Rak gardła - objawy, rozpoznanie, leczenie, rokowania
Rak gardła dotyka pacjentów w każdym wieku. Większą część pacjentów onkologicznych stanowią jednak pacjenci powyżej 40 roku życia. Objawy tego rodzaju nowotworu zaobserwować można już w początkowych stopniach zaawansowania klinicznego. Jak wygląda rak gardła?
- 1. Czym jest rak gardła?
- 2. Rodzaje nowotworu gardła
- 2.1. Rak nosogardła
- 2.2. Rak ustnej części gardła
- 2.3. Rak krtaniowej części gardła
- 2.4. Niezłośliwy rak gardła (brodawczak)
- 3. Przyczyny raka gardła
- 4. Rak gardła - objawy
- 5. Rozpoznanie nowotworu gardła
- 6. Rak gardła – leczenie
- 7. Rak gardła a rokowania
- 8. Dieta dla pacjentów z rakiem gardła
1. Czym jest rak gardła?
Rak gardła, znany również jako nowotwór gardła to problem zdrowotny z grupy nowotworów głowy i szyi, wywodzący się z górnej części układu oddechowego oraz układu pokarmowego. Nowotwory gardła o charakterze złośliwym to m.in. rak ustnej części gardła, nowotwór nosogardła oraz rak krtaniowej części gardła.
Guzki w gardle, często opisywane przez pacjentów jako narośla w gardle mogą mieć także charakter niezłośliwy. Nowotwory niezłośliwe gardła to płaskie guzki w gardle o różnej wielkości. Brodawczaki pokryte są niezmienioną błoną śluzową. Obecność tego rodzaju zmian chorobowych najczęściej wiąże się z zakażeniem wirusem HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego).
Najczęściej zmiany te zaobserwować można w przedniej części jamy ustnej. Jedynie u niewielkiej części pacjentów ten rodzaj nowotworu przekształca się w raka złośliwego.
2. Rodzaje nowotworu gardła
2.1. Rak nosogardła
Nowotwór nosogardła, znany również jako rak nosogardła lub rak nosogardzieli, jest nowotworem złośliwym, który lokalizuje się w nosowej części gardła. Daje niecharakterystyczne objawy początkowe.
Jest rakiem wywodzącym się z nabłonka wielowarstwowego płaskiego błon śluzowych, które w sposób bezpośredni pokrywają tkankę limfatyczną pierścienia Waldeyera. W wielu przypadkach rak nosogardła spowodowany jest zakażeniem wirusem Epsteina-Barr (tego samego, który wywołuje mononukleozę zakaźną), paleniem papierosów, piciem wysokoprocentowych alkoholi, spożywaniem ryb, które zawierają szkodliwe nitrozoaminy.
To co charakteryzuje raka nosogardzieli to wczesne występowanie przerzutów do węzłów chłonnych szyi ze zmiany o niewielkich rozmiarów. Rak jamy nosowo gardłowej znacznie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Na skutek przerzutów może dojść do zainfekowania płuc, wątroby, kości.
2.2. Rak ustnej części gardła
Rak ustnej części gardła zaliczany jest do często występujących nowotworów narządów głowy i szyi. Proces chorobowy może obejmować obszar języka, migdałków, podniebienia miękkiego, łuków podniebiennych. Zmiana nowotworowa może również dotyczyć tylnej ściany gardła.
Na ten rodzaj nowotworu narażone są w szczególności osoby zakażone wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, osoby spożywające duże ilości alkoholu, osoby uzależnione od palenia papierosów. Guzy w gardle, a konkretnie w jego ustnej części, trzykrotnie częściej rozpoznawane są u mężczyzn.
2.3. Rak krtaniowej części gardła
Rak krtaniowej części gardła, określany zwyczajowo jako rak krtani lokalizuje się między jamą ustną, a górną częścią przełyku. Ten rodzaj złośliwego raka ma najgorsze rokowania spośród wszystkich nowotworów głowy i szyi. Złośliwe guzy krtani często pojawiają się na skutek nadużywania tytoniu, picia mocnego alkoholu.
Choroba ta bardzo często rozwija się także u pracowników fizycznych, narażonych na szkodliwe warunki środowiskowe. Wpływ na rozwój choroby może mieć ekspozycja na azbest, środki ropopochodne, chemiczne środki stosowane w rolnictwie. Objawy raka krtani uzależnione są od pierwotnej lokalizacji guza. Guz krtani może lokalizować się w różnym miejscu. Lekarze wyróżniają następujące typy nowotworu:
- rak głośni,
- rak nadgłośni,
- rak podgłośni.
W zdecydowanej większości przypadków zmiany nowotworowe lokalizują się pojawiają w obrębie strun głosowych. Rak krtaniowej części gardła, opisywany przez pacjentów jako rak strun głosowych, może w szybkim tempie powodować przerzuty do węzłów chłonnych, przerzuty do płuc.
2.4. Niezłośliwy rak gardła (brodawczak)
Niezłośliwy rak gardła, czyli nowotwór niezłośliwy gardła (tak zwane brodawczaki), spotyka się bardzo rzadko. Makroskopowo brodawczaki są zmianami uszypułowanymi, występującymi zazwyczaj w przedniej części jamy ustnej. Brodawczaki stwierdza się także w jamie nosowej. Wyróżnia się trzy typy morfologiczne brodawczaka: odwrócony, egzofityczny i wałeczkowatokomórkowy. Niestety, cechą charakterystyczną niezłośliwego raka gardła jest jego duża skłonność do nawrotów.
Nowotwory niezłośliwe gardła to włókniaki umiejscowione na podniebieniu miękkim, gardle, w obrębie języka, warg, podstawy jamy ustnej, jamy nosowej, gruczołów ślinowych mniejszych, na łukach migdałkowych lub migdałkach.
3. Przyczyny raka gardła
Wielu pacjentów zastanawia się, jakie są przyczyny raka gardła? Okazuje się, że nowotwór gardła spowodowany jest niekontrolowanym wzrostem nieprawidłowych komórek. Komórki te mogą rozrastać się w obrębie takich anatomicznych częściach gardła jak nosogardło, gardło środkowe bądź gardło dolne. Wśród głównych czynników, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka gardła specjaliści wymieniają:
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- żucie tytoniu lub ziaren betelu,
- zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (ang. human papillomavirus),
- zakażenie wirusem Epsteina-Barr,
- długotrwałą ekspozycję na nikiel, azbest lub kwas siarkowy,
- stosowanie leków immunosupresyjnych (zażywane są one przez osoby po przeszczepach),
- refluksowe zapalenie krtani, które często powoduje zgagę oraz podrażnienie błoń śluzowych,
- wiek podeszły.
4. Rak gardła - objawy
Brodawczaki, rodzaj niezłośliwego raka gardła, wyglądają jak niewielkie grona o wąskiej szypule, która znajduje się na błonie śluzowej gardła lub jamy ustnej. W nosowej części gardła rozwija się czasami u chłopców inny typ raka gardła, włókniak młodzieńczy, który łatwo krwawi.
Niekiedy z powodu brodawczaków dochodzi do niedrożności nosa lub uszczerbku słuchu. Oprócz niedrożności nosa typowymi symptomami raka nosogardła są: okresowe krwawienie z nosa, guz w nosogardle, nosowa, niewyraźna mowa, trudności z przełykaniem pokarmów.
Rzadkim objawem raka gardła jest ból oczu. Pacjenci mogą uskarżać się także na takie dolegliwości jak: chrypka, niegojące się owrzodzenia w obrębie jamy ustnej, ból krtani przy dotyku.
Rak nosogardła – objawy
Nowotwór nosogardła może dawać takie objawy jak:
- przewlekły nieżyt nosa i zatok przynosowych,
- powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, które zazwyczaj jest obustronne (ten objaw spowodowany jest na skutek przerzutów nowotworu nosogardzieli),
- niedrożność nosa,
- krwotoki z nosa,
- mowa nosowa,
- zaburzenia słuchu,
- szumy uszne,
- dolegliwości bólowe głowy,
- szczękościsk.
We wczesnym stadium rak części ustnej gardła może powodować objawy, które są bardzo podobne do tych, które towarzyszą przewlekłym stanom zapalnym dróg oddechowych. Guz w gardle tego rodzaju może powodować problemy z połykaniem śliny, ból. Pacjent może również odczuwać pewną „narośl w gardle”, która powoduje uczucie ciała obcego.
Jednym z objawów raka części ustnej gardła jest również powiększenie węzłów chłonnych w zakresie grup górnego piętra szyi. Wraz z rozwojem choroby pacjent może mieć problemy z przełykaniem stałych produktów żywnościowych. Jednym z objawów jest również nieprzyjemny zapach z ust.
Jakie są objawy raka krtani? Nowotwór złośliwy krtani może powodować różne dolegliwości u pacjentów. Objawy raka krtani i gardła zazwyczaj są uzależnione od umiejscowienia zmian nowotworowych. Rak głośni może powodować chrypę, utrzymującą się powyżej czternastu dni, mimo zastosowanej terapii. Ponadto, mogą pojawić się ból w okolicy krtani, uczucie duszności, trudności z połykaniem, ból podczas spożywania posiłków oraz picia napojów.
W przebiegu raka nadgłośni może pojawić się ból w okolicy krtani, chrypka, ból podczas przełykania. W zaawansowanym stadium choroby może pojawić się również kaszel, duszność, spadek kilogramów. Rak podgłośni powoduje dolegliwości bólowe gardła, duszność oraz chrypę. Ten rodzaj raka rozwija się poniżej strun głosowych. Rak krtani u dziecka nie jest tak częsty jak rak krtani u osób dorosłych.
5. Rozpoznanie nowotworu gardła
Jeśli występuje podejrzenie raka niezłośliwego gardła na podstawie stwierdzenia obecności gładkiego guza w przestrzeni jamy nosowej, lekarz zleca przeprowadzenie tomografii komputerowej głowy, badania radiologicznego głowy lub obrazowania metodą rezonansu magnetycznego.
Biopsja brodawczaka gardła jest niewskazana, ponieważ może doprowadzić do obfitego krwawienia ze względu na fakt, że guz składa się z naczyń krwionośnych i jest pozbawiony mięśniowej otoczki.
W przypadku wystąpienia niepokojących symptomów należy zgłosić się do lekarza. Niezwykle istotnym elementem w diagnostyce złośliwego nowotworu gardła jest wywiad lekarski. W trakcie rozmowy z pacjentem specjalista może zapytać o występujące objawy, stosowane leki, choroby towarzyszące oraz nałogi takie jak palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu.
Kolejnym krokiem jest wykonanie badania laryngologicznego. W trakcie badania specjalista sprawdza stan jamy nosowej, krtani, jamy ustnej oraz wszystkich elementów gardła. Pobranie wycinku błony śluzowej jest niezbędne, jeśli w obrębie gardła znalezione zostanie ognisko choroby.
Dzięki badaniu histopatologicznemu można ocenić pod mikroskopem pobrany materiał, a także sprawdzić charakter procesu chorobowego (czy w pobranym materiale znajdują się komórki nowotworowe). W ramach diagnostyki nowotworu raka gardła wykonuje się także: zdjęcia RTG, pozytonową tomografię emisyjną, badanie rezonansem magnetycznym oraz tomografię komputerową.
6. Rak gardła – leczenie
Choroby gardła i krtani takie jak brodawczaki, nacieki na gardle, nowotwór gardła, nowotwór krtani (guz krtani), nowotwory migdałków, rak tchawicy wymagają odpowiedniej diagnostyki oraz leczenia. Leczeniem oraz diagnozowaniem tego rodzaju chorób zajmują się chirurdzy szczękowo-twarzowi oraz laryngolodzy.
Brodawczaki leczone są operacyjnie, a przed zabiegiem choremu podaje się leki zmniejszające utratę krwi. Tego typu środki są stosowane zwykle przez 2-3 tygodnie przed operacją. Przeprowadzenie [angiografii}(https://portal.abczdrowie.pl/angiografia-mozgowa) przed zabiegiem może być okazją do embolizacji, która również przyczynia się do zmniejszenia utraty krwi w czasie operacji.
Zobacz także
Jeśli typ raka gardła, jakim są brodawczaki rozprzestrzeniły się lub nie sposób do nich dotrzeć, stosowana jest radioterapia. Wskazaniem do jej przeprowadzenia są także nawroty choroby nowotworowej. Ostatnio coraz częściej swoje zastosowanie w leczeniu raka niezłośliwego gardła znajduje endoskopia, ale jej użycie jest zawężone do osób z nierozległymi guzami, które zostały uprzednio embolizowane.
Złośliwy nowotwór gardła można leczyć poprzez wykorzystanie kilku metod terapeutycznych. Jeśli u pacjenta zdiagnozowany został rak ustnej części gardła, nowotwór nosogardła lub rak krtaniowej części gardła o charakterze złośliwym, konieczne może być zastowanie zabiegu chirurgicznego, chemioterapii, radioterapii i terapii celowanej.
Operacje chirurgiczne stosowane są u osób z z różnym stopniem zaawansowania choroby. Niewielkie zmiany można wyleczyć za pomocą techniki laserowej bądź endoskopowej.
Jeśli pacjent zmaga się z nowotworem gardła w zaawansowanym stadium, konieczne może być przeprowadzenie poważnej operacji np. wycięcia krtani oraz strun głosowych. W wielu przypadkach następstwem tego rodzaju operacji jest tracheotomia, chirurgiczny zabieg przecięcia przedniej ściany tchawicy, umożliwiający oddychanie.
7. Rak gardła a rokowania
Rokowania w przypadku raka gardła mogą być różne. Wszystko uzależnione jest bowiem od stadium rozwoju procesu nowotworowego, wielkości zmiany oraz miejsca, w którym proces chorobowy przebiega.
Około 35 procent nowotworów krtani dotyczy części nadgłośniowej. Wskaźnik pięcioletniego przeżycia dla tego rodzaju raka wynosi 46 procent. Jeśli rak jest zlokalizowany w krtani, odsetek pięcioletnich przeżyć wynosi 61 procent. Najgorsze rokowanie ma rak nadgłośni. Odsetek pięcioletnich przeżyć w przypadku tego rodzaju nowotworu wynosi 31 procent. W przypadku nowotworu jakim jest rak nosogardła pięcioletnie przeżycie nie przewyższa 60 procent.
8. Dieta dla pacjentów z rakiem gardła
Dieta powinna stanowić integralny element terapii nowotworu gardła. Prawidłowo zbilansowany program żywieniowy powinien dostarczać pacjentowi odpowiednią dawkę białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin, minerałów, przeciwutleniaczy czy błonnika.
Warto pamiętać o tym, że potrawy podawane pacjentom chorującym na takie choroby jak rak płaskonabłonkowy gardła, płaskonabłonkowy rak krtani, rak tchawicy, powinny być lekkostrawne.
Dopóki chory nie zacznie odczuwać przykrych skutków terapii, wskazane jest spożywanie potraw o stałej konsystencji. Na pewnym etapie leczenia konieczne może być wprowadzenie posiłków półpłynnych, roztartych, zmiksowanych, o kremowej, niepodrażniającej konsystencji.
Czasami zdarza się, że terapia wywołuje suchość w ustach, a także zmniejszenie ilości śliny. W takiej sytuacji konieczne może być zrezygnowanie z surowych, twardych warzyw, suchych przekąsek oraz twardego pieczywa, ale również mocno słodzonych napojów.
Do picia świetnie sprawdzą się: wody niegazowane, delikatne herbaty, napary lipowe lub nagietkowe. W jadłospisie z kolei warto uwzględnić gotowane zupy krem np. ziemniaczane, dyniowe, marchwiowe.
Produkty zawierające pełnowartościowe białko to przede wszystkim mięsa takie jak chuda cielęcina, mięso drobiowe bez skórki, mięso królika. Ryby: dorsze, pstrągi, karpie, szczupaki, sandacze, mintaje, morszczuki. Wskazane jest również spożywanie gotowanych na twardo jajek, jogurtów naturalnych, maślanek i kefirów naturalnych bez cukru, galaret na bazie chudego mięsa.
Jeśli pacjent wymaga diety płynnej, można podawać mu rozgotowane, zmiksowane kasze, kleiki w połączeniu z wywarami warzywnymi lub mięsnymi. Dodatkowo, warto uwzględnić przeciery owocowe, musy, zmiksowane chude mięsa, pasty twarogowe.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.