Sebum – funkcje, skład i nadmierne wydzielanie
Sebum jest wydzieliną gruczołów łojowych. Ponieważ pełni wiele ważnych funkcji, zarówno jego niedobór, jak i nadmiar są przyczyną wielu nieprzyjemnych dolegliwości. Z czego składa się substancja? Gdzie jest produkowana? Co robić, gdy problemem jest jej nadmiar?
1. Co to sebum na twarzy?
Sebum to mieszanina substancji lipidowych, które są wytwarzane przez gruczoły łojowe. Występuje naturalnie w organizmach ssaków. Jeśli chodzi o definicję, dla większości specjalistów pojęcie sebum jest tożsame z terminem łój skórny. Pozostali łój uznają za jeden ze składników sebum.
Łój skórny to mieszanina lipidów nabłonkowych (tłuszczów, wosków i steroli), stąd w składzie sebum obecne są różne naturalne związki chemiczne, takie jak:
- glicerydy (stanowią około połowę składu sebum),
- woski (około 20 proc. składu),
- skwalen (około 10 proc. składu),
- cholesterol (około 1,5 proc. składu).
Pozostałe 20 proc. składu sebum stanowią inne związki: węglowodory czy estry cholesterolu. Gruczoły łojowe, w których produkowane jest sebum, znajdują się na całym ciele człowieka. Najwięcej jest ich na twarzy, głowie i klatce piersiowej. Pozbawione nich są dłonie i stopy.
2. Funkcje sebum
Jaką rolę odgrywa sebum? Okazuje się, że pełni znaczącą funkcję zarówno w przypadku skóry twarzy i ciała, jak i włosów.
Podstawowym zadaniem sebum jest ochrona przed zagrożeniami, zarówno patogenami, jak i czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i środowiskowymi. To możliwe, ponieważ emulsja powstała z łoju i potu tworzy na powierzchni skóry warstwę ochronną.
Tym samym sebum chroni skórę przed wysychaniem i maceracją. Dzięki niemu naskórek dobrze radzi sobie ze zmianami temperatury, jest zabezpieczony przed chorobami i uszkodzeniem oraz zachowuje prawidłowe pH.
Sebum jest także lubrykantem do włosów: powleka je, nadając miękkości, ale i chroniąc przed urazami.
3. Produkcja sebum
Jak powstaje sebum? Jego produkcję stymuluje metabolit testosteronu – dihydrotestosteron (DHT). Substancja przedostaje się na powierzchnię skóry przez ujścia mieszków włosowych (gruczoły łojowe są położone w ich bezpośrednim sąsiedztwie).
Ilość sebum zależy od liczby i wielkości gruczołów łojowych. Wpływa na to również wiek, ale i typ skóry, stan zdrowia, płeć, sposób pielęgnacji ciała, sposób żywienia, przyjmowane leki, temperatura otoczenia czy styl życia.
Przyjmuje się, że w temperaturze ciała wydzielane jest około 1-2 g sebum na dobę. Największa produkcja łoju występuje zwykle w okresach tzw. burzy hormonalnej (okres dojrzewania, menstruacja, menopauza).
Niedostateczna produkcja sebum sprawia, że skóra jest sucha, mniej elastyczna, szybciej pokrywają ją zmarszczki, a kosmetyki są gorzej tolerowane. Problem stanowi także nadmiar sebum.
4. Nadmierne wydzielanie sebum – przyczyny
Nadmierne wydzielanie sebum nie jest sytuacją pożądaną. Sebum w nadmiarze to łojotok, czyli nadmierna czynność gruczołów łojowych i źródło wielu problemów natury estetycznej.
Nadmiar sebum na twarzy powoduje błyszczenie oraz świecenie skóry, często można zauważyć również rozszerzone pory, drobne zmiany zapalne oraz zaskórniki. To także przyczyna przetłuszczających się włosów i skóry głowy.
Do czynników wpływających na jego nadmierne wydzielanie należy:
- nieprawidłowy poziom hormonów, zwłaszcza nadmiar testosteronu i DHT przy jednoczesnym niedoborze estrogenów i antyandrogenów,
- stres, który jest związany z nadprodukcją kortyzolu,
- niehigieniczny tryb życia, w tym dieta zasobna w przetworzoną żywność i cukier, uboga w witaminy i minerały,
- niedobór witamin A, B6 oraz B2,
- odtłuszczanie skóry za pomocą kosmetyków nadmiernie wysuszających, które podrażniają i uaktywniają pracę gruczołów łojowych.
Nadprodukcja sebum dotyka przede wszystkim osoby, które mają skórę tłustą i trądzikową, a także mieszaną, szczególnie w strefie T (czoło, nos i broda). Może również mieć związek z chorobami, zwłaszcza w obrębie gruczołów dokrewnych.
5. Nadmiar sebum – co robić?
Gdy nadmiar sebum jest problemem wyłącznie estetycznym, trzeba skupić się na odpowiedniej pielęgnacji skóry. Co jest ważne?
Codzienne oczyszczanie. Sprawdzą się kosmetyki na nadmiar sebum, które zawierają kwas salicylowy, biosiarkę, chrom, witaminy z grupy B, cynk, witaminę C, glinki kosmetyczne. W celu dokładnego usunięcia zanieczyszczeń nie mniej ważne jest wykonywanie peelingów – co najmniej raz w tygodniu. Zaleca się także stosowanie toników o naturalnym pH. Można je stosować nie tylko dwa razy dziennie, rano i wieczorem, jak i w ciągu dnia, by odświeżyć skórę.
Duże znaczenie ma nawilżanie skóry. Ma to związek z tym, że jej przesuszenie wzmaga aktywność gruczołów łojowych. Trzeba wybierać kosmetyki, które nie są tłuste ani drażniące. Jak zmniejszyć wydzielanie sebum od wewnątrz? Kluczowe jest nawadnianie organizmu, czyli picie wody niegazowanej oraz herbaty i zioła na nadmiar sebum (to np. napar z pokrzywy, szałwii lub bratka) w ilości minimum 2 litrów dziennie.
Nie mniej istotne jest przestrzeganie zasad zdrowej diety i zrezygnowanie z używek, w tym palenia papierosów i nadmiernych ilości alkoholu. Można także zażywać suplementy diety – tabletki regulujące wydzielanie sebum.
Gdy nadmiar sebum, pomimo stosowanych zabiegów domowych wciąż jest problemem, dobrze jest zdecydować się na zabiegi medycyny estetycznej, takie jak peelingi chemiczne czy mikrodermabrazja.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.