Osłabiają mózg, przyspieszają rozwój alzheimera. "Cicha epidemia"
Z chorobami otępiennymi zmaga się nawet 700 tys. Polaków, a najczęstszą jest choroba Alzheimera. Tymczasem - jak wskazują eksperci - nawet 40 proc. przypadków można byłoby zapobiec lub je złagodzić.
Choroby otępienne znajdują się na czele listy najpowszechniejszych chorób neurologicznych
W tym artykule:
Najczęstsze choroby neurologiczne
Na liście dziesięciu najczęstszych chorób neurologicznych według WHO znajdują się m.in. choroby otępienne. Wśród nich prym wiedzie choroba Alzheimera, która stanowi nawet 60 proc. przypadków otępienia.
Szacuje się, że w Polsce żyje 600-700 tys. osób z chorobami otępiennymi, a według prognoz Ministerstwa Zdrowia do 2038 roku ta liczba może się nawet podwoić i sięgnąć ok. 1,2 mln. Najczęstszą przyczyną otępienia jest choroba Alzheimera, która coraz częściej dotyczy młodszych osób, ok. 40. roku życia.
- Jest to choroba wieku podeszłego, ale pamiętajmy, że jest grupa osób, u których ujawni się ona dość wcześnie. Mówimy tutaj o zachorowaniach przed 60. rokiem życia. Może jednak pojawić się zdecydowanie wcześniej. Często przyczyną jest podłoże genetyczne - czynnikiem ryzyka jest pierwszy stopień pokrewieństwa z osobą, u której stwierdzono chorobę Alzheimera. Mój najmłodszy pacjent z takim rozpoznaniem miał 40 lat. W takim przypadku trzeba przeprowadzić dokładną diagnostykę, szukając przyczyn wystąpienia choroby - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie neurolog prof. Konrad Rejdak, członek Rady Programowej Europejskiej Akademii Neurologii.
Ekspert podkreśla, że ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem i jest wyższe w przypadku kobiet. Szczególnie narażone są osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię, chorobę niedokrwienną serca czy cukrzycę typu 2.
Zobacz także: Aplikacja, która odmładza mózg. Cofnęli zegar o 10 lat
Wierzchołek góry lodowej
Jak wynika z opublikowanych we wrześniu tego roku danych Narodowego Funduszu Zdrowia, które można znaleźć na stronie ezdrowie.gov.pl, liczba chorych na alzheimera i choroby pokrewne wynosiła w 2024 roku 382,6 tys. i była o 13 proc. wyższa niż w 2014 roku. Jednak te dane to może być tylko wierzchołek góry lodowej.
- Możemy w tym przypadku mówić nawet o "cichej epidemii". Wielu chorych pozostaje niezdiagnozowanych lub nie korzysta z dostępnych świadczeń medycznych. Pamiętamy, że jest to bardzo wolno postępująca choroba, więc wiele osób w początkowych stadiach nie zdaje sobie sprawy z tego, że się z nią zmaga. Dolegliwości zrzucają na karb wieku czy przepracowania. A to błąd, bo powoduje liczne skutki społeczne i rodzinne, a nierozpoznana wiąże się z dużym ryzykiem - tłumaczy prof. Rejdak.
Do objawów choroby Alzheimera zaliczamy:
zaburzenia pamięci, zwłaszcza krótkotrwałej,
postępujące trudności w codziennym funkcjonowaniu,
zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni,
zmiany nastroju i osobowości.
- Przyczyny choroby Alzheimera nadal nie znamy, ale są czynniki ryzyka, które mogą powodować jej wystąpienie lub postęp. Zaliczamy do nich: brak aktywności umysłowej i ruchowej, złą dietę, palenie papierosów, picie alkoholu czy brak snu. Badania amerykańskich naukowców, związanych z Uniwersytetem Yale, pokazują, że brak odpowiednio długiego i jakościowego snu może znacząco przyspieszyć rozwój choroby Alzheimera. Według ekspertów dorośli powinni spać od siedmiu do ośmiu godzin dziennie - wyjaśnia prof. Rejdak.
Aktywność dla lepszej pamięci
Ekspert przyznaje, że najlepszą prewencją w przypadku choroby Alzheimera jest zmiana trybu życia na "zdrowszy". W badaniu opublikowanym w 2020 roku w czasopiśmie medycznym "The Lancet" podkreślono, że aż 40 proc. przypadków demencji można zapobiec, modyfikując czynniki ryzyka. Kluczem do zdrowego mózgu jest ruch, ćwiczenie pamięci, a także zdrowa dieta.
Natomiast najnowsze badania opublikowane w "Nature Medicine" sugerują, że wykonywanie już około 3 tys. kroków dziennie może spowalniać postęp choroby Alzheimera. Publikacja to efekt 14-letniego badania. W projekcie wzięło udział 296 osób w wieku od 50 do 90 lat o prawidłowych funkcjach poznawczych. Każdy uczestnik przez tydzień nosił urządzenie mierzące liczbę kroków.
Wnioski? Umiarkowana aktywność fizyczna wiązała się z mniejszym spadkiem funkcji poznawczych. Pogorszenie funkcji poznawczych miało opóźnić się średnio o trzy lata u osób z aktywnością na poziomie 3000-5000 kroków dziennie (w porównaniu z grupą kontrolną). Z kolei u osób z aktywnością na poziomie 5000-7500 kroków dziennie pogorszenie funkcji poznawczych miało opóźnić się o siedem lat. Badacze podkreślają jednocześnie, że aktywność powyżej 7500 kroków dziennie dawała ten sam efekt, co zakres 5000-7500 kroków.
Sztuka dla mózgu
Badania wskazują, że wspierać nasz mózg może także sztuka. Naukowcy z Monash University sprawdzili, jak muzyka oddziałuje na ryzyko demencji wśród osób w wieku powyżej 70 lat. I tak osoby, dla których muzyka stanowiła ciągły element życia, były aż o 39 proc. mniej zagrożone demencją w porównaniu do uczestników słuchających jej czasami, rzadko i niesłuchających nigdy. Gra na instrumencie obniżała natomiast ryzyko demencji o 35 proc.
- Mamy całą listę rzeczy, które możemy zrobić, by wspomóc nasz mózg. Po pierwsze - aktywność fizyczna, ale nie ograniczajmy się krokami. Każdy ruch będzie dobry dla naszego mózgu. Ćwiczmy nie tylko ciało, ale też umysł - uczmy się nowych treści, czytajmy, grajmy w gry planszowe. Wiele badań pokazuje, że także muzyka (czy wspólne śpiewanie) i taniec będą zbawiennie działały na nasz mózg. Zadbajmy o sen, czyli czas, w którym nasz mózg się regeneruje. I na koniec nie zapominajmy także o ograniczeniu używek i zdrowej diecie bogatej w witaminy i nienasycone kwasy tłuszczowe. To są podstawy, o których nie możemy zapominać - podsumowuje prof. Rejdak.
Anna Klimczyk, dziennikarka Wirtualnej Polski
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
