Oparzenia - jak powstają, stopnie oparzeń, zagrożenia, metody łagodzenia objawów
Oparzenia 2 stopnia stanowią poważną grupę uszkodzeń skóry i tkanek zlokalizowanych głębiej, których przyczyną może być na przykład kontakt z wrzącą wodą czy olejem. Mogą one obejmować warstwę powierzchniową skóry ale występują także oparzenia głębokie. Czas leczenia takich oparzeń to około 3 tygodnie. W miejscach dotkniętych oparzeniem 2 stopnia mogą pojawiać się blizny.
1. Charakterystyka oparzeń
Oparzenia to uszkodzenie tkanek pod wpływem wysokiej temperatury. Już przy 42ºC dochodzi do martwicy naskórka, przy 55º wystarczą do tego 3 minuty, a przy 70º tylko 1 sekunda. Białko tkankowe ulega całkowitemu uszkodzeniu w temp. 55ºC. Działanie temperatury wyższej niż ta powoduje uszkodzenie skóry i tkanek głębszych, najczęściej martwicę. Oparzeniom towarzyszą wstrząs i choroba oparzeniowa, wywołana bólem, utratą krwi i zatruciem produktami rozpadu tkanek.
2. Jak powstają oparzenia?
Przyczyną mogą być różne czynniki. W związku z tym wyróżnia się oparzenia: termiczne, chemiczne, elektryczne i radiacyjne. Oparzenia termiczne powodowane są przez działanie wysokiej temperatury na skórę człowieka (np. poparzenie gorącym płynem bądź ogniem). Do oparzeń chemicznych dochodzi wówczas, gdy na skórę zadziałamy związkami chemicznymi (kwasami, zasadami, związkami organicznymi). Mogą one występować w różnych stanach skupienia. Jeśli dojdzie do porażenia prądem czy piorunem, wówczas są to oparzenia elektryczne. Z kolei oparzenia radiacyjne wywoływane są przez szkodliwe działanie promieniowania (np. promieniowanie słoneczne).
Ze względu na głębokość oparzenia, wyróżnia się ich cztery stopnie:
- Oparzenia pierwszego stopnia – skóra jest zaczerwieniona, opuchnięta, piecze, objawy znikają jednak po kilku dniach bez śladu; zazwyczaj tego typu oparzenia powstają w wyniku opalania lub działania pary wodnej;
- Oparzenia drugiego stopnia – zaczerwienieniu, bólowi i obrzękowi towarzyszą pęcherze z płynem surowiczym; pęcherze to martwy naskórek, toczą się w nich procesy zapalne na granicy ze skórą właściwą – tego rodzaju zmiany po oparzeniu powstają zazwyczaj przy oparzeniach chemicznych;
- Oparzenia trzeciego stopnia – skóra jest niszczona na całej grubości, czasami nawet do kości, często część martwicza wysycha i powstają biało-szare lub żółte strupy; ich powierzchnia jest niewrażliwa na dotyk, jednak powodują ból; obumarłe tkanki w III stopniu oparzenia oddzielają się i w ich miejscu pojawia się ziarnina i blizny;
- Oparzenia czwartego stopnia – dochodzi do martwicy tkanek położonych pod skórą; obejmuje zasięgiem mięśnie, kości i ścięgna; przyczyną takiego oparzenia jest zazwyczaj długi kontakt z płomieniem.
2.1. Oparzenia 2 stopnia
Oparzenia 2 stopnia mogą pojawiać się na skutek kontaktu skóry z gorącymi płynami, przedmiotami, ogniem, źródłami ciepła (na przykład piecyki do ogrzewania pomieszczeń), prąd elektryczny oraz środki chemiczne. Najczęstsze są oparzenia 2 stopnia na skutek wylania gorącej cieczy na przykład herbaty.
Klasyfikacja oparzeń 2 stopnia jest następująca:
- oparzenia powierzchniowe (kategoria II A) – obejmują naskórek i część skóry właściwej. W ich przebiegu charakterystyczne są zaczerwienienie i obrzęk. Występują także silne dolegliwości bólowe Ponadto pojawiają się pęcherze w których wnętrzu znajduje się płyn surowiczy o żółtym kolorze. Pęcherze tworzą się z martwego naskórka pod którego warstwą jest obecny płyn. Te zmiany mają charakter zapalny i martwiczy. Oparzenia tej kategorii pozostawiają po sobie najczęściej niewielkie przebarwienia a sam proces gojenia trwa około 2 tygodni.
- oparzenia głębokie (kategoria II B) – obejmują naskórek oraz całą grubość skóry właściwej. Pojawia się tak zwana martwica powierzchowna z czerwonymi plamkami w obrębie skóry, która ma barwę białą. Dolegliwości bólowe w tym wypadku są mniejsze gdyż uszkodzone są zwykle zakończenia nerwowe. Gojenie tego typu oparzenia wynosi około 3 tygodni i może skutkować pojawieniem się blizn.
Oparzenia 2 stopnia powodują wystąpienie silnego stanu zapalnego skóry. W jego trakcie wydzielane są substancje nazywane mediatorami zapalenia. Należą do nich prostaglandyny, które powodują rozszerzanie się naczyń krwionośnych stąd też ilość krwi docierającej do miejsca oparzenia się zwiększa. Ponadto podrażniają one zakończenia nerwowe, które wysyłają sygnały do mózgu z informacją o bólu. Przez to dolegliwości się pogłębiają a pacjent staje się rozdrażniony i nadwrażliwy na różne bodźce.
3. Leczenie oparzeń
Gdy dochodzi do oparzenia, musimy najpierw jak najszybciej wyeliminować jego przyczynę, np. jeżeli płonie ubranie na ciele człowieka, należy ugasić płomień. Jeżeli przyczyną oparzenia są substancje chemiczne, musimy pamiętać, że ciała oparzonego wapnem niegaszonym nie można polać wodą, zanim nie usuniemy żrącej substancji z ciała poszkodowanego.
Ponadto, udzielając pierwszej pomocy, nie powinniśmy zrywać z danej osoby odzieży, bowiem mogła ona przykleić się do ciała. Domowe sposoby na oparzenia nie są godne polecenia (smarowanie kremami, tłuszczem czy rozbitym jajkiem). Mogą one doprowadzić do zakażenia.
Często popełnianym błędem w leczeniu oparzeń jest także przebijanie pęcherzy – pod żadnym pozorem nie wolno tego robić. W przypadku powstania oparzenia należy polać miejsce zimną wodą, stosować zimne okłady do momentu ustąpienia bólu (do pół godziny). Jeśli doszło do poranień jamy ustnej, możemy podać poszkodowanemu kostkę lodu.
Czasami w takich przypadkach pomaga również płukanie gardła zimną wodą. Gdy działania te nie przynoszą efektu, trzeba udać się do lekarza. W szpitalu specjaliści chłodzą newralgiczne miejsce, odkażają wodą utlenioną, podają pacjentowi środki uśmierzające ból oraz zakładają na oparzone miejsce opatrunek. W przypadku bardzo rozległych i głębokich oparzeń przeprowadza się niekiedy przeszczepy skóry, a czasami konieczna jest amputacja.
Oparzenia pozostawiają po sobie ślady na całe życie w postaci blizn – jeżeli są one znacznych rozmiarów, mogą być usunięte poprzez operację plastyczną.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.