Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Tomasz Makos

Kraniotomia - czym jest, na czym polega i kiedy się ją stosuje

 Kinga Olchowy
14.07.2021 16:28
Kraniotomia to poważna operacja otwarcia czaszki
Kraniotomia to poważna operacja otwarcia czaszki (123rf)

Kraniotomia była znana już w XVII wieku, w czasach Ludwika XIV. Szacuje się, że wykonywano ją nawet jeszcze przed naszą erą. W dzisiejszych czasach nadal jest popularna, choć medycyna poszła do przodu, co pozwoliło zwiększyć możliwości i jakoś wykonywanej usługi. Wskazań do przeprowadzenia jest wiele, ale nie można zapomnieć o pewnych przeciwwskazaniach, a także o późniejszym postępowaniu. Czym jest kraniotomia i dlaczego jest tak ważna?

spis treści

1. Co to jest kraniotomia

Kraniotomia to operacja, podczas której czasowo wycina się fragment czaszki pacjenta. Pozwala to neurochirugowi na pełny dostęp do tkanki mózgu i leczenie wykrytych tam zaburzeń. Najczęściej kraniotomię wykonuje się na płacie czołowo-skroniowym i kości ciemieniowej.

Operacja przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, pod stałą kontrolą anestezjologa. W niektórych przypadkach wymagane jest jednak czasowe wybudzenie pacjenta.

Zobacz film: "Boska proporcja ludzkiego mózgu. Niesamowite odkrycie naukowców"

Duże i skomplikowane zabiegi kraniotomii, wymagające wycięcia sporego fragmentu kości, nazywane są chirurgią podstawy czaszki. Wszystkie zabiegi kraniotomii mogą być przeprowadzone tylko przez wykwalifikowanego neurochirurga, który posiada specjalistyczną wiedzę w zakresie chirurgii podstaw czaszki. Często konieczna okazuje się także wiedza laryngologiczna i wsparcie chirurgów plastyków.

1.1. Kraniotomia a kraniektomia

Kraniotomia często mylona jest z kraniektomią. Są to dość podobne do siebie operacje, jednak ich przebieg jest nieco inny. W przypadku kraniotomii wycięty fragment czaszki jest umieszczany z powrotem na swoim miejscu po zakończeniu operacji. Kraniektomia nie obejmuje tego procesu - wycinek kości czaszki usuwa się na stałe.

Różnica jest niewielka zarówno w przebiegu operacji, jak i w nazewnictwie, ale może mieć znaczenie dla pacjenta. Dlatego zawsze warto wytłumaczyć dokładnie, na czym polega operacja, a w przypadku pacjentów - nie bać się pytać. Lekarze chętnie odpowiedzą na nurtujące nas pytania, tym bardziej że w obu przypadkach jest to dość poważna operacja.

Uraz głowy
Uraz głowy

Nowe badania wskazują, że urazy głowy stanowią istotny czynnik ryzyka rozwoju choroby Alzheimera. Ich

zobacz galerię

2. Wskazania do przeprowadzenia kraniotomii

Kraniotomię przeprowadza się przede wszystkim po wykryciu niepokojących zmian w obrębie mózgowia. Z jej pomocą usuwa się małe guzki i tętniaki, które wytworzyły się pod czaszką. Kraniotomia służy też w przypadku biopsji - wycięcie czaszki pozwala na pobranie próbki potencjalnej zmiany nowotworowej do badania histopatologicznego. Operacja służy także usuwaniu guzów i leczeniu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego.

Operacja wycięcia fragmentu czaszki pozwala też na wykonanie drenażu płynu mózgowo-rdzeniowego w przypadku wodogłowia (zwłaszcza u dzieci). Może okazać się skuteczna także podczas leczenia choroby Parkinsona - dzięki kraniotomii możliwe jest wprowadzenie głębokiego stymulatora, pozwalającego osłabić nieco objawy choroby.

Kraniotomię stosuje się także do drenażu pojawiających się zakrzepów krwi i leczenia złamań kości czaszki, nawet tych rozległych - często bowiem pojawia się konieczność przebudowy całej podstawy czaszki, co wymaga nie tylko dużo większego nakładu czasu i pracy, ale także specjalistycznej wiedzy w zakresie otolaryngologii.

Pozostałe wskazania do przeprowadzenia kraniotomii to między innymi ropnie mózgu, krwiaki i nadciśnienie wewnątrzczaskowe, a także malformacje naczyń mózgowych. Operację można przeprowadzić także w przypadku wykrycia ognisk odpowiedzialnych za napady padaczkowe.

3. Przeciwwskazania do przeprowadzenia kraniotomii

Niestety operacji kraniotomii nie można przeprowadzić u każdego. Istnieją pewne przeciwskazania, dlatego zawsze należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i wątpliwościach co do zasadności przeprowadzenia takiej operacji.

Operacji otwarcia czaszki nie powinno się przeprowadzać u osób w podeszłym wieku, a także u osób, które mają zły stan ogólnego zdrowia. Kraniotomia jest niewskazana także w przypadku osób, które ciężko chorują przewlekle, zwłaszcza na choroby układu krążeniowego i oddechowego. Należy zachować ostrożność szczególnie w przypadku tych chorób, których przebieg jest nieregularny, a objawy mogą nagle się nasilić.

4. Przygotowanie do kraniotomii

Przed samą operacją nie ma szczególnych wytycznych. Jedyne, co dobrze jest zrobić, to ogolenie głowy na potrzeby zabiegu - znacznie ułatwi to pracę lekarzom. Można to zrobić tylko w miejscu, w którym będzie wykonane cięcie lub zgolić całość włosów. Przed kraniotomią należy unikać stresu i ciężkich potraw. W przypadku jakichkolwiek obaw lub wątpliwości, można skonsultować się z lekarzem lub porozmawiać ze szpitalnym psychologiem.

5. Środek znieczulający do kraniotomii

Bezpośrednio przed operacją pacjentowi podaje się środek znieczulający, który usypia go na cały czas trwania kraniotomii. Chirurg oddziela najpierw fragment skalpu od reszty skóry, aby dostać się do kości. Następnie nacina niewielkie otwory i piłuje kość, aby oddzielić ja od czaszki. Po usunięciu całego fragmentu i odseparowaniu twardej opony od mózgowia można przeprowadzić właściwą część operacji.

Jeśli wszystko się uda, chirurg przytwierdza fragment czaszki z powrotem przy pomocy specjalnych szwów lub płytek. Końcową fazą jest przyszycie wyciętego fragmentu skalpu.

Całość trwa od czterech do sześciu godzin i wymaga współpracy kilku lub kilkunastu lekarzy.

5.1. Kraniotomia z wybudzeniem

Czasem zdarza się, że pacjent musi być wybudzony w trakcie trwania operacji. Wynika to z potrzeby sprawdzenia, czy nie zostały uszkodzone ważne elementy mózgu i układu nerwowego - na przykład czy nie doszło do zaburzeń mowy lub czucia. Wybudzenie pacjenta pozwala ocenić jego ogólny stan i opracowanie ewentualnego planu naprawczego, jeśli okaże się, że doszło do pewnych komplikacji.

Takie rzeczy zdarzają się rzadko, jednak nie jest to powód do paniki. Wybudzenie nie powinno być bolesne, ponieważ podawane są natychmiast środki uspokajające i opioidowe (a więc bardzo silne, wręcz odurzające) leki przeciwbólowe. Sam pacjent po chwili znów trafia pod narkozę. Kraniotomię z wybudzeniem stosuje się tylko w bardzo konkretnych, skomplikowanych przypadkach.

6. Rekonwalescencja po kraniotomii

Po wykonaniu operacji pacjent powinien pozostać w szpitalu jeszcze przez kilka do kilkunastu dni. Bezpośrednio po kraniotomii poddawany jest ścisłej opiece i obserwacji. Należy sprawdzić, czy nie doszło do jakichś zmian wewątrzmózgowych, a także czy pacjent reaguje poprawnie na zewnętrzne bodźce.

Po operacji pacjent przez kilka tygodni musi unikać intensywnego wysiłku fizycznego, a także bezwzględnie wyeliminować używki - papierosy, alkohol, etc. Nie zaleca się także prowadzenia samochodu, bo pacjent może mieć nieco zaburzony system poprawnej percepcji i reagowania.

Należy stosować się do zaleceń lekarza i bardzo dużo odpoczywać. Przez kilka dni po zabiegu nie powinno się myć operowanej okolicy.

7. Powikłania po kraniotomii

Powikłania występujące po kraniotomii są raczej rzadkie, niemniej mogą wystąpić ze względu na naruszenie układu nerwowego. Należy poinformować lekarza, jeśli pojawią się bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, gorączka, drgawki lub ropiejące rany. Czasem może dojść do osłabienia masy mięśniowej, co również należy skonsultować z lekarzem.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze