Zachowanie po narkotykach

Niejednokrotnie rodzice zaniepokojeni dziwnymi reakcjami własnych dorastających pociech zachodzą w głowę i mają wątpliwości, czy przypadkiem ich dziecko nie zażywa narkotyków. Jak rozpoznać, że ktoś sięga po marihuanę, heroinę albo ecstasy? Zazwyczaj nasilenie zmian w zachowaniu wiąże się ściśle z ilością przyjętego środka odurzającego, ale czasami różnice w reakcjach są subtelne i mało manifestowalne, dlatego trudno je wychwycić nawet bacznym obserwatorom. Najłatwiej zauważyć niepokojące sygnały u tych osób, które dobrze się zna, z którymi ma się codzienny kontakt i łatwo przewidzieć, w jaki sposób generalnie się zachowuje. Nie da się podać „uogólnionego” obrazu zachowań jednostek po narkotykach, bo każda substancja psychoaktywna daje inne rezultaty. Do tego dochodzą różnice indywidualne zażywających narkotyki, dawka, mieszanie środków z innymi używkami, sposób przyjęcia substancji i wiele innych zmiennych.

Psychostymulanty, takie jak amfetamina, kokaina czy crack, powodują pobudzenie psychoruchowe, wzrost samooceny, pewność siebie, wzrost nerwowości, a czasem agresję. Z kolei po ustaniu działania narkotyków da się zaobserwować ospałość, przygnębienie, apatię, znużenie czy brak motywacji do działania. Znowu halucynogeny, np. LSD, ecstasy czy psylocybina, wywołują zaburzenia spostrzegania, dziwne wypowiedzi, bełkot słowny oraz zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej. Człowiek może zacząć głosić radykalne poglądy albo podejmować niebezpieczne przedsięwzięcia, np. chcieć skoczyć przez okno, przeświadczony, że potrafi fruwać. Wąchanie kleju skutkuje licznymi halucynacjami, które znajdują odzwierciedlenie w nieracjonalnych wypowiedziach. Opiaty – heroina, morfina – nadmiernie wyciszają, uspokajają, wprowadzają w błogostan, ale gdy pojawiają się objawy abstynencyjne, jednostka może stać się niespokojna i agresywna.

Przetwory konopi indyjskich, marihuana, haszysz czy THC syntetyczne, wprawiają zwykle w dobry nastrój, osoba staje się wesołkowata, towarzyska, pewna siebie, ekstrawertywna, gadatliwa, skłonna do pseudo-filozofowania. Z kolei barbiturany i benzodiazepiny wykazują działanie uspokajające i nasenne, a osoba pod ich wpływem wyraźnie wykazuje trudności w artykułowaniu swoich myśli. Jak widać, co narkotyk, to inny wpływ na zachowanie. Sprawa się komplikuje w sytuacji, kiedy dana osoba przyjmuje jednorazowo dwa różne narkotyki o zupełnie przeciwstawnym sposobie działania, jak np. heroina i amfetamina. Ważnym wskaźnikiem, mogącym sugerować przyjmowanie narkotyków, jest reakcja źrenic na światło, zapach z ust oraz obecność różnych akcesoriów, pomagających w zażywaniu środków odurzających, jak lufki, bibułki, szmatki, strzykawki, lusterka itp.

Na co zwracać uwagę, by wychwycić, czy ktoś przypadkiem nie zażywa narkotyków? Niżej zostaną zestawione najczęściej obserwowane reakcje i zmiany w zachowaniu, przejawiane przez osoby zażywające dany rodzaj narkotyku. Trzeba pamiętać, że zmiany zachowania mogą świadczyć, ale nie muszą, że dana osoba bierze narkotyki.

Jak widać, zachowanie i reakcje po narkotykach mogą być różne, chociaż niektóre substancje psychoaktywne dają podobne efekty, jak np. marihuana, amfetamina czy kokaina. Oczywiście, powyższa tabela stanowi tylko próbę pewnej syntezy, gdyż czasami zdarzają się reakcje zupełnie różne od tych przewidzianych, np. po kokainie, zamiast pobudzenia i euforii, pojawia się apatia i senność. Aby być pewnym, czy nasze dziecko zażywa jakieś substancje psychoaktywne, należy być bacznym obserwatorem albo poprosić o wykonanie testu na obecność narkotyków. Takie testy są relatywnie niedrogie i dostępne w wielu aptekach.

Narkotyki nie są jednorodną grupą substancji psychoaktywnych. Ze względu na efekty, jakie daje dany narkotyk, wyróżnia się halucynogeny (np. grzyby halucynogenne, LSD), narkotyki pobudzające (np. amfetamina, metamfetamina, ecstasy), narkotyki rozluźniające, przeciwbólowe i otępiające (np. opioidy, marihuana, haszysz). Ze względu na pochodzenie wyróżnia się naturalne narkotyki pozyskiwane ze słomy makowej, konopi indyjskich i liści koki oraz syntetyczne narkotyki, które mogą zwierać jedną substancję odurzającą (np. metamfetamina) lub wiele różnych substancji psychoaktywnych (np. dopalacze). Popularny jest także podział na narkotyki miękkie i twarde, który odróżnia środki psychoaktywne pod względem potencjału uzależniającego. Przyjmuje się, że narkotyki miękkie nie uzależniają fizycznie – mogą jednak powodować powstanie zależności psychicznej. Nie wolno dać się zwieść, że narkotyki miękkie są bezpieczniejsze. Żaden narkotyk nie jest całkowicie bezpieczny i nigdy nie można być pewnym, jak zareaguje organizm na dany środek odurzający.

Narkotyki to substancje silnie wpływające na działanie mózgu. W zależności od rodzaju mogą pobudzać, uspokajać, łagodzić silne bóle, wywoływać halucynacje, rozluźniać. Skutki ich zażywania są uzależnione od konkretnego przypadku – stanu oraz wrażliwości osoby zażywającej, przyjmowanej dawki, składu oraz tego, który raz z kolei zażywa się narkotyk. Osoby chorujące na serce, a także te o słabej psychice mogą zareagować na narkotyk w nieprzewidywalny sposób. Długofalowe skutki zażywania narkotyków obejmują zarówno problemy psychiczne, jak i choroby somatyczne. Konsekwencje narkomanii zależą od rodzaju substancji psychoaktywnej i czasu jej zażywania. Istotny czynnik to również stan zdrowia i predyspozycje osoby zażywającej narkotyki. Do skutków zażywania narkotyków zalicza się m.in.: depresję, urojenia, stany lękowe, nerwicę, napady drgawkowe, zawał serca, uszkodzenia nerek, uszkodzenia wątroby, udar mózgu. W przypadku zażywania narkotyków dożylnie istnieje ryzyko zakażenia wirusem HIV i w konsekwencji – AIDS.

Źródła

1. Dimoff T., Carper S., Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki?, „Elma Books”, Warszawa 1993, ISBN 83-901046-0-1.
2. Niewiadomska I., Stanisławczyk P., Narkotyki, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004, ISBN 83-89659-11-5.
3. Rogers P.D., Narkotyki i nastolatki. Zagrożenia, zapobieganie, leczenie, GWP, Gdańsk 2004, ISBN 83-89574-08-X.
4. Wanat W., Odlot donikąd. Narkotyki i narkomania, „Iskry”, Warszawa 2004, ISBN 83-207-1773-6.