Wpływ warunków pracy na odporność

Jednak w czasach, gdy pogoń za pieniądzem i karierą zawodową odgrywa tak ważną rolę w naszym życiu, zapominamy, jak duży wpływ praca zawodowa ma na nasze zdrowie, w tym na układ odpornościowy.

Układ odpornościowy, czyli immunologiczny, spełnia – najogólniej mówiąc – funkcje obronne, nadzorcze oraz pozwalające utrzymać równowagę w organizmie. W skład tego układu wchodzą: naczynia i narządy limfatyczne (grasica, szpik, grudki limfatyczne samotne i skupione, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły limfatyczne oraz śledziona) oraz limfocyty krążące.

Czas pracy w Polsce należy do najdłuższych w Europie! W zestawieniu Polska znajduje się na czwartym miejscu pod względem liczby osób pracujących powyżej 48 godzin tygodniowo.

Prowadzone były badania, które potwierdziły istnienie negatywnej korelacji pomiędzy długim czasem pracy a sprawnością układu immunologicznego, np. wykazano, iż wśród duńskich pracowników, którzy pracowali dłużej niż 40 godzin tygodniowo, było częstsze występowanie bakterii Helicobacter pylori, która stanowi główny czynnik powstawania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Natomiast w badaniu analizującym wskaźniki systemu immunologicznego ujawniono, iż u japońskich pracowników branży komputerowej pracujących dłużej niż 65 godzin tygodniowo występuje zmniejszona liczba komórek NK (natural killer cells – biorą one na przykład udział w odpowiedzi przeciwnowotworowej).

Nieodpowiednia ilość snu (poniżej 7–8 godzin na dobę), a zwłaszcza praca zmianowa, mają pośrednio niekorzystny wpływ na naszą odporność poprzez układ hormonalny.

W takich przypadkach dochodzi do spadku wydzielania przez szyszynkę melatoniny, która w prawidłowych warunkach zwiększa wagę grasicy – gruczołu dokrewnego, w którym wytwarzane są limfocyty, następnie wędrujące do obwodowych tkanek limfatycznych i zasiedlające je.

Stres jest nieodłącznym towarzyszem w większości zawodów. Nawet w tych, które na pierwszy rzut oka wydają się spokojne i przyjemne, można napotkać liczne sytuacje stresogenne.

Dowiedziono, że pod wpływem długotrwałego działania stresorów powiększa się kora nadnerczy (gdzie produkowane są hormony stresu), zaś zanikowi ulega grasica. Ponadto pod wpływem stresu zmniejsza się w krwi ogólna liczba komórek odpornościowych.

Wniosek z tego płynie taki, że stres na drodze hormonalnej nie tylko powoduje liczne choroby, ale również czyni nas mniej odpornymi na wszystko, co może zagrażać naszemu zdrowiu – również na zwykłe przeziębienia i innego rodzaju infekcje.

Otoczenie pracy jest to zespół czynników materialnych i społecznych, z którymi styka się pracownik podczas wykonywanych zadań. Pod kątem wpływu na odporność ważne jest określenie, na jakie niebezpieczne czynniki toksyczne lub biologiczne narażony jest pracownik. Dla przykładu personel medyczny jest narażony na kontakt z zakaźnym materiałem medycznym, np. wirusem HIV, HBV czy też HCV. Pracownicy hut, zakładów przemysłowych, kopalni są natomiast często narażeni na substancje toksyczne.

Metale ciężkie mogą regulować odpowiedź immunologiczną organizmu na różnych jej etapach, modyfikując reakcje zapalne typu wczesnego i późnego, między innymi przez wpływ na liczbę krążących limfocytów T i B, komórek NK oraz komórek pamięci immunologicznej.

Ołów i kadm na przykład zmniejszają liczbę komórek układu odpornościowego, stymulując produkcję cytokin oraz przeciwciał IgE, co może być związane ze zwiększoną zapadalnością na choroby atopowe. Potwierdzają to badania, ponieważ wykazano, iż hutnicy częściej chorują na infekcje oraz nowotwory.

Kolejnym przykładem są badania, które ujawniły, iż policjanci służby drogowej mają zwiększoną liczbę limfocytów CD8 biorących udział w odpowiedzi cytotoksycznej i zmniejszoną liczbę limfocytów B oraz towarzyszący tym zmianom wzrost poziomu IgA w surowicy.

Choć nie jesteśmy w stanie wpłynąć na wszystkie niekorzystne czynniki, które negatywnie oddziałują na naszą odporność, nie oznacza to, że jesteśmy całkowicie bezradni. Warto zadbać o odpowiednią ilość snu, wypoczynek psychiczny po pracy (relaks, sport itp.). To ułatwi nam stawienie czoła zawodowym problemom. A przede wszystkim należy pamiętać, że praca to nie całe życie i trzeba walczyć o czas dla siebie!