Czym jest zez i jak go wykryć
Zez jest wadą narządu wzroku objawiającą się osłabieniem mięśni okoruchowych, co powoduje zmianę kąta patrzenia jednego oka względem drugiego. Efektem zeza jest zaburzenie widzenia stereoskopowego, czyli możliwości równoczesnej koncentracji obu oczu na oglądanym przedmiocie.
1. Konsekwencje zeza
Odchylenie osi jednego oka powodować może utratę równowagi sensorycznej obu oczu, co z kolei prowadzi do poważnych zaburzeń czynnościowych. Dochodzi do nich przede wszystkim w oku zezującym, które mimo anatomicznie prawidłowego aparatu percepcyjnego, traci zdolność widzenia. Powstaje niedowidzenie, które powoduje obniżenie ostrości wzroku nawet do poziomu bliskiego praktycznej ślepoty.
Zez zakłóca tworzenie się w mózgu prawidłowych obrazów. Osoby z zezem mogą mieć trudności z prowadzeniem pojazdów mechanicznych oraz operowaniem maszynami i urządzeniami w ruchu. Dzieci z nieleczonym zezem, mają problemy w nauce i trudności w czytaniu i pisaniu.
2. Przyczyny zeza
Przyczyn występowania zeza jest wiele – od urazów porodowych po choroby wieku dziecięcego, które osłabiają dziecko. Niekiedy zez spowodowany jest nadwzrocznością o dużym nasileniu lub różnicami ostrości wzroku w obu oczach. Zez u dorosłych może powstać w następstwie chorób ogólnoustrojowych, takich jak:
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby zaburzające czynność mięśni okoruchowych lub nerwu wzrokowego.
Przyczyną zeza mogą być też zmiany w rozwoju ośrodków kojarzeniowych kory mózgowej.
3. Rodzaje zeza
Najbardziej widocznym objawem zeza jest to, że każde oko patrzy w innym kierunku. Istnieje kilka rodzajów zeza. Najczęstszym rodzajem zeza jej zez towarzyszący – oko zezujące towarzyszy w ruchach oku prowadzącemu, utrzymując przy tym stały kąt odchylenia.
Przyjmując odchylenia oka jako kryterium podziału, możemy wyróżnić zez: zbieżny (strabismus convergens esotropia), rozbieżny (strabismus divergens exotropia), ku górze (strabismus sursumvergens hypertropia), ku dołowi (strabismus deorsum vergens hypotropia), skośny (strabismus obliquus).
Inny rodzaj zeza – zez ukryty – polega na zaburzeniu równowagi mięśni ocznych: pewna grupa mięśni jest silniejsza od swoich antagonistów. Zez naprzemienny polega na tym, że każde oko przejmuje prowadzenie okresowo. W tym przypadku nie dochodzi do trwałego tłumienia obrazu z tylko jednego, tego samego oka. Dzięki temu nie powstaje niedowidzenie, jednakże nie ma też warunków do prawidłowego widzenia obuocznego. Należy zwrócić uwagę na to, że oko zezujące może stracić zdolność widzenia – by uniknąć podwójnego widzenia mózg eliminuje obrazy pochodzące z zezującego oka. Jeżeli tak się nie stanie, chory ma problemy z orientacją w przestrzeni, cierpi na bóle głowy i mdłości.
4. Wykrywanie zeza
Zez wykrywany jest podczas badania specjalistycznego u okulisty, często jednak rodzice są w stanie zauważyć wystąpienie zeza u swoich dzieci. Badania pomocne w wykrywaniu zeza to "cover test", polegający na naprzemiennym zasłanianiu oczu, test Hirschberga oraz badanie przy użyciu synaptoforu. Test Hirshberga, inaczej test odblasków rogówkowych, jest to test, pozwalający określić w przybliżeniu kąt zeza. Ocenę ustawienia gałek ocznych wykonuje się obserwując położenie refleksu świetlnego, przy oświetleniu oczu za pomocą źródła światła ustawionego na wprost oczu w odległości 33 cm. Prawidłowo refleks powinien znajdować się w centrum źrenic obu oczu.
Dział okulistyki, który zajmuje się badaniem i leczeniem zaburzeń ustawienia i ruchów gałek ocznych – tj. zeza oraz usprawnianiem funkcji obuocznego widzenia, to ortoptyka. Wykorzystuje ona specjalistyczne aparaty ortoptyczne takie jak np. synoptofory umożliwiające nie tylko badanie, ale również rehabilitację wzroku.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.