Wenopunkcja – wskazania, przeciwwskazania, przygotowanie
Wenopunkcja to metoda nakłuwania żyły w celu wprowadzenia do niej igły lub cewnika. Wykorzystuje się ją, by móc pobrać krew do badania lub podać leki w płynie. Jakie są wskazania i przeciwwskazania do wenopunkcji? Czy możliwe są powikłania?
1. Co to jest wenopunkcja?
Wenopunkcja to metoda nakłuwania żyły, której celem jest wprowadzenie igły lub cewnika. To jeden z najbardziej rutynowych, inwazyjnych zabiegów wykonywanych w przypadku, gdy zaistnieje potrzeba:
- pobrania krwi do celów diagnostycznych,
- podawania płynnych leków lub płynów infuzyjnych metodą kropelkową,
- pobierania krwi do transfuzji,
- monitorowania stężenia składników krwi,
- upuszczania krwi z powodu nadmiernej zawartości żelaza lub erytrocytów.
2. Przeciwwskazania i środki ostrożności
Do wenopunkcji używa się żył, które znajdują się na grzbiecie, najlepiej przedramienia. Unika się żył znajdujących się w obrębie okolicy stawów, z uwagi na ryzyko jej przekłucia wskutek ruchów kończyny.
Nakłucia żyły nie należy wykonywać w przypadku:
- żył cienkich, delikatnych, stwardniałych, posiniaczonych,
- niedrożności żyły,
- urazu bądź niedowładu zaangażowanej kończyny,
- infekcji skórnej w miejscu planowanego nakłucia,
- u pacjentów, którzy przebyli zakrzepowe zapalenie żył.
3. Jak się przygotować do wenopunkcji?
Do wenopunkcji nie trzeba się specjalnie przygotowywać, chyba że planowane badanie krwi – zarówno morfologia, jak i badanie specjalistyczne – powinno być wykonane rano, na czczo.
Wówczas na 2-3 dni przed badaniem warto ograniczyć używki: papierosy, kawę czy alkohol. Na dobę przed badaniem należy wykluczyć alkohol, który może wpływać na wynik krwi, a i ją zagęszczać. Warto również prowadzić spokojniejszy tryb życia, bez dużego wysiłku fizycznego i sytuacji stresowych. Przed badaniem należy zrezygnować z aktywności fizycznej. Kwadrans przed pobraniem krwi należy posiedzieć i odpocząć.
Na badanie należy zgłosić się maksymalnie do godziny 10, najlepiej około godzinę po przebudzeniu. Po wstaniu z łóżka warto wypić szklankę niegazowanej wody.
Nie należy również jeść przez 12 godzin przed pobraniem krwi, gdy musi być ono wykonane na czczo. Przyjmowanie leków zażywanych stale należy skonsultować z lekarzem. Często badanie należy wykonać przed ich podaniem.
Przed wykonaniem badania należy zgłosić osobie pobierającej krew:
- przyjmowane aktualnie leki, ponieważ mogą zaburzać wyniki badań,
- skłonność do omdleń podczas pobierania krwi,
- skłonność do występowania krwawień, np. skazę krwotoczną,
4. Objawy niepożądane i powikłania
Wenopunkcja jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, a mogące się pojawić powikłania są niegroźne. Najczęstsze objawy niepożądane to drobne krwiaki i sińce w miejscu wkłucia. Zdarza się jednak, że wenopunkcja skutkuje poważniejszymi komplikacjami. To na przykład zapalenie tkanki łącznej i żył, niedociśnienie, omdlenie czy napad padaczkowy.
Niełatwymi przypadkami dla pielęgniarek i pielęgniarzy, zwłaszcza w przypadku pobierania krwi, są małe dzieci i ludzie starsi, schorowani, niedożywieni i odwodnieni. Wenopunkcja w ich przypadku często kończy się koniecznością wkłucia w żyłę dwa czy trzy razy, aby pobrać odpowiednią ilość krwi. Czasem pojawia się problem z wkłuciem wenflonu. Powtarzające się niepowodzenia w znacznym stopniu zwiększają ryzyko infekcji takich jak np. zakrzepica.
5. Nauka nakłuwania żyły
Wenopunkcja to element standardowej procedury. Stosuje się ją często i powszechnie. Samo wkłucie do żyły dla specjalisty jest czynnością prostą, wymaga jednak doświadczenia i przestrzegania podstawowych zasad.
Doświadczenie można zdobyć jedynie poprzez częste wykonywanie zabiegu. Kołem ratunkowym są różne pomoce, które pozwalają studentom, przyszłym pielęgniarkom, lekarzom czy ratownikom medycznym na doskonalenie techniki nakłuwania żyły.
To na przykład poduszeczka do nauki wenopunkcji żył zgięcia łokciowego. Przypinana poduszeczka imitująca tkankę miękką służy do ćwiczeń w wykonywaniu nakłuć żyły. Stanowi odpowiednik dołu łokciowego prawej ręki. Umożliwia palpacyjne rozpoznawanie układu żył, naukę wprowadzania igły i kaniuli, a także regulowanie przepływu krwi.
Inną pomocą naukową jest ręka lub zestaw zaawansowanej ręki do nauki wenopunkcji z workiem, stojakiem i systemem podawania sztucznej krwi. To popularne narzędzie do nauki i ćwiczenia umiejętności związanych z nakłuciem żył oraz kaniulacją dożylną.
Wspomniane pomoce naukowe można kupić w sklepach ze sprzętem medycznym, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.