Zespół serotoninowy - przyczyny, objawy, leczenie

Zespół serotoninowy to sytuacja, w której w organizmie znajduje się zbyt dużo serotoniny. Zwykle dochodzi do niego na skutek nadmiernego przyjmowania niektórych leków, a także po zażyciu narkotyków. Zespół serotoninowy można łatwo wyleczyć, a rokowania są bardzo dobre. Nie jest on więc groźny, niemniej jednak warto podjąć odpowiednie kroki, aby wrócić do pełnego zdrowia. Kiedy dochodzi do zespołu serotoninowego i jak można sobie z tym poradzić?

1. Co to jest zespół serotoninowy

Zespół serotoninowy to stan, kiedy w organizmie dochodzi do nadprodukcji serotoniny. Może pojawić się zarówno u dzieci, jak i dorosłych na skutek przyjmowania niektórych środków farmaceutycznych lub odurzających. Jego objawy można łatwo przeoczyć lub zignorować, niemniej warto zachować szczególną ostrożność i zgłosić się do lekarza, jeśli odczujemy jakiekolwiek dolegliwości po zażyciu danych leków lub narkotyków.

1.1. Kiedy dochodzi do zespołu serotoninowego?

Najczęściej zespół serotoninowy pojawia się po przyjęciu zbyt dużej dawki lub wskutek długotrwałego stosowania tzw. inhibitorów zwrotnych serotoniy (SSRI), które zalecane są przede wszystkim w depresji, stanach lękowych, zespole Aspergera, stresie pourazowym, fobiach społecznych, nerwicach, a także w przypadku przedwczesnego wytrysku. Zespołowi serotoninowemu sprzyjają także inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SNRI), noradrenalina czy leki przeciwdepresyjne. Ryzyko wystąpienia tego zaburzenia zwiększa się ponadto podczas stosowania inhibitorów monoaminoksydazy (MAO), które przyjmuje się w przypadku depresji, nadciśnienia tętniczego oraz choroby Parkinsona.

Zobacz film: "Dlaczego ciągle masz ochotę na słodycze?"

Wszystkie te leki zaliczane są do środków psychotropowych, których zadaniem jest walka z niedoborem serotoniny w układzie nerwowym. Wobec tego grupą najbardziej narażoną na wystąpienie objawów zespołu serotoninowego są przede wszystkim osoby z zaburzeniami psychonerwicowymi. To jednak nie jedyna przyczyna. Istnieje szereg innych farmaceutyków, których nadmierne lub długotrwałe przyjmowanie może skutkować wystąpieniem dolegliwości.

Bardzo często do zespołu serotoninowego dochodzi także na skutek stosowania:

• niektórych leków przeciwkaszlowych, np. dekstrometorfanu
• leków stosowanych w przypadku migreny, w tym tryptanów
• leków przeciwwymiotnych, np. metokroplamidu
• niektórych leków przeciwbólowych, szczególnie z grupy opioidów, np. tramadolu.

Rzadziej zespół serotoninowy występuje z powodu przyjmownia:

• neuroleptyków
• soli litu
• leków antyretrowirusowych
• środków przeciwdrobnoustrojowych
• lewodopa (stosowana w chorobie Parkinsona)

Nie oznacza to jednak, że stosowanie któregokolwiek z wymienionych leków wiąże się z wystąpieniem zespołu serotoninowego. Aby doszło do jego rozwoju, konieczne jest przedawkowanie farmeceutyku lub jego długotrwałe stosowanie. Jeśli jednak pacjent pozostaje pod stałą kontrolą lekarza i ma dobrze dobraną dawkę, nie ma powodów do obaw - wówczas ryzyko wystąpienia ZS jest niewielkie.

Inną przyczyną pojawienia się dolegliwości jest zażywanie niektórych narkotyków, w tym:

• LSD
• kokainy
• ecstasy
• amfetaminy

Wszystkie doprowadzają do niekontrolowanych i niepotrzebnych organizmowi wyrzutów serotoniny, w efekcie czego jej stężenie w układzie nerwowym jest za duże.

2. Objawy zespołu serotoninowego

Pierwsze sygnały świadczące o zespole serotoninowym pojawiają się dość szybko od nagromadzenia serotoniny w układzie nerwowym. Objawy dzielą się ze względu na ich pochodzenie i rodzaj. Najczęściej pacjenci doświadczają dolegliwości ze strony układu autonomicznego. Skarżą się przede wszystkim na:

• nudności i biegunki
• dreszcze
• nadmierną potliwość
• bardzo wysoką gorączkę
• kolatania serca i podwyższone ciśnienie

Oprócz tego często odczuwają niepokój, mają omamy i doświadczają hipomanii, czyli nadmiernego pobudzenia. W rzadkich przypadkach może dojśc do utraty świadomości, a nawet śpiączki.

U niektórych pacjentów obserwuje się także objawy somatyczne, takie jak drżenie mięśni czy ruchy miokloniczne, czyli nagłe i gwałtowne skurcze niektórych partii mięśni.

2.1. Powikłania po zespole serotoninowym

Jeśli osoba, która zmaga się z ZS nie podejmie leczenie, może dojść do rozwoju powikłań, z czego najczęściej mówi się o kwasicy metabolicznej, napadach drgawek, a także niewydolności nerek. Dlatego bardzo ważne jest szybkie zareagowanie na niepokojące objawy i skonsultowanie ich z lekarzem - najlepiej tym, który wypisał nam konkretne leki mogące wywołać zespół serotoninowy.

3. Jak rozpoznać zespół serotoninowy?

Diagnostyka zespołu serotoninowego opiera się na wywiadzie lekarskim i jednoczesnym wystąpieniu kilku charakterystycznych objawów. Nie ma żadnych testów, które mogłyby potwierdzić lub wykluczyć zbyt duże stężenie serotoniny w układzie nerwowym.

Należy także zawsze poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach.

Bardzo często zespół serotoninowy nie zostaje zdiagnozowany ze względu na nieoczywistość objawów. Specjaliści biorą pod uwagę także inne schorzenia, które mogą wywołać podobne objawy (w tym udar cieplny, zespół neuroleptyczny czy inne zespoły polekowe, a także zapalenie opon mózgowych), dlatego diagnostyka często się wydłuża.

4. Leczenie zespołu serotoninowego

Jeśli lekarz potwierdzi diagnozę, pierwszym krokiem jest odstawienie leków, które wywołały objawy. Należy to jednak robić pod kontrolą lekarza, ponieważ nagłe zaprzestanie stosowania danych środków może być przyczyną wielu groźnych konsekwencji. Dalsze leczenie jest objawowe i ma na celu zmniejszenie odczuwania dolegliwości. W przypadku hipomanii pacjentom przepisuje się benzodiazepiny, które pomagają osiągnąć wewnętrzny spokój.

Bardzo ważne jest także opanowanie nadciśnienia i gorączki (jeśli występują). Warto także wspomnieć, że w przypadku zespołu serotoninowego nie działają klasyczne leki przeciwgorączkowe, dlatego należy stosować metody alternatywne, np. zimne okłady.

Często objawy ZS ustępują już dobę po odstawieniu leków lub narkotyków, a rokowania w chorobie są bardzo dobre.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.