Trwa ładowanie...

Tasiemczyca - przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Tasiemczyca to pasożytnicze zakażenie przewodu pokarmowego.
Tasiemczyca to pasożytnicze zakażenie przewodu pokarmowego. (iStock)

Tasiemczyca to choroba wywołana przez inwazje jelitowe tasiemców. Istnieje wiele gatunków tego pasożyta. W Polsce najczęściej spotyka się tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego, rzadziej bruzdogłowca szerokiego. Szczególnie niebezpieczny jest tasiemiec bąblowcowy. Inwazje jelitowe tasiemców mogą być przyczyną pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta. Atak pasożytów może początkowo przypominać zapalenie nerek. W jaki sposób możemy zarazić się tasiemczycą?

Do zakażenia może dojść w trakcie jedzenia tatara, krwistego steka, czy nieodpowiednio dopieczonego mięsa. Chorobą można się zarazić również w trakcie jedzenia borówek lub malin. Leczenia tasiemczycy bywa problematyczne. W skrajnych sytuacjach schorzenie wymaga operacji chirurgicznej. Co jeszcze warto wiedzieć na temat tasiemczycy?

spis treści

1. Rodzaje tasiemca

1.1. Tasiemiec uzbrojony

Tasiemiec uzbrojony na żywiciela ostatecznego wybiera człowieka a jego żywicielem pośrednim jest świnia. Jest zbudowany zwykle z około 800 do 1000 proglodytów oraz skoleksu, który oprócz przyssawek otoczony jest wieńcem haczyków. Może osiągać długość 4 metrów.

Zobacz film: "Uważaj na pasożyty. Możesz je mieć, nawet o tym nie wiedząc"

Tasiemcem nieuzbrojonym można zarazić się pałaszując niedogotowane lub surowe mięso. Do organizmu dostają się larwy, czyli wągry.

1.2. Tasiemiec nieuzbrojony

Tasiemiec nieuzbrojony jest pasożytem, który rówież na żywiciela ostatecznego wybiera sobie człowieka, pośrednio natomiast bytuje w mięśniach bydła. Jest zbudowany zwykle z około 2000 proglodytów i główki (skoleksu) zaopatrzonej w narządy czepne w postaci przyssawek lub haczyków, szyjkę stanowiącą strefę wzrostową tasiemca oraz pozostałą część ciała złożoną z 3000 do 4000 członów, wśród których wyróżnia się człony młodociane (niedojrzałe), rozrodcze (dojrzałe) i maciczne lub jajowe (przejrzałe). Osiąga od 4 do 12 metrów długości.

2. Czym jest tasiemczyca?

Tasiemczyca, inaczej tenioza lub cestodoza to pasożytnicze zakażenie przewodu pokarmowego wywołane przez inwazje jelitowe tasiemca. Oznacza to, że człowiek jest jego żywicielem ostatecznym. Dojrzała forma pasożyta obecna jest w przewodzie pokarmowym.

Istnieje wiele gatunków tego pasożyta. Człowiek jest jedynym żywicielem ostatecznym: tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata), tasiemca uzbrojonego (Taenia solium) i bruzdogłowca szerokiego (Diphyllobotrium latum), a także głównym żywicielem ostatecznym tasiemca karłowatego (Hymenolepis nana).

Może być również przypadkowym żywicielem ostatecznym tasiemca psiego (Dipylidium caninum) oraz tasiemca szczurzego (Hymenolepis diminuta). Zarażenia tasiemcem nieuzbrojonym, karłowatym i uzbrojonym stanowią większość wszystkich tasiemczyc. Pozostałe tasiemce u człowieka spotyka się bardzo rzadko.

Zarówno tasiemiec nieuzbrojony, jak i uzbrojony, składa się z główki, szyjki i kilkuset członów (strobili). Długość całego pasożyta w przypadku tasiemca uzbrojonego dochodzi do 3 metrów, a nieuzbrojonego - do 5 metrów.

Tasiemiec karłowaty osiąga rozmiar zaledwie 30-45 mm. Bruzdogłowiec szeroki jest największym pasożytem człowieka, może osiągnąć długość nawet kilkunastu metrów.

3. Przyczyny tasiemczycy

Tasiemce potrzebują dwóch żywicieli. Dla niektórych z nich człowiek jest żywicielem pośrednim lub ostatecznym. Larwy pasożyta mogą rozwijać się w różnych tkankach, narządach człowieka, a postacie dojrzałe bytują w jelicie cienkim.

Tasiemczyca jest chorobą odzwierzęcą. Do zakażenia tasiemcem najczęściej dochodzi drogą pokarmową człowieka, np. po spożyciu mięsa, w którym bytują postacie przetrwalnikowe tasiemca, tak zwane wągry, np. po zjedzeniu tatara wołowego.

Dlatego zawsze koniecznie należy sprawdzić, czy nie ma w mięsie larw tasiemca nieuzbrojonego, które przypominają pestki ogórka. Larwy mogą przebywać również na owocach i warzywach.

Żywicielami pośrednimi w rozwoju tasiemca są zwierzęta, do których należą m.in.: bydło (żywiciel pośredni tasiemca nieuzbrojonego), świnie (żywiciel pośredni tasiemca uzbrojonego) oraz ryby (żywiciel pośredni bruzdogłowca szerokiego).

W świetle jelita człowieka wągry przekształcają się w postacie dojrzałe. Wydalane z kałem fragmenty ciała tasiemca zawierają jaja, którymi mogą zarazić się zwierzęta i cykl powtarza się.

Spożycie przez człowieka pokarmu zawierającego jaja tasiemca, np. wody lub żywności zanieczyszczonej kałem ludzkim, prowadzi do tego, że człowiek sam staje się żywicielem pośrednim.

Innym rodzajem tasiemca jest tasiemiec bąblowcowy. Źródłem zakażenia tasiemcem bąblowcowym może być kot lub pies, u którego często zakażenie przechodzi bezobjawowo. Człowiek może się zarazić tasiemcem bąblowcowym nawet w czasie głaskania chorego zwierzęcia. Najczęściej w ten sposób dochodzi do zakażenia tasiemcem bąblowcowym u dzieci, które często wkładają brudne ręce do buzi.

Choroba wywołana tym gatunkiem tasiemca nosi miano bąblownicy jednojamowej i wielojamowej. Wzrost zachorowań na tę choroby według Katedry i Zakładu Biologii i Parazytologii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu związany jest ze wzrostem populacji lisów. To właśnie te zwierzęta roznoszę tę odmianę tasiemca. Dane pokazują, iż od 1995 roku populacja lisów wzrosła trzykrotnie. Z racji tego, że lisy nie mają praktycznie żadnych wrogów w środowisku naturalnym coraz częściej podchodzą, a nawet osiedlają się przy siedzibach ludzkich.

Tasiemiec i objawy, które związane są z atakiem tasiemca bąblowcowego są szczególnie niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia. Jego jaja bardzo łatwo mogą dostać się do organizmu ludzkiego. Na dodatek tasiemiec zostawia larwy, które trudno usunąć. Leczenie bąblownicy może trwać od kilku do kilkunastu lat. Ponadto larwy tasiemca bąblowcowego mogą wywoływać torbiele na wątrobie. W zarażonym organizmie larwa przekształca się w torbiel, czyli „bąbel”. Jeśli chodzi o tasiemca bąblowcowego jednojamowego żywicielem ostatecznym jest pies (dla tego rodzaju pasożyta człowiek jest tylko żywicielem pośrednim). W organizmie ludzkim wylęgają się larwy, które przekraczają barierę jelita grubego i trafiają następnie do ukrwionych organów (nawet do mózgu i kości).

4. Objawy tasiemczycy

U osób dorosłych zarażenie tasiemcem nieuzbrojonym przebiega najczęściej bez wyraźnych objawów zewnętrznych. Sporadycznie pojawić się mogą objawy tasiemcycy w postaci:

  • uczucie ogólnego osłabienia,
  • bóle brzucha,
  • biegunka lub zaparcia,
  • nadmierna pobudliwość albo apatia,
  • pobolewanie i zawroty głowy,
  • utrata apetytu,,
  • nudności,
  • chudnięcie.

W przypadku tasiemczycy u dzieci aktywność ruchowa dziecka jest znacznie obniżona, pojawiają się napadowe bóle brzucha, mdłości i towarzyszące im wymioty oraz ogólne osłabienie. Ponadto stwierdza się wzmożoną perystaltykę jelit, zaburzenie wzrostu oraz wagi ciała.

Często pierwszym niepokojącym i wywołanym przez tasiemca objawem jest znalezienie fragmentów tasiemca w kale. U dzieci objawy tasiemca uzbrojonego są bardziej widoczne niż u osób dorosłych.

W czasie zakażenia tasiemcem nieuzbrojonym pojawia się też:

  • pokrzywka,
  • osłabienie,
  • ból przypominający kolkę żółciową.

Tasiemiec uzbrojony może tkwić w mięśniach w postaci wągrów, ale też larwy tasiemca uzbrojonego często przemieszczają się np. do mózgu. Wówczas nieleczone zakażenie tasiemcem uzbrojonym może być groźne dla zdrowia i życia człowieka.

Gdy larwy tasiemca uzbrojonego zagnieżdżą się w mózgu, mogą też pojawić się:

  • bóle głowy,
  • napady padaczkowe.

Natomiast jeśli tasiemiec uzbrojony zalęgnie się w oku, wówczas może to doprowadzić do:

  • zaburzeń widzenia,
  • zniekształcenia oczu.

U osób, które zostały zaatakowane przez tasiemca bąblowcowego dostrzec można torbiel, która powstaje w zarażonym narządzie. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj po upłynięciu kilku, kilkunastu dni. W większości przypadków objawy tasiemca bąblowcowego wykrywane są podczas rutynowego badania USG. Pacjent może odczuwać dolegliwości bólowe wynikajace z powiększenia zarażonego narządu. W przypadku bąblownicy wielojamowej pacjent może odczuwać ból wynikający ze zmiany patologicznej o charakterze nacieku. Tasiemiec wytwarza wielotorbielowaty twór, który zbudowany jest z dużej liczby niewielkich pęcherzyków.

5. Diagnoza tasiemczycy

Tasiemczyce rozpoznaje się na podstawie obecności w kale jaj lub całych członów pasożyta. Ponieważ objawy wywoływane przez tasiemczyce nie są charakterystyczne, wymagają różnicowania z licznymi chorobami przewodu pokarmowego.

6. Leczenie tasiemczycy

Aby tasiemczyca została wyleczona, stosuje się przez kilka dni odpowiednią dietę i leki, które paraliżując układ nerwowy pasożyta, likwidują jego przyczepność do ściany jelita i tym samym umożliwiają jego wydalenie wraz z kałem na zewnątrz organizmu. Leczenie zmierzające do usunięcia tasiemca może prowadzić tylko lekarz.

W tym celu w większości przypadków stosuje się prazykwantel. Lek przyjmuje się jednorazowo, w dawce 5-10 mg/kg masy ciała w przypadku tasiemca uzbrojonego, nieuzbrojonego, bruzdogłowca szerokiego, tasiemca psiego i tasiemca szczurzego oraz w jednorazowej dawce 25 mg/kg masy ciała w przypadku tasiemca karłowatego.

W sytuacji, kiedy kuracja jest nieskuteczna, w jelitach pozostaje główka, która w ciągu kilku miesięcy potrafi odtworzyć pozostałą część ciała, wtedy należy cały proces leczenia powtórzyć. Jeśli tasiemiec uzbrojony zlokalizowany jest w innym miejscu niż w jelicie, konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny.

7. Zapobieganie tasiemczycy

Profilaktyka tasiemca uzbrojonego polega na

  • spożywaniu mięsa oraz ryb jedynie ze sprawdzonych źródeł, które podlegają systematycznej kontroli weterynaryjnej.
  • unikaniu spożywania mięsa surowego oraz niedogotowanego
  • przestrzeganiu ogólnych zasad higieny osobistej i utrzymywaniu czystości w domu.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Bąblowica
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze