Zatoki - charakterystyka, funkcje, zapalenie zatok i jego rodzaje, przyczyny, leczenie
Ból głowy podczas pochylania, ciągły katar i problemy z węchem to dolegliwości, które odczuwa wiele osób. Wskazują na stany zapalne zatok, które mogą prowadzić do groźnych powikłań. Jakie funkcje spełniają zatoki? Czym charakteryzuje się zapalenie zatok? Jakie są przyczyny i objawy zapalenia zatok? Jak zapobiegać i leczyć choroby zatok? Czy istnieją domowe sposoby leczenia zatok?
- 1. Charakterystyka zatok
- 2. Jakie są funkcje zatok?
- 3. Czym jest zapalenie zatok i w jaki sposób się rozwija?
- 4. Najczęstsze przyczyny dolegliwości zatok
- 5. Rodzaje zapalenia zatok
- 5.1. Objawy ostrego zapalenia zatok
- 5.2. Objawy przewlekłego zapalenia zatok
- 5.3. Zapalenie zatok u dzieci
- 6. Zapobieganie zapaleniu zatok
- 7. Rozpoznanie zapalenia zatok
- 8. Leczenie dolegliwości zatok
- 9. Domowe sposoby na chore zatoki
- 10. Powikłania zapalenia zatok
1. Charakterystyka zatok
Zatoki przynosowe to jamy powietrzne łączące się z jamą nosa przez naturalne otwory w jej bocznej ścianie. Zatoki odgrywają rolę w zapewnieniu ochrony cieplnej i mechanicznej oczodołów i mózgu oraz zwiększenia wytrzymałości kości twarzoczaszki. Zatoki biorą również udział w emisji głosu oraz przewodzeniu i odbieraniu dźwięków. Nie można pominąć oddechowej funkcji zatok – nawilżają, ogrzewają i oczyszczają wdychane powietrze. Wyróżniamy zatoki czołowe, szczękowe, klinowe oraz komórki sitowe przednie i tylne. Wszystkie rozwijają się w życiu płodowym.
2. Jakie są funkcje zatok?
Istnieje wiele teorii na temat funkcji zatok, ale niewiele z nich zostało oficjalnie potwierdzonych. Przede wszystkim zatoki to puste przestrzenie, które nie zmieniają wagi czaszki i nie obciążają kręgosłupa. Dzięki temu mózg jest lepiej chroniony, a podczas urazu uszkodzone kości najpierw trafią na zatoki i nie wyrządzą większej krzywdy.
Zatoki mają też wpływ na proces oddychania, ponieważ ogrzewają i nawilżają powietrze, regulują również różnice ciśnień. Przestrzenie otaczają oczodół i ułatwiają utrzymanie odpowiedniej temperatury gałki ocznej i przedniej części czaszki. Zdaniem specjalistów zatoki biorą także udział w odbieraniu bodźców węchowych.
Zatoki klinowe są położone blisko uszu, a ich funkcja może być związana ze słuchem. Puste przestrzenie w tym przypadku mogą stanowić bufor, który zmniejsza drgania własnego głosu przed przeniesieniem ich na kosteczki słuchowe.
3. Czym jest zapalenie zatok i w jaki sposób się rozwija?
Zapalenie zatok to zapalenie błony śluzowej wyściełającej zatoki przynosowe i nos. Niestety ze względu na umiejscowienie oraz kontakt z powietrzem zatoki są narażone na infekcje. Mogą je wywołać bakterie i wirusy, rzadziej grzyby. Do zakażenia bakteryjnego często dochodzi na skutek działania paciorkowców, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, a także działania gronkowców. Infekcje grzybicze często dotyczą osób z głębokimi zaburzeniami odporności.
Skłonności do problemów z zatokami mają osoby, posiadające wielokomorowe zatoki czołowe, alergicy, astmatycy i chorzy na mukowiscydozę. Do czynników ryzyka należy również palenie papierosów, pływanie, nurkowanie, a nawet próchnicę zębów. Zapalenie zatok może obejmować tylko zatoki szczękowe i być spowodowane przez infekcję zębów i okostnej. Częściej jednak obejmuje całość zatok okołonosowych.
W jaki sposób rozwija się zapalenie zatok?
Zakażenia nosa i zatok przynosowych są jedną z częstszych chorób, z jakimi spotyka się lekarz laryngolog w swojej codziennej pracy. Najczęściej zmiany zapalne dotyczą kilku zatok równocześnie, co uwarunkowane jest bliskością położenia ich ujść naturalnych. Wraz z wdychanym powietrzem do jamy nosa oraz zatok przynosowych dostają się zanieczyszczenia oraz drobnoustroje. W prawidłowej zatoce działa sprawny mechanizm samooczyszczania, w którym uczestniczą komórki produkujące śluz oraz rzęski nabłonka wyścielającego zatokę. Rzęski mają zdolność przemieszczania śluzu wraz z zanieczyszczeniami tylko w jednym kierunku – do naturalnego ujścia zatoki i dalej ku tylnej ścianie nosa. Jeśli dojdzie do zaburzenia tego mechanizmu, skutkiem jest stan zapalny zatok. Z częstymi stanami zapalnymi zatok borykają się osoby ze skrzywioną przegrodą nosa, nieprawidłową budową kompleksu ujściowo-przewodowego. Problem ten może być również uwarunkowany genetycznie i dotyczyć upośledzenia ruchu rzęsek.
4. Najczęstsze przyczyny dolegliwości zatok
Najczęstsze przyczyny dolegliwości zatok to:
- przebyte przeziębienie,
- przebyta grypa,
- infekcje dróg oddechowych,
- alergia,
- astma,
- mukowiscydoza,
- nieprawidłowa budowa przegrody nosowej,
- przerost migdałków,
- infekcja zęba,
- rynowirusy,
- koronawirusy,
- adenowirusy,
- wirus grypy,
- spadek odporności organizmu,
- nurkowanie,
- pływanie,
- dym papierosowy,
- zanieczyszczenie powietrza,
- choroby autoimmunologiczne,
- niedobory autoimmunologiczne,
- wdychane substancje drażniące,
- nadużywanie środków obkurczających błonę śluzową nosa,
- zmiany temperatury powietrza lub ciśnienia atmosferycznego,
- przewlekłe choroby dróg oddechowych,
- choroby uwarunkowane genetycznie,
- zaburzenia hormonalne.
5. Rodzaje zapalenia zatok
Wyróżniamy następujące rodzaje zapalenia zatok:
- ostre zapalenie zatok,
- podostre zapalenie zatok,
- przewlekłe zapalenie zatok.
Ostre zapalenie zatok przynosowych zaczyna się nagle i trwa nie dłużej niż miesiąc. Po przebytej terapii nie widać zmian w błonie śluzowej. W kontekście ostrego zapalenia zatok warto wspomnieć o nawracającym ostrym zapaleniu zatok przynosowych. To nic innego jak powracające epizody ostrego zapalenia. Prawidłowo przeprowadzona terapia nie pozostawia trwałych zmian w błonie śluzowej.
Podostre zapalenie zatok kończy się najczęściej po 4-8 tygodniach, natomiast przewlekłe zapalenie zatok przynosowych charakteryzuje częste nawracanie i długi czas trwania, powyżej dwóch miesięcy. Przewlekły stan zapalny jest niemożliwy do wyeliminowania leczeniem zachowawczym.
5.1. Objawy ostrego zapalenia zatok
Objawy zapalenia zatok są zróżnicowane w zależności od tego, w których zatokach przynosowych pojawił się stan zapalny. W przypadku zapalenia zatok szczękowych, które leżą pod oczami i po bokach nosa, ucisk lub ból zatok obejmujący twarz, zęby oraz czoło. W przypadku zapalenia zatok czołowych, które leżą na wysokości czoła, ucisk lub ból głowy obejmuje czoło. W przypadku zapalenia zatok sitowych, które leżą nad nosem i po bokach oczu, ucisk lub ból głowy obejmuje ból za oczami, pojawia się także rozsadzający ból głowy. Objawy ostrego zapalenia zatok trwają zazwyczaj krócej niż 4 tygodnie. Podostre zapalenie zatok utrzymuje się z kolei od 4 do 12 tygodni.
Charakterystyczne symptomy ostrego zapalenia zatok:
- zatkany nos,
- nieżyt nosa,
- gęsta, żółta lub zielona wydzielina z nosa,
- ściekająca po tylnej ścianie gardła wydzielina,
- ból twarzy,
- tkliwość twarzy,
- uczucie ucisku w konkretnych rejonach,
- nasilanie się bólu przy pochylaniu się do przodu,
- ból głowy,
- ból zębów,
- ból szczęki,
- tkliwość zatoki szczękowej.
Mogą pojawić się również objawy, takie jak:
- gorączka poniżej 38 stopni,
- ból głowy,
- kaszel,
- zmęczenie,
- rozbicie,
- złe samopoczucie,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- mowa "przez nos"
- zaburzenia snu,
- ucisk w uchu,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- osłabienie węchu.
Wizyta u lekarza jest konieczna, jeżeli dolegliwości utrzymują się dłużej niż siedem dni lub wtedy gdy samopoczucie się poprawi i pogorszy ponownie. Kontakt ze specjalistą jest wymagany, gdy pojawiają się poniższe symptomy (przynajmniej jeden z nich):
- wysoka gorączka (około 39 stopni),
- silny ból twarzy,
- silny ból głowy,
- zaburzenia widzenia,
- podwójne widzenie,
- dezorientacja,
- zaburzenia świadomości,
- bardzo złe samopoczucie,
- obrzęk wokół oczu,
- zaczerwienienie wokół oczu,
- sztywność karku,
- trudności z oddychaniem.
5.2. Objawy przewlekłego zapalenia zatok
Przewlekłe zapalenie zatok zazwyczaj można rozpoznać po wystąpieniu dwóch objawów, które nie ustępują przez trzy miesiące. Przewlekłe zapalenia zatok występuje zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Najczęściej przewlekłe zapalenie zatok dotyczy zatoki szczękowej oraz komórek sitowych, rzadziej zatoki czołowej. Symptomy, które pojawiają się najczęściej to:
- zatkany nos,
- żółta, zielona lub brązowa wydzielina z nosa,
- wydzielina spływająca do gardła - najczęściej wywołuje ona chrząkanie, kaszel oraz ból gardła,
- bóle głowy w okolicy nosa i oczodołów,
- ból twarzy,
- ucisk lub uczucie pełności w obrębie twarzy,
- pogorszenie węchu.
U chorych na przewlekłe zapalenie zatok może pojawić się również:
- wysoka gorączka,
- nagły silny ból twarzy,
- nagły silny ból głowy,
- zaburzenia widzenia,
- podwójne widzenie,
- obrzęk dookoła oczu,
- zaczerwienienie dookoła oczu,
- polipy w nosie,
- sztywność karku.
Przewlekłe zapalenie zatok to częsty problem osób z niedoborami odporności, tych, którzy borykają się ze złym stanem uzębienia. Na rozwój choroby wpływają również bakterie chorobotwórcze, anatomia ujścia zatoki. Przewlekłe zapalenie zatok spowodowane jest zazwyczaj reakcją alergiczną, rzadziej pojawieniem się ropni zębów lub innych infekcji. Objawy mogą utrzymywać się powyżej dwunastu tygodni.
5.3. Zapalenie zatok u dzieci
Zapalenie zatok to dość częsta choroba wieku dziecięcego, w około 90 proc. wywołana przez wirusy. Choroba może stanowić dla lekarza spory problem diagnostyczny, a jest to uwarunkowane różnorodnością objawów w poszczególnych grupach wiekowych. Szczególnie problematyczne dla laryngologów bywa rozpoznanie zapalenia zatok u niemowląt i małych dzieci.
Zapalenie zatok u dzieci w wieku szkolnym najczęściej charakteryzuje się:
- bólem i rozpieraniem w okolicy oczodołu,
- wydzielina spływająca do nosogardła,
- uczuciem zatkanego nosa.
Ostre zapalenie zatok u dzieci objawia się:
- podwyższoną temperaturą ciała (powyzej 38 stopni Celsjusza),
- kaszlem,
- trudnościami z oddychaniem,
- przedłużeniem infekcji,
- nieświeżym oddechem.
Zapalenie zatok u niemowląt może objawiać się z kolei:
- niepokojem,
- płaczem,
- brakiem apetytu,
- problemami z przybieraniem na wadze,
- obrzękiem powiek oraz przemieszczeniem gałki ocznej do boku.
Rozpoznanie zapalenia zatok u dzieci poprzedzone jest dokładnym wywiadem, badaniem fizykalnym oraz laryngologicznym, tomografią komputerową.
6. Zapobieganie zapaleniu zatok
Istnieje wiele metod, które zmniejszają ryzyko wystąpienia zapalenia zatok, należy do nich:
- dbałość o higienę osobistą,
- częste mycie rąk mydłem,
- unikanie osób chorych,
- picie dużej ilości płynów,
- nawilżanie powietrza w domu,
- regularne wydmuchiwanie nosa,
- rzucenie palenia,
- unikanie alergenów,
- ograniczenie wdychania substancji drażniących.
7. Rozpoznanie zapalenia zatok
Rozpoznanie zapalenia zatok jest możliwe na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego, laryngologicznego, a także badań dodatkowych. Ważne jest sprawdzenie tkliwości twarzy i szyi chorego. Często wykorzystywana jest także rynoskopia przednia, czyli oglądanie jamy nosa za pomocą wziernika. Dzięki temu możliwe jest sprawdzenie ilości wydzieliny, znalezienie polipów i ocena błony śluzowej. W trakcie badania lekarz jest w stanie przyjrzeć się również przegrodzie nosowej.
Uzyskanie lepszej widoczności ułatwia endoskop giętki lub sztywny. Pełne rozpoznanie choroby wymaga uzyskania wyników badań obrazowych.W tym celu wykonywano zdjęcie rentgenowskie, ale obecnie częściej pacjent dostaje skierowanie na tomografię komputerową (TK). Metoda uwidacznia wszystkie zatoki, kompleks ujściowo-przewodowy, jamę nosa i otaczające tkanki. TK umożliwia również określenie zmian patologicznych i rozpoznanie przyczyny zapalenia. Tomografia komputerowa pozwala zauważyć zmiany takie jak: utrata upowietrznienia zatok, płyn w zatoce, polipy błony śluzowej czy ewentualne powikłania
Podobne właściwości ma rezonans magnetyczny, ale jest droższy i nie można go wykonać w każdej placówce medycznej. Zdarza się, że w przypadku ostrego zapalenia zatok pobiera się materiał biologiczny. Najczęściej jest to próbkę wydzieliny lub popłuczyn z zatok, jest ona następnie wysyłana do laboratorium mikrobiologicznego w celu wykonania posiewu. W celu dokładnego określenia patogenu, ewakuacji ropy czy podania leku do zatoki wykonuje się nakłucie zatoki. Celem jest pobranie płynu na badanie mikrobiologiczne, ocena pojemności zatoki i podanie leków.
Pacjent znajduje się w pozycji siedzącej. Do przewodu nosowego dolnego otrzymuje znieczulenie miejscowe. Następnie igłą punkcyjną pod kontrolą wzroku przebijana jest przyśrodkowa ściana zatoki w przewodzie nosowym dolnym i aspirowana treść zatoki. Kolejno podaje się do wnętrza zatoki ogrzany do temperatury pokojowej roztwór 0,9 proc. Na Cl i przepłukuje się ją. Można również zastosować środek odkażający. Zabieg kończy się podaniem antybiotyku, sterydu lub środka rozrzedzającego wydzielinę do światła zatoki.
Testy alergiczne są natomiast pomocne w potwierdzeniu wpływu alergenów na problemy z zatokami. Są one podstawą do wprowadzenia leków antyalergicznych.
8. Leczenie dolegliwości zatok
Leczenie zatok przynosowych może przebiegać na dwa sposoby zachowawczo lub operacyjnie. Zachowawcze leczenie zatok ma na celu zwalczenie zakażenia, redukcję obrzęku tkanek oraz przywrócenie drożności ujść jam nosa.
W aptece dostępne są leki na receptę i środki bez recepty. Warto sięgać po te, które zawierają w składzie ibuprofen i pseudoefedrynę. Natomiast spray do nosa powinien składać się z chlowodorku ksylometazoliny lub oksymetazoliny, dzięki czemu obrzęk błony śluzowej się zmniejsza, a usunięcie wydzieliny staje się łatwiejsze. Pomocne jest również używanie roztworu soli fizjologicznej, kwasu acetylosalicylowego i zestawu do samodzielnego płukania zatok.
W przypadku bólu głowy lub twarzy ulgę przynioszą leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. W przypadku infekcji bakteryjnej z wysoką gorączką i obrzękiem tkanek okołooczodołowych często wprowadza się terapię antybiotykami. Najczęściej leczenie trwa 10-14 dni. Jeśli leki te nie przynoszą pożądanych rezultatów, przyczyny tego stanu można upatrywać w zbyt krótkim czasie leczenia, niewystarczającej dawce antybiotyku, złym doborze leku lub braku leczenia uzupełniającego. Niekiedy brak skuteczności antybiotykoterapii może być oznaką innej niż bakterie przyczyny niepokojących objawów, np. toczącej się infekcji wirusowej.
W przypadku zakażenia grzybiczego można zastosować leki przeciwgrzybicze, a po potwierdzeniu wpływu alergii - glikokortykosteroidy donosowe. Dobrze działanie w przypadku zapalenia zatok wykazują agoniści receptorów alfa1-adrenergicznych, które udrożniają nos. Nie należy ich stosować jednak dłużej niż kilka dni, ponieważ mogą wywołać polekowy nieżyt nosa. W europejskich wytycznych EPOS z 2012 roku zostały wymienione również leki roślinne (związki pelargonii).
Nie zaleca się stosowania inhalacji parą, leków przeciwhistaminowych, mukolitycznych, przeciwkaszlowych oraz środków medycyny alternatywnej.
Zapalenie zatok, które nie ustępuje po 7-10 dniach leczy się glikokortykosteroidami donosowymi i antybiotykami.
U 20% osób z przewlekłym zapaleniem zatok występuje astma oskrzelowa. U niektórych osób rozpoznawana jest nietolerancja kwasu acetylosalicylowego („triada aspirynowa”).
W ciągu kilku godzin od przyjęcia kwasu lub niesteroidowego leku przeciwzapalnego dochodzi do nasilenia objawów zapalenia zatok i astmy. Jest to sytuacja wymagająca kontaktu z lekarzem.
Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest przewlekłe zapalenie zatok, niektóre guzy łagodne oraz ciała obce zatoki. Klasyczną metodą operacji jest zewnątrznosowe otwarcie zatoki szczękowej metodą Caldwella-Luca. Szczególne znaczenie ma wprowadzenie do technik operacyjnych funkcjonalnej endoskopowej operacji zatok przynosowych. Polega ona na udrożnieniu nosa (usunięciu polipów), otwarciu i poszerzeniu naturalnych ujść zatok szczękowej, czołowej, klinowej i sitowia oraz usunięciu zmienionej błony śluzowej z wnętrza zatoki. Wykonanie zabiegu wymaga zestawu endoskopów oraz specjalistycznych narzędzi. Podjęcie decyzji o leczeniu chirurgicznym zatok wymaga dokładnej diagnostyki obrazowej. Wartościowy diagnostycznie obraz dostarcza tomografia komputerowa.
Leczenie zapalenia zatok u dzieci przebiega w następujący sposób. Jeśli powodem stanu zapalnego jest infekcja bakteryjna, wdrożona zostaje antybiotykoterapia (14-21 dni), leki działające obkurczająco na błonę śluzową wokół ujścia, leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwhistaminowe oraz nawilżanie. Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi odpowiedniego skutku, lekarz może zalecić postępowanie chirurgiczne. Każde ostre zapalenie zatok u dzieci o ciężkim przebiegu zagrażające wystąpieniem powikłań jest wskazaniem do hospitalizacji.
9. Domowe sposoby na chore zatoki
Domowe sposoby na zatoki mogą wspomagać leczenie farmakologiczne. Oprócz codziennego nawilżania suchego powietrza, warto też raz na jakiś czas wykonać inhalację.
W tym celu można wykorzystać gorącą wodę z dodatkiem soli kuchennej. Warto do płynu dodać również kilka kropli olejku miętowego lub eukaliptusowego, który pomoże udrożnić chore zatoki.
Innym sposobem na zatoki jest okład z soli, który należy położyć na zatoki. Może to być sól kuchenna lub ta o właściwościach leczniczych, dostępna w aptekach.
Ziarenka należy wysypać na suchą patelnię, podgrzać przez kilka minut, a następnie przesypać do czystej skarpetki lub bawełnianego woreczka.
Przygotowany w ten sposób okład kładziemy na zatoki na 10-15 minut. W przypadku zapalenia zatok warto spożywać ostre potrawy, ponieważ ułatwiają udrożnienie nosa.
Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu, a także ograniczenie picia napojów z kofeiną i alkoholu.
10. Powikłania zapalenia zatok
Warto uświadomić sobie, że wynikiem braku leczenia lub nieprawidłowego leczenia zapalenia zatok mogą być powikłania. Sprzyjają im nieodpowiednia antybiotykoterapia, obniżenie odporności pacjenta oraz narastająca oporność bakterii. Do powikłań zapalenia zatok należą: powikłania wewnątrzczaszkowe, zapalenie szpiku kostnego czaszki oraz powikłania oczodołowe i oczne. Powikłania wewnątrzczaszkowe to: zakrzep zatoki strzałkowej górnej, zakrzep zatoki jamistej, zapalenie opon miękkich, ropień wewnątrzoponowy oraz ropień zewnątrzoponowy. Natomiast do powikłań oczodołowych i ocznych należą: pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, ropowica oczodołu, ropień podokostnowy oczodołu, zapalenie tkanek miękkich oczodołu i zapalny obrzęk powiek.
Powikłania zapalenia zatok przynosowych leczy się za pomocą radykalnego zabiegu oczyszczenia chorej zatoki. Po usunięciu powikłań pacjent otrzymuje dożylnie chemioterapeutyki o szerokim zakresie działania. W celu wczesnego rozpoznania powikłań zapalenia zatok należy znać objawy i przebieg najgroźniejszych z nich. Pierwszym będzie ropowica oczodołu, która rozwija się wskutek przejścia procesu ropnego bezpośrednio z zatoki do oczodołu lub jako niepomyślne zejście procesu zapalnego toczącego się w tkankach miękkich oczodołu.
Pacjent jest w ciężkim stanie, z wysoką gorączką, obrzękiem i zasinieniem spojówki gałkowej i powiekowej. Możliwy jest również wytrzeszcz unieruchamiający gałkę oczną oraz opadanie powieki. Bardzo groźne jest objęcie procesem zapalnym wnętrza gałki ocznej i nerwu wzrokowego, co może skutkować ślepotą. W sąsiedztwie znajdują się również nerwy: okoruchowy, bloczkowy, odwodzący oraz trójdzielny, które mogą ulec porażeniu ze wszystkimi tego objawami. Leczenie jest jedynie chirurgiczne i polega na otwarciu zatoki i drenażu ropnej wydzieliny. Wspomagane jest stosowaniem antybiotyków i leków przeciwzakrzepowych.
Bardzo poważnym powikłaniem zapalenia zatok przynosowych jest zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej mózgu. Do tego zapalenia może dojść zarówno wskutek ostrego, jak i przewlekłego zaostrzonego zapalenia zatok. Najczęściej objęte stanem zapalnym są zatoki sitowe, klinowe i czołowe, a więc te, które graniczą anatomicznie z podstawą czaszki, choć istnieje możliwość rozwoju zakrzepowego zapalenia przy zapaleniu zatoki szczękowej.
Czynniki, które usposabiają pacjenta do rozwoju tego wewnątrzczaszkowego powikłania to obniżona odporność chorego, duża zjadliwość bakterii (cecha bakterii odpowiedzialna za wywoływanie procesu chorobotwórczego) oraz obecność wrodzonych lub nabytych ubytków kostnych na podstawie czaszki, która jest jednocześnie jedną ze ścian zatok. U podłoża zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej leży rozwój zakrzepowego zapalenia naczyń żylnych oczodołu.
Objawia się gorączką, dreszczami, światłowstrętem, przeczulicą twarzy (odczuwaniem drobnych bodźców takich jak dotyk, ciepło, zimno w sposób znacznie silniejszy, do bólu włącznie) oraz bólami głowy. W ciągu kilkunastu godzin zapalenie rozprzestrzenia się po całym organizmie z krwią, prowadząc do sepsy. Towarzyszy jej porażenie nerwów wzrokowego, bloczkowego, okoruchowego, trójdzielnego i odwodzącego. Pojawia się obrzęk spojówek, unieruchomienie gałki ocznej, pogorszenie ostrości widzenia nawet do ślepoty włącznie. Bardzo charakterystyczne są zasinienia skóry czoła, dające obraz skóry marmurkowatej.
Do wszystkich wyżej opisanych objawów dołączają się symptomy zajęcia centralnego układu nerwowego, tzw. objawy oponowe, np. sztywność karku. Leczenie należy rozpocząć bardzo szybko i powinno mieć szerokie spektrum, począwszy od antybiotykoterapii, poprzez leczenie przeciw obrzękowi mózgu, do chirurgicznego oczyszczenia zatok z usunięciem zapalnie zmienionej błony śluzowej. Pomimo tak szerokiego działania oraz wciąż rozwijającej się medycyny śmiertelność w zakrzepowym zapaleniu zatoki jamistej jest wciąż bardzo wysoka i wynosi ok 30 proc.
Partner serwisu abcZdrowie.pl O sposobach radzenia sobie z zatokami przeczytasz również na stronie KtoMalek.pl. Sprawdzisz na niej również dostępność leków i produktów medycznych, które stosuje się w leczeniu problemów z zatokami i wygodnie zarezerwujesz je w aptece w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.