Opryszczkowe zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, zagrożenia
Opryszczkowe zapalenie mózgu jest poważną chorobą, która wiąże się zarówno z dużą śmiertelnością, jak i z licznymi powikłaniami. Występuje stosunkowo rzadko, jednak jest uważane za najczęstszą przyczynę śmiertelnych zapaleń mózgu. Chorobę wywołuje ten sam wirus Herpes simplex, który odpowiada za pojawienie się zimna na wargach czy opryszczki na genitaliach. Co trzeba wiedzieć?
1. Co to jest opryszczkowe zapalenie mózgu?
Opryszczkowe zapalenie mózgu (ang. Herpes Simplex Encephalitis, HSE) jest chorobą wywołaną przez wirus opryszczki pospolitej (HSV- 1, herpes simplex virus). Patogen należy do herpeswirusów i odpowiada za opryszczkę wargową (tzw. zimno na ustach, zimne na ustach, febra na ustach).
Warto wiedzieć, że pod względem serologicznym wyróżnia się dwa typy wirusa opryszczki. To wspomniany HSV-1 (łac. herpes simplex virus 1), odpowiadający za większość opryszczkowych zapaleń mózgu oraz opryszczkę wargową, a także HSV-2 (łac. herpes simplex virus 2), będący przyczyną opryszczki narządów płciowych oraz aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Ponad połowa przypadków opryszczkowego zapalenia mózgu wywołanego przez HSV-1 dotyczy młodych osób powyżej 20 roku życia. To najczęstszy rodzaj wirusowego zapalenia mózgu wywołany wirusem opryszczki. Szacowana roczna zapadalność wynosi około 1 na 500 000. W grupie pacjentów poniżej 20 lat HSE to zwykle zakażenie pierwotne. Po 50 roku życia to zazwyczaj reaktywacja infekcji.
2. Przyczyny opryszczkowego zapalenia mózgu
HSV jest bardzo zaraźliwy, łatwo przenosi się przy bezpośrednim kontakcie z osobą chorą oraz drogą kropelkową. Oznacza to, że opryszczką można się zarazić poprzez używanie wspólnych naczyń, ręczników czy w trakcie pocałunku, ale i wskutek kichania czy kaszlu nosiciela drobnoustrojów.
Co ważne, pierwsze zarażenie wirusem powoduje, że nie tylko może pojawić się opryszczka na ustach, ale patogen pozostaje on w organizmie na zawsze. Trwa w uśpieniu w układzie nerwowym. Późniejsza aktywacja wirusa HSV-1 najczęściej ma związek z obniżeniem odporności organizmu oraz przepracowaniem, silnym stresem, przemęczeniem, infekcją, wahaniem temperatury czy nieodpowiednią dietą.
Obecny w organizmie wirus wywołujący popularną opryszczkę wargową, która najczęściej pojawia się na wardze górnej lub dolnej, na granicy skóry i błon śluzowych lub w okolicy nosa, tworząc bolące pęcherzyki z surowiczym płynem (HSV-2 wywołuje chorobę umiejscowioną w narządach płciowych), może również doprowadzić do opryszczkowego zapalenia mózgu. Co ważne, do zapalenia mózgu częściej dochodzi wskutek reaktywacji uśpionej infekcji niż poprzez zakażenie pierwotne.
3. Objawy opryszczkowego zapalenia mózgu
Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej przybiera wiele form klinicznych: od bezobjawowych zakażeń śluzówkowo-skórnych czy zapalenia rogówki, do najcięższych, powodujących śmierć.
Do podstawowych objawów opryszczkowego zapalenia mózgu zalicza się:
- Silny, pulsujący ból głowy.
- Nudności, wymioty.
- Gorączka.
- Zawroty głowy.
- Zaburzenia mowy.
- Zaburzenia świadomości, utrata przytomności.
- Drgawki padaczkowe. Choroba często cechuje się nagłym początkiem. Wówczas obserwuje się napady padaczkowe ogniskowe lub grand mal (uogólnione toniczno-kloniczne).
- Zaburzenia psychiczne: zaburzenia osobowości, wycofanie, pobudzenie z halucynacjami, splątanie.
- Objawy oponowe: karkowy, barkowy oraz łonowy.
Zmiany w przebiegu opryszczkowego zapalenia mózgu lokalizują się głównie w płatach skroniowych i czołowych.
4. Diagnostyka, leczenie i rokowania
Pacjent z podejrzeniem opryszczkowego zapalenia mózgu trafia zwykle do szpitala z wysoką gorączką, sztywnością karku i innymi objawami oponowymi. Diagnostyka choroby polega na punkcji lędźwiowej i pobraniu oraz ocenie płynu mózgowo-rdzeniowego, wykonaniu tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego.
Potwierdzeniem HSE są podwyższone stężenie białka oraz liczby krwinek białych, a także charakterystyczny obraz w badaniach obrazowych. Najbardziej istotny jest elektroencefalogram i rezonans magnetyczny głowy. Rozpoznanie różnicowe opiera się na wykluczeniu chorób o podobnym przebiegu.
W terapii HSE wykorzystuje się leki przeciwwirusowe, przeciwgruźlicze, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Leczenie opryszczkowego zapalenia mózgu jest konieczne, należy je rozpocząć jak najwcześniej. W przeciwnym razie mogą wystąpić poważne i dotkliwe dolegliwości neurologiczne oraz zaburzenia psychiczne.
Nieleczone opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w zdecydowanej większości przypadków może zakończyć się śmiercią (dotyczy to nawet 80 % pacjentów). Jeśli opryszczkowe zapalenie mózgu zostaje szybko rozpoznane, szanse na wyleczenie i poniesienie mniejszego uszczerbku na zdrowiu są większe. Niestety większość przeżywających odczuwa dolegliwości neurologiczne.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.