach ruderalnych, na glebach gliniastych oraz glebach wapiennych.

Mak polny jest nie tylko chwastem zbożowym, lecz także gatunkiem uprawnym, sianym. Jest uprawiany w wielu krajach świata. Po raz pierwszy wspomniał o nim Karol Linneusz w 1753 roku.

Zobacz film: "Rak płuca. Historia Jerzego"

Jak wygląda mak polny?

Mak polny to roślina jednoroczna, która dorasta do 90 cm wysokości. Jest wysoka i wiotka. Posiada słabo rozgałęzioną, kanciastą, szczeciniasto owłosioną łodygę oraz szarozielone, odziomkowe liście.

Kwiaty maku i makówki są bardzo charakterystyczne. Jego kwiaty mają czerwone, duże płatki z czarną plamą u nasady. Ich słupek jest otoczony ciemnofioletowymi i niezgrubiałymi pręcikami. Pojawiają się od maja do sierpnia. Owoc maku to wielonasienna, jajowata torebka (nazywana makówką) o długości 1–2 cm. Jest naga. Gdy dojrzeje, pojawiają się w niej otworki. Wysypują się przez nie nasiona.

2. Zastosowanie maku polnego

Mak polny to:

  • roślina jadalna. Jego nasiona wykorzystuje się tak samo jak nasiona maku lekarskiego. Jego płatki wykorzystuje się do barwienia napojów, także wina,
  • roślina ozdobna. Uprawia się go w ogrodach, sadząc na rabatach. Płatki używane są do wykonania potpourri,
  • roślina stosowana do produkcji kosmetyków, np. płynów do higieny intymnej, balsamów i kremów, także szamponów,
  • roślina farbiarska, wykorzystywana do barwienia leków,
  • roślina lecznicza. Wyciągi z maku polnego stosuje się zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Mak polny występuje w postaci suszu i wyciągów olejowych, odwarów. Wewnętrznie roślina może stanowić dodatek do mieszanek ziołowych lub innych preparatów, głównie o działaniu wykrztuśnym.

3. Mak polny - właściwości lecznicze

Mak polny to roślina lecznicza. Surowiec zielarski stanowią płatki maku polnego. Zbiera się je w porze kwitnienia i suszy w odpowiednich warunkach. Dzięki swojemu składowi chemicznemu mają działanie przeciwzapalne, powlekające, wykrztuśne i uspokajające.

W skład maku polnego wchodzą tokoferole, alkaloidy izochinolinowe (w tym readyna), antocyjany, (fitosterole) oraz olej. To źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-6), witaminy (A, C, D, E) i minerałów (żelaza, manganu, wapnia, miedzi, fosforu, cynku, także kwasów (oleinowy, palmitynowy, linolowy, linolenowy i stearynowy).

Jak i kiedy stosować mak w celach leczniczych?

Wewnętrznie mak polny stosuje się rzadko, głównie jako dodatek do mieszanek ziołowych łagodzących objawy infekcji górnych dróg oddechowych i kaszlu. Sięga się po niego w celu łagodzenia objawów przeziębień, w tym odkrztuszania zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Roślina działa także powlekająco na górne drogi oddechowe (odpowiadają za to głównie substancje śluzowe i alkaloidy izochinolinowe).

Mak polny sprawdza się również przy stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ponadto roślina zmniejsza potliwość i ułatwia zasypianie. Znajduje zastosowanie przy bezsenności, ale także nadmiernej pobudliwości oraz przy zaburzeniach trawiennych na tle nerwicowym.

Zewnętrznie mak w postaci naparów wykorzystuje się do przemywania spojówek oczu, płukania jamy ustnej, dziąseł (na zapalenia dziąseł) i gardła, także irygacji pochwy w przebiegu stanów zapalnych.

4. Mak polny w kosmetyce

Mak polny odnajduje się w kosmetyce, w pielęgnacji twarzy i ciała, także włosów. Składnikiem kosmetyków jest pozyskiwany z niego olej. Wskazaniem do stosowania preparatów jest sucha cera, utrata elastyczności skóry, zmarszczki, podrażnienia.

Kosmetyki, dzięki właściwościom maku, zapewniają zmniejszenie stopnia utraty wilgoci skóry i nawilżenie skóry, poprawę elastyczności naskórka i przeciwdziałanie nadmiernemu rogowaceniu się naskórka, jak i spłycenie drobnych zmarszczek oraz ochronę przed przedwczesnym starzenie się skóry.

5. Przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności

Choć spożywanie maku w niewielkich ilościach jest bezpieczne, istnieją przeciwwskazania do jego stosowania. To ciąża oraz wiek poniże 2. roku życia, także alergia zarówno na roślinę, jak i składnik preparatów, które ją zawierają.

Nie zaleca się jednoczesnego przyjmowania preparatów na bazie maku polnego z lekami uspokajającymi i przeciwdepresyjnymi. Ze stosowaniem wewnętrznym maku wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. To nadmierne działanie uspokajające, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym bóle brzucha, nudności i wymioty. Przyczyną jest spożywanie maku w nadmiernych ilościach.

6. Czy mak polny jest trujący?

Mak polny to roślina trująca. Ma to związek z tym, że zawiera biały sok mleczny. W jego skład wchodzi trujący alkaloid readyna i małe ilości papaweryny. W płatkach obecny jest również antocyjan – mekocyjanina. Należy pamiętać, by nie spożywać ich na surowo. Grozi to zatruciem alkaloidami.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze