Czy to autyzm?

Autyzm u dzieci to rodzaj zaburzenia rozwojowego, którego pierwsze objawy ujawniają się we wczesnym dzieciństwie i trwają przez całe życie. Są to obecnie jedne z najczęściej diagnozowanych zaburzeń neurorozwojowych o charakterze całościowym. Statystycznie autyzm diagnozuje się u jednego na 300 urodzonych dzieci w Polsce. W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii wskaźnik ten wynosi ok jednego na 100 urodzeń.

Pytanie, jak rozpoznać autyzm u dziecka, zadają sobie wszyscy młodzi rodzice zaniepokojeni nieprawidłowościami w rozwoju ich pociechy. Wbrew pozorom odpowiedź na nie jest trudna, ponieważ autyzm od ponad 50-ciu lat wzbudza w świecie medycyny i psychologii wiele kontrowersji, jeśli chodzi o szybkie i prawidłowe zdiagnozowanie choroby. Ponadto, istnieje wiele teorii tłumaczących przyczyny autyzmu, jednak żadna z nich nie jest wyczerpująca i powszechnie obowiązująca w świecie medycyny.

1. Jak rozpoznać autyzm u dziecka?

Zobacz film: "Rozwój intelektualny dziecka autystycznego"

Autyzm to choroba, którą diagnozuje się między drugim a trzecim rokiem życia. Wystąpienie objawów choroby przed ukończeniem dwóch lat świadczy o znacznym stopniu zaawansowania upośledzenia i gorszych rokowaniach przy dalszej rehabilitacji. Z kolei zdiagnozowanie autyzmu po trzecim roku życia powoduje, że leczenie dziecka autystycznego zaczyna się stosunkowo późno i trudniej jest uzyskać pożądane efekty terapii. Dlatego też każdy rodzic powinien wiedzieć, jakie są objawy autyzmu u dzieci, by jak najszybciej pomóc swojemu maluchowi. Zazwyczaj symptomy autyzmu dzieli się na trzy grupy:

• zaburzenia związane z mową i ekspresją językową,
• trudności w nawiązywaniu więzi i kontaktów społecznych,
• powtarzanie różnych modeli zachowań (np. kiwanie się, podskakiwanie).

Statystyki wskazują, że na autyzm częściej zapadają chłopcy niż dziewczynki (stosunek 4:1). Pierwszy raz chorobę tę rozpoznano i opisano w 1943 roku, jednakże od tego czasu nie udało się ustalić jej dokładnych przyczyn ani przewidzieć, jakie jest ryzyko rozwoju tego upośledzenia u dziecka. Pierwsze objawy autyzmu pojawiają się u dzieci, które z pozoru rozwijają się normalnie, dlatego też, jeśli rodzicie rozpoznają u swej pociechy niepokojące symptomy, powinni niezwłocznie udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej w ich mieście. Objawy upośledzenia pojawiają się u dzieci autystycznych około drugiego-trzeciego roku życia (może być także wcześniej lub później), a są nimi:

• unikanie kontaktu wzrokowego i fizycznego z pozostałymi członkami rodziny chorego,
• alienacja od otoczenia,
• stymulujące zabawy, np. szczelne wypełnianie różnych form, stukanie głową w oparcie kanapy, wykonywane zawsze w odosobnieniu – wynika to z chęci unikania dodatkowych bodźców.

Wraz ze wzrostem dziecka daje się zaobserwować inne objawy autyzmu, do których należą:

• brak zabaw naśladujących rzeczywistość w wieku przedszkolnym (tzw. zaburzone naśladownictwo), np. zabaw w dom, w sklep,
• chodzenie na palcach wynikające z napięcia emocjonalnego,
• agresja wynikająca ze zmiany otoczenia,
• nadpobudliwość,
• samookaleczenia – gryzienie rąk, palców i nadgarstków, uderzanie głową w ścianę,
• zły humor,
• osobliwe reakcje na wzorce sensomotoryczne, np. nadwrażliwość na dotyk,
• brak strachu jako odpowiedź na realne niebezpieczeństwo lub nadmierna bojaźliwość wynikająca z kontaktu z niegroźnymi obiektami.

Autyzm ma wiele cech, które występują w innych zaburzeniach – można go pomylić z upośledzeniem umysłowym, mutyzmem, ADHD, schizofrenią dziecięcą czy FAS. Niektórzy badacze oddzielają też autyzm od zespołu Aspergera, którego objawy są z reguły słabo nasilone i mało widoczne – nie jest zaburzony lub tylko w niewielkim stopniu rozwój mowy. Jednak większość naukowców uznaje zespół Aspergera za odmianę autyzmu, nazywając go zaburzeniem ze spektrum autystycznego.

2. Zaburzenia mowy w autyzmie

Jedną z grup zaburzeń występujących w autyzmie są zaburzenia mowy, a ogólniej mówiąc – ekspresji językowej. Dzieci autystyczne nie tylko nie tylko mają problemy z językiem mówionym (opóźnienie lub brak języka mówionego), ale także nieodpowiednio lub wcale nie używają gestów. Nie obserwuje się w ich przypadku inicjatywy podejmowania rozmowy, a rolę komunikacji spełnia płacz, krzyk, agresywne zachowania lub samookaleczenia ciała. Objawy autyzmu u dzieci związane z zaburzeniami mowy dotyczą także echolalii. Zamiast prostej odpowiedzi na pytanie: „Jesteś głodny?”, pojawia się charakterystyczna reakcja będąca powtórzeniem pytania: „Jesteś głodny?”. Ponadto, dziecko z autyzmem ma tendencję do mówienia o sobie w trzeciej osobie liczby pojedynczej, np. „On jest godny”.

Odpowiedź na pytanie, jak rozpoznać autyzm u dziecka, pomogą ci znaleźć także takie objawy, jak okresowe zaburzenia w jedzeniu czy nieprawidłowości w czasie snu (nagłe budzenie się i kołysanie). Wszystkie niepokojące symptomy powinny być dla ciebie sygnałem, by jak najszybciej zasięgnąć pomocy specjalisty, który wskaże odpowiednie drogi, jak pomóc dziecku z autyzmem.

Rozpoznanie autyzmu nie jest proste. Postawienie diagnozy wymaga dokładnej obserwacji dziecka i jego zachowań oraz często wielu wizyt w przychodni specjalistycznej. Chorego bada zespół specjalistów złożony z psychologa, pedagoga, pediatry i psychiatry, którzy na podstawie wnikliwych obserwacji zachowania rozpoznają autyzm.

Jest to obserwacja dziecka w różnych sytuacjach – w trakcie spontanicznej aktywności, w samotności, z rodzicami, z terapeutami, w sytuacjach społecznych, w zabawie. Niestety większość lekarzy – neurologów, pediatrów czy psychiatrów – do których trafiają chore dzieci, nie jest do tego przygotowana, nie posiadają ani wiedzy, ani doświadczenia, ani narzędzi. Dlatego tak ważne jest, aby dziecko trafiło od razu do placówki specjalistycznej. W ten sposób zyska na czasie, a czas w przypadku autyzmu jest najcenniejszy, albowiem w porę postawione rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia może sprawić, że stan dziecka się znacznie poprawi. Terapeuci znają i takie przypadki, kiedy dochodzi do całkowitego wyzdrowienia. Wykaz przychodni i placówek z całej Polski zajmujących się autyzmem można znaleźć m.in. na stronie Fundacji SYNAPSIS, która jest czołową placówką w leczeniu autyzmu.

3. Częstotliwość występowania autyzmu

Ludzie często zastanawiają się, jak bardzo powszechny jest autyzm. Naukowcy do tej pory sądzili, iż częstość występowania spektrum zaburzeń autystycznych u amerykańskich dzieci wynosi 1 na 150 dzieci, natomiast nowe badania rządowe wskazują, że częstość ta raczej wynosi około 1 na 91 dzieci.

Szacuje się, że 110 na 10 000 małych Amerykanów zostanie zdiagnozowanych w kierunku spektrum autystycznego w pewnym momencie swojego życia, a to znaczy, iż około 673 000 dzieci na terenie Stanów Zjednoczonych będzie miało jakiś rodzaj autyzmu.

Według Geraldine Dawson – dyrektor ds. badań z Autism Speaks – badania te są bardzo ważne, albowiem udowadniają, iż problem autyzmu jest znacznie powszechniejszy niż zakładano.

Choroby spektrum autystycznego są to grupy zaburzeń rozwoju układu nerwowego, łącznie z autyzmem, zespołem Aspergera i obszernymi zaburzeniami rozwojowymi.

Naukowcy skorzystali z danych z 2007 roku National Survey of Childen’s Health, które zbadało ponad 78 000 dzieci na terenie Stanów Zjednoczonych w wieku między trzecim a siedemnastym rokiem życia. Rodzice 1412 dzieci poinformowali, że lekarz zdiagnozował ich pociechę w kierunku spektrum zaburzeń autystycznych, aczkolwiek tylko 913 z nich stwierdziło, że ich dziecko aktualnie cierpi na zaburzenie ze spektrum autyzmu.

Z tej grupy osób 494 rodziców określiło autyzm swojego dziecka jako łagodny, 320 jako umiarkowany i tylko 90 jako ciężki. Cynthia Johnson – dyrektor Autism Center z Children's Hospital of Pittsburgh – przypisała wzrost liczebności dzieci z autyzmem lepszym kryteriom diagnostycznym oraz większej świadomości na temat tej choroby.

Jeśli chodzi o duży odsetek dzieci, u których rozpoznano spektrum zaburzeń autystycznych w przeszłości, ale których rodzice stwierdzili, że obecnie nie są one autystyczne, to przyczyny tego zjawiska nie są jasne.

Autorzy sugerują, że autyzm może być brany pod uwagę podczas wstępnej diagnozy dziecka, ale później jest eliminowany, gdy dziecko okazuje się mieć inne zaburzenia. Badanie również wykazało, iż ryzyko na zdiagnozowanie spektrum zaburzeń autystycznych jest cztery razy większe u chłopców niż u dziewczynek oraz, że dzieci rasy czarnej i Mulaci rzadziej chorują na autyzm niż dzieci rasy białej.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.