Trwa ładowanie...

Petydyna – wskazania, stosowanie i przeciwwskazania

Avatar placeholder
Monika Grudzińska 26.04.2023 13:14
Petydyna służy do leczenia ostrego bólu o dużym nasileniu.
Petydyna służy do leczenia ostrego bólu o dużym nasileniu. (Adobe Stock)

Petydyna należy do grupy leków opioidowych wykorzystywanych do leczenia ostrego bólu o dużym nasileniu. Podaje się ją w postaci iniekcji domięśniowych, podskórnych bądź powolnego wstrzyknięcia dożylnego. Jakie istnieją wskazania? Jakie należy zachować środki ostrożności?

spis treści

1. Co to jest petydyna?

Petydyna, pochodna fenylopiperydyny, to substancja oddziałująca na układ nerwowy i narządy zmysłów. Należy do grupy opioidów (działa agonistycznie na receptory opioidowe). Sprawdza się w leczeniu silnego bólu różnego pochodzenia.

Działa nie tylko przeciwbólowo, ale i przeciwkaszlowo, uspokajająco oraz depresyjnie na ośrodek oddechowy. Może również obniżać ciśnienie tętnicze krwi oraz zwiększać częstość akcji serca.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Substancja została wprowadzona do lecznictwa w Stanach Zjednoczonych w 1942 roku, zaś w Europie w roku 1947. Obecnie występuje w lekach o takich nazwach handlowych jak Dolargan, Demerol, Dolantin, Dolcontral czy Dolsin.

2. Wskazania, stosowanie i dawkowanie petydyny

Petydynę wykorzystuje anestezjologia i intensywna terapia, medycyna paliatywna i interna, a także chirurgia: dziecięca, naczyniowa, ogólna, onkologiczna, plastyczna, stomatologiczna oraz szczękowo – twarzowa.

Co istotne, petydyny nie stosuje się w terapii bólu przewlekłego, a jedynie do leczenia bólu ostrego o dużym nasileniu. Dlaczego? Po pierwsze substancja jest silnie uzależniająca. Po drugie wyniku jej metabolizmu powstaje drgawkorodna norpetydyna, kumulująca się organizmie.

Petydynę podaje się w postaci iniekcji domięśniowych, podskórnych bądź powolnego wstrzyknięcia dożylnego. Jakie są wskazania? Lek stosowany jest:

  • w premedykacji przed zabiegami operacyjnymi (lek podaje się domięśniowo lub podskórnie 30 do 90 minut przed zabiegiem operacyjnym),
  • w podtrzymaniu znieczulenia u dzieci i dorosłych,
  • przy ostrym zawale mięśnia sercowego,
  • w kolce wątrobowej i nerkowej,
  • w łagodzeniu bólu pooperacyjnego,
  • w leczeniu bólów o średnim i dużym nasileniu, w tym nowotworowych,
  • położnictwie.

Jeśli chodzi o dawkowanie, w leczeniu bólu o dużym nasileniu podaje się:

  • u osoby dorosłej 500 mg na dobę,
  • u dzieci 12 mg na kg masy ciała.

Należy pamiętać, że dawka leku musi być zmniejszona u osób w podeszłym wieku (przy wielokrotnym podaniu), zaś u pacjentów z zaburzoną funkcją wątroby lub nerek, w celu uniknięcia kumulacji aktywnych metabolitów petydyny, trzeba wydłużyć odstęp między kolejnym dawkami bądź zmniejszyć dawki leku.

3. Przeciwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności

Przeciwwskazaniem do stosowania petydyny jest:

  • nadwrażliwość na substancję leczniczą,
  • ciężka niewydolność oddechowa,
  • okres niemowlęctwa (leku nie można stosować u dzieci poniżej 1. roku życia),
  • jednoczesne stosowanie inhibitorów monoaminooksydazy, również okres 2 tygodni od ich odstawienia,
  • ciąża z uwagi na istniejące prawdopodobieństwo, że substancja może zwiększać ryzyko wystąpienia przepukliny pachwinowej, a także uzależnienia oraz pojawienia się objawów zespołu odstawiennego przy długotrwałej terapii,
  • karmienie piersią, ponieważ petydyna oraz jej główny metabolit (norpetydyna) przenikają do mleka matki. W rezultacie u dziecka mogą wystąpić niebezpieczne skutki uboczne.

Szczególną ostrożność należy zachować podczas stosowania petydyny u osób:

  • u starszych, u których zaleca się podawanie niższych dawek,
  • małoletnich, to jest dzieci i młodzieży do 16 roku życia.
  • ciężkimi zaburzenia wątroby lub nerek,
  • z napadami padaczkowymi w wywiadzie,
  • z zaburzeniami świadomości,
  • u których przeciwwskazane jest hamowanie czynności oddechowej,
  • z nieprawidłową czynnością ośrodka oddechowego lub układu oddechowego,
  • osobom uzależnionym od opioidów, alkoholu czy leków,
  • z niedociśnieniem bądź hipowolemią,
  • z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym lub urazami czaszkowo-mózgowymi,
  • z ostrymi zaburzeniami w obrębie jamy brzusznej,
  • w przypadku częstoskurczu nadkomorowego,
  • z niedoczynnością bądź nadczynnością tarczycy,
  • z niewydolnością nadnerczy (np. choroba Addisona),
  • z chorobą gruczołu krokowego (np. przerost gruczołu i cewki moczowej).

Ze stosowaniem petydyny wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Substancja, tak jak inne opioidy, może wywołać depresję oddechową, prowadzić do uzależnienia psychicznego i fizycznego, a stosowana przewlekle prowadzić do zjawiska tachyfilaksji (szybka utrata wrażliwości na lek).

Trzeba pamiętać, że petydyna z innymi opioidami daje tolerancję krzyżową. Nagłe odstawienie leku u pacjenta stosującego lek długotrwale może spowodować wystąpienie objawów zespołu abstynencyjnego. Wówczas obserwuje się pojawienie się pobudzenia, zaburzeń depresyjnych, niepokoju, rozdrażnienia, ale i objawów wegetatywnych (skurcze brzucha, wymioty, niewydolność krążenia, nadmierne pocenie się).

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze