Wytrzewienie jelit u noworodków i dorosłych – przyczyny i leczenie

Wytrzewienie u noworodka i dziecka to wada rozwojowa należąca do grupy wrodzonych wad przedniej ściany jamy brzusznej. Polega na wrodzonym rozszczepie powłok brzusznych. Z kolei wytrzewienie u dorosłego jest powikłaniem operacji. Manifestuje się jako rozejście pooperacyjnej rany brzusznej na całej głębokości. Następstwem nieprawidłowości jest wypadnięcie trzewi.

Wytrzewienie u płodu jest wrodzoną wadą rozwojową ściany brzucha w okolicy pępka. Nieprawidłowość często współwystępuje z wadami serca, a i pojawia się u dzieci z zespołem Edwardsa (trisomią chromosomu 18) czy zespołem Downa (trisomią 21), najczęściej u chłopców.

Wskutek nieprawidłowości, przez pozostały otwór, na zewnątrz jamy brzusznej, wydostają się jej narządy. Najczęściej są to jelita, ale i wątroba, żołądek czy śledzona. Zazwyczaj patologia zlokalizowana jest po prawej stronie brzucha. Taką wadę można dostrzec już podczas badania ultrasonograficznego w pierwszym trymestrze. Wynik badania wskazuje wolno pływające w jamie owodni jelita, niepokryte workiem przepuklinowym.

Przyczyny patologii nie są do końca poznane. Specjaliści nie wiedzą, dlaczego podczas rozwoju prenatalnego powłoki brzuszne nie zamykają się prawidłowo. Prawdopodobne jest, że dochodzi do zaburzeń ukrwienia komórek lub ich niewłaściwego przemieszczania się.

Wytrzewienie rzadko jest wadą o podłożu genetycznym. Wiadomo, że patologia częściej występuje u dzieci młodych matek, a coraz częściej dostrzega się rolę czynników środowiskowych, takich jak:

• picie alkoholu, palenie papierosów,
• niedobór kwasu foliowego,
• stosowanie salicylanów w ciąży,
• stany prowadzące do niedotlenienia płodu.

Konsekwencją wytrzewienia wrodzonego może być niedokrwienie jelit i wątroby, utrudniony powrót żylny do serca czy zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu. Dzieje się tak, ponieważ jelita nie są pokryte otrzewną. W rezultacie nieustannie są narażone na drażniące działanie płynu owodniowego. Tkanki jelita reagują stanem zapalnym o różnym nasileniu. Ponadto w przypadku braku szybkiej interwencji, przedłużające się niedokrwienie jelita może prowadzić do jego odcinkowej martwicy.

Nasilanie się zmian zapalnych oraz pogorszenie stanu jelit mogą być wskazaniem do wcześniejszego rozwiązania ciąży.

Wytrzewienie należy różnicować z przepukliną pępowinową. Mówi się o niej, gdy fragmenty jelita uwypuklają się w podstawę przepukliny w linii środkowej ciała. W odróżnieniu od przepukliny wytrzewione narządy nie są pokryte skórą ani żadnymi innymi elementami powłok ciała.

Wytrzewienie jelit u dorosłych jest zwykle powikłaniem operacji. Mówi się o nim gdy obserwuje się rozejście pooperacyjnej rany brzusznej na całej głębokości, czego konsekwencją jest wypadnięcie trzewi. Wytrzewienie nabyte, czyli wydostanie się narządów jamy brzusznej poza jej obręb, może być skutkiem urazu mechanicznego.

Choć przyczyna powikłania pooperacyjnego tego rodzaju nie jest znana, lekarze wskazują na różne czynniki, które sprzyjają rozejściu się rany i prowadzą do wytrzewienia. To:

• nieprawidłowa technika szycia,
• otyłość,
• zaawansowany wiek,
• wyniszczenie organizmu, niedożywienie,
• stosowanie niektórych leków,
• wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, wskutek zaparć, czkawki czy kaszlu,
• zakażenie rany,
• krwiaki lub ropnie w ranie,
• zbyt wcześnie rozpoczęta po operacji chemioterapia lub radioterapia,
• niewydolność krążenia, choroby płuc, cukrzyca.

Zarówno wytrzewienie wrodzone, jak i nabyte, jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Jego celem jest odprowadzenie wytrzewionych narządów do wnętrza jamy brzusznej oraz zamkniecie ubytku przedniej ściany brzucha.

U noworodków zabieg powinien być przeprowadzony zaraz po urodzeniu, choć nie zawsze jest możliwe. Dzieci z wytrzewieniem wrodzonym często rodzą się przedwcześnie, z niedoborem wzrostu i masy ciała. Niemniej rokowania są dobre.

Wytrzewienie u dorosłych wymaga nie tylko ponownego zszycia rany przez wszystkie warstwy powłok brzusznych. Niekiedy niezbędne jest opracowanie rany.