Zaburzenia mowy
Zaburzenia mowy jest to grupa zaburzeń związana z różnymi trudnościami w zakresie mowy. Obejmują trudności w wysławianiu się, wady mowy, używanie niewłaściwych słów, a więc związane są z artykulacją, fonacją, tonem głosu, płynnością itd. Utrudnia to zrozumienie przekazu mówionego. Zaburzenia mowy związane mogą być także z ogólniejszymi zaburzeniami funkcji językowych.
1. Przyczyny zaburzenia mowy
Zaburzenia mowy pojawiają się w wyniku uszkodzeń „pola mowy” w lewej półkuli mózgu, do których dochodzi np. w wyniku udaru mózgu (zator, wylew). Ze względu na etiologię, zaburzenia mowy możemy podzielić na zaburzenia:
- wynikające z fizycznego uszkodzenia narządu artykulacyjnego, tj. alalia, dyslalia, afonia, dysfonia,
- wynikające z uszkodzenia układu nerwowego, tj.afazja, anartria, dyzartria,
- o podłożu psychogennym,
- o niejasnej etiologii, współtowarzyszące chorobom neuropsychiatrycznym, takim jak schizofrenia czy autyzm dziecięcy, np. parafazja.
Zaburzenia mowy możemy podzielić także na rozwojowe i genetyczne, ujawniające się już u małych dzieci, lub też na zaburzenia nabyte, powstające w wyniku działania czynnika chorobotwórczego.
2. Rodzaje zaburzeń mowy
Wyróżniamy następujące zaburzenia mowy:
- Alalia jest to rozwojowe zaburzenie mowy, powstające w wyniku uszkodzenia struktur korowych mózgu jeszcze przed opanowaniem mowy, z zachowaniem prawidłowego słuchu. Porozumiewanie się występuje za pomocą gestów i onomatopei. Z czasem, gdy chorzy uczą się słów, alalia może przekształcić się w dyslalię.
- Dyslalia polega na nieprawidłowej realizacji fonemów, tj. najmniejszych elementów składowych wyrazów, spowodowana jest wadami w ukształtowaniu lub uszkodzeniu peryferyjnych organów artykulacyjnych (takich jak wargi, zęby, język czy podniebienie).
- Afonia, tzw. bezgłos, jest to utrata dźwięczności głosu. Przyczyną mogą być zaburzenia czynności krtani, w wyniku porażenia nerwów krtaniowych lub zaburzeń nerwicowych. Inną przyczyną są zniekształcenia fałdów głosowych spowodowane przez choroby zapalne lub nowotworowe krtani. Częściowa lub całkowita afonia jest częstym objawem nerwicy lękowej. Skrajny przypadek afonii z zupełną utratą mowy to apsityria.
- Dysfonia to tzw. chrypka.
- Afazja to utrata uprzednio nabytej umiejętności mówienia i/lub upośledzenie rozumienia języka, czytania oraz pisania. Nie jest wynikiem niedowładu, paraliżu czy niedoczulicy mięśni artykulacyjnych narządu mowy (tj. mięśni krtani, języka, podniebienia, ust itp.) w wyniku uszkodzenia mózgu.
- Anartria to zaburzenie mowy polegające na niemożności tworzenia artykułowanych dźwięków, spowodowane uszkodzeniem aparatu wykonawczego mowy (mięśni języka, podniebienia miękkiego, krtani, warg) lub nerwów zaopatrujących te mięśnie (nerwy czaszkowe: nerw błędny, nerw podjęzykowy, nerw twarzowy) bądź też uszkodzeniem jąder powyższych nerwów znajdujących się w OUN.
- Dyzartria jest lżejszą postacią anartrii.
- Parafazja – polega na zachowaniu zdolności płynnego mówienia przy równoczesnym przekręcaniu wyrazów lub używaniu niewłaściwych. Występuje przy uszkodzeniu struktur kory mózgowej odpowiedzialnych za mowę: ośrodka Wernickego (dysfazja sensoryczna), np. w wyniku choroby Alzheimera czy udaru niedokrwiennego, i obszaru kory mózgowej położonego peryferycznie od niego (dysfazja sensoryczna transkorowa).
Jeśli pojawia się zaburzenie mowy, należy skontaktować się z lekarzem, aby wykluczyć zamroczenia spowodowane przedawkowaniem leków (świadomym lub nie), stany przedśpiączkowe, które mogą powstać w wyniku cukrzycy lub niewydolności nerek oraz ustalić dalsze leczenie. Przed kontaktem z lekarzem należy ułożyć chorego w pozycji półsiedzącej i zapewnić mu spokój.
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.