Mak polny – właściwości lecznicze, działanie i uprawa
Mak polny jest chwastem, ale i rośliną ozdobną oraz leczniczą. Zawiera witaminy i minerały, ale również fitosterole, flawonoidy, tokoferole, antocyjany i alkaloidy. To sprawia, że ma działanie wykrztuśne, przeciwzapalne i uspokajające. Dobroczynnie wpływa także na skórę. Jak go stosować? Gdzie znaleźć?
1. Co to jest mak polny?
Mak polny (Papaver rhoeas L.) to gatunek rośliny z rodziny makowatych (Papaveraceae Juss.). Pochodzi z Europy i Azji. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju. Rośnie na polach, głównie w uprawach zbóż ozimych i rzepaku, ale i w miejscach ruderalnych, na glebach gliniastych oraz glebach wapiennych.
Mak polny jest nie tylko chwastem zbożowym, lecz także gatunkiem uprawnym, sianym. Jest uprawiany w wielu krajach świata. Po raz pierwszy wspomniał o nim Karol Linneusz w 1753 roku.
Jak wygląda mak polny?
Mak polny to roślina jednoroczna, która dorasta do 90 cm wysokości. Jest wysoka i wiotka. Posiada słabo rozgałęzioną, kanciastą, szczeciniasto owłosioną łodygę oraz szarozielone, odziomkowe liście.
Kwiaty maku i makówki są bardzo charakterystyczne. Jego kwiaty mają czerwone, duże płatki z czarną plamą u nasady. Ich słupek jest otoczony ciemnofioletowymi i niezgrubiałymi pręcikami. Pojawiają się od maja do sierpnia. Owoc maku to wielonasienna, jajowata torebka (nazywana makówką) o długości 1–2 cm. Jest naga. Gdy dojrzeje, pojawiają się w niej otworki. Wysypują się przez nie nasiona.
2. Zastosowanie maku polnego
Mak polny to:
- roślina jadalna. Jego nasiona wykorzystuje się tak samo jak nasiona maku lekarskiego. Jego płatki wykorzystuje się do barwienia napojów, także wina,
- roślina ozdobna. Uprawia się go w ogrodach, sadząc na rabatach. Płatki używane są do wykonania potpourri,
- roślina stosowana do produkcji kosmetyków, np. płynów do higieny intymnej, balsamów i kremów, także szamponów,
- roślina farbiarska, wykorzystywana do barwienia leków,
- roślina lecznicza. Wyciągi z maku polnego stosuje się zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Mak polny występuje w postaci suszu i wyciągów olejowych, odwarów. Wewnętrznie roślina może stanowić dodatek do mieszanek ziołowych lub innych preparatów, głównie o działaniu wykrztuśnym.
3. Mak polny - właściwości lecznicze
Mak polny to roślina lecznicza. Surowiec zielarski stanowią płatki maku polnego. Zbiera się je w porze kwitnienia i suszy w odpowiednich warunkach. Dzięki swojemu składowi chemicznemu mają działanie przeciwzapalne, powlekające, wykrztuśne i uspokajające.
W skład maku polnego wchodzą tokoferole, alkaloidy izochinolinowe (w tym readyna), antocyjany, (fitosterole) oraz olej. To źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-6), witaminy (A, C, D, E) i minerałów (żelaza, manganu, wapnia, miedzi, fosforu, cynku, także kwasów (oleinowy, palmitynowy, linolowy, linolenowy i stearynowy).
Jak i kiedy stosować mak w celach leczniczych?
Wewnętrznie mak polny stosuje się rzadko, głównie jako dodatek do mieszanek ziołowych łagodzących objawy infekcji górnych dróg oddechowych i kaszlu. Sięga się po niego w celu łagodzenia objawów przeziębień, w tym odkrztuszania zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Roślina działa także powlekająco na górne drogi oddechowe (odpowiadają za to głównie substancje śluzowe i alkaloidy izochinolinowe).
Mak polny sprawdza się również przy stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ponadto roślina zmniejsza potliwość i ułatwia zasypianie. Znajduje zastosowanie przy bezsenności, ale także nadmiernej pobudliwości oraz przy zaburzeniach trawiennych na tle nerwicowym.
Zewnętrznie mak w postaci naparów wykorzystuje się do przemywania spojówek oczu, płukania jamy ustnej, dziąseł (na zapalenia dziąseł) i gardła, także irygacji pochwy w przebiegu stanów zapalnych.
4. Mak polny w kosmetyce
Mak polny odnajduje się w kosmetyce, w pielęgnacji twarzy i ciała, także włosów. Składnikiem kosmetyków jest pozyskiwany z niego olej. Wskazaniem do stosowania preparatów jest sucha cera, utrata elastyczności skóry, zmarszczki, podrażnienia.
Kosmetyki, dzięki właściwościom maku, zapewniają zmniejszenie stopnia utraty wilgoci skóry i nawilżenie skóry, poprawę elastyczności naskórka i przeciwdziałanie nadmiernemu rogowaceniu się naskórka, jak i spłycenie drobnych zmarszczek oraz ochronę przed przedwczesnym starzenie się skóry.
5. Przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności
Choć spożywanie maku w niewielkich ilościach jest bezpieczne, istnieją przeciwwskazania do jego stosowania. To ciąża oraz wiek poniże 2. roku życia, także alergia zarówno na roślinę, jak i składnik preparatów, które ją zawierają.
Nie zaleca się jednoczesnego przyjmowania preparatów na bazie maku polnego z lekami uspokajającymi i przeciwdepresyjnymi. Ze stosowaniem wewnętrznym maku wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. To nadmierne działanie uspokajające, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym bóle brzucha, nudności i wymioty. Przyczyną jest spożywanie maku w nadmiernych ilościach.
6. Czy mak polny jest trujący?
Mak polny to roślina trująca. Ma to związek z tym, że zawiera biały sok mleczny. W jego skład wchodzi trujący alkaloid readyna i małe ilości papaweryny. W płatkach obecny jest również antocyjan – mekocyjanina. Należy pamiętać, by nie spożywać ich na surowo. Grozi to zatruciem alkaloidami.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.