Ślepota śnieżna - przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie
Ślepota śnieżna jest znana przede wszystkim himalaistom, którzy spędzają czas na ośnieżonych szczytach górskich. To właśnie wtedy promieniowanie ultrafioletowe odbijające się od śniegu może poparzyć oczy i wywołać wiele przykrych dolegliwości. Schorzenie może mieć charakter trwały lub tymczasowy. Czym jest ślepota śnieżna, jakie są jej przyczyny i objawy? W jaki sposób można zapobiec ślepocie śnieżnej, czy da się ją wyleczyć?
1. Czym jest ślepota śnieżna?
Ślepota śnieżna to oparzenie spojówki i nabłonka rogówki, które wywołuje promieniowanie ultrafioletowe UV-B. Może pojawić się podczas przebywania na pełnym słońcu, na przykład na plaży lub w ośnieżonych górach.
Ślepota może być tymczasowa lub trwała, a jej pierwsze objawy pojawiają się po 4-12 godzinach od oparzenia. Występuje wówczas ból oczu, nasilający się podczas ruchu. Dodatkowo, chory zaciska powieki i ma silny światłowstręt.
2. Przyczyny ślepoty śnieżnej
Ryzyko wystąpienia ślepoty śnieżnej w górach jest dużo większe niż na poziomie morza. Co 1000 metrów wysokości promieniowanie ultrafioletowe wzrasta o około 6-8 procent.
Ponadto, śnieg odbija nawet 85 procent promieni, które mogą uszkodzić oczy i spowodować przykre dolegliwości. Całość potęguje również stale powiększająca się dziura ozonowa.
Skutki tej przypadłości mogą zauważyć już narciarze szusujący na wysokości około 2-3 tysięcy metrów nad poziomem morza, ale najgroźniejsze są one u zdobywców szczytów górskich.
Wbrew nazwie, ślepota śnieżna może przytrafić się również plażowiczom, którzy nie korzystają z okularów przeciwsłonecznych. Dolegliwość tą może wywołać nawet światło reflektorów, czego doświadczyła księżna Norwegii Mette-Marit. Podczas udzielania wywiadu, reflektory i promienie słoneczne doprowadziły do oparzenia oczu i twarzy.
3. Objawy ślepoty śnieżnej
Symptomy ślepoty śnieżnej zwykle pojawiają w ciągu 4-12 godzin od chwili poparzenia oczu promieniami UV, najczęściej w godzinach wieczornych lub nocnych. Do najczęstszych objawów należy:
- światłowstręt,
- łzawienie,
- uczucie piasku w oku,
- opuchnięte powieki,
- ból głowy,
- ból oczu, nasilający się podczas ruchu gałek,
- zaczerwienie oczu.
4. Okulary ochronne z wysokim filtrem UV
Jedynym skutecznym rozwiązaniem jest noszenie specjalnych okularów ochronnych z wysokim filtrem UV. Najlepiej zainwestować w produkt przeznaczony do warunków wysokogórskich.
Okulary powinny posiadać soczewki, które dostosowują się do natężenia światła. Jednocześnie niwelują wszystkie odblaski i refleksy, które mogą uszkodzić wzrok.
Co więcej, są wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne i wyposażone w linkę, chroniącą przed ich zgubieniem. Mają też gumowe osłonki po bokach i miękko zakończone zauszniki.
Warto zwrócić uwagę, czy okulary dokładnie przylegają do oczodołów i się nie zsuwają. Należy je nosić cały czas, ponieważ promieniowanie UV-B przenika przez chmury. Na wspinaczkę warto zabrać przynajmniej dwie pary okularów z filtrem UV.
Dzięki temu w przypadku zniszczenia jednych z nich oczy nadal będą odpowiednio chronione. Dodatkowo można zakładać kapelusz z szerokim rondem, który niweluje działanie promieni na twarz.
Gdy okulary się zgubią należy zastąpić je kawałkiem karimaty, tektury lub plastiku z małymi dziurkami na oczy. Nie jest to stuprocentowa ochrona, ale zmniejsza ryzyko ślepoty śnieżnej.
Oczy chronili również rdzenni mieszkańcy Himalajów, używając włosia i wełny. Materiał zwisał swobodnie do połowy twarzy i ograniczał działanie promieniowania.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
5. Opatrunek na oczy
Przede wszystkim choremu powinno się zapewnić odpoczynek w zaciemnionym pomieszczeniu, aby chronić oczy przed światłem. Oprócz tego, zalecane jest założenie opatrunku na oczy.
Jeżeli chora osoba nosi soczewki kontaktowe to należy je zdjąć. Zalecane jest również stosowanie zimnych okładów i przemywanie oczu czystą wodą.
Należy zażywać również leki przeciwbólowe, na przykład Paracetamol lub Ibuprofen (1 tabletka co 8 godzin).
Bardzo silny ból można złagodzić Tramalem, również stosując jedną dawkę w 8-godzinnych odstępach. Niestety produkt może wywołać skutki uboczne, takie jak nudności i wymioty.
Przeciwbólowo działają także krople rozszerzające źrenice, na przykład Tropicamidum 1%. Należy je stosować trzy razy dziennie, zapuszczając jedną kroplę do każdego oka.
Kropli nie mogą natomiast stosować osoby jaskrą. Ważna jest również ochrona oczu przed infekcją. W tym celu polecane są maści do oczu, takie jak Floxal, warto je aplikować trzy razy dziennie.
Pomocny jest też żel przyspieszający gojenie o nazwie Corneregel lub zamienniki produktu o podobnym działaniu. W przypadku bardzo silnego bólu można użyć środka znieczulającego, takiego jak Alcaine.
Preparat można użyć tylko jeden raz, ponieważ wydłuża proces gojenia i może doprowadzić do uszkodzeń mechanicznych rogówki. Całkowite wyleczenie ślepoty śnieżnej zazwyczaj następuje po upływie 48-72 godzin.
W skrajnych przypadkach schorzenie ma charakter trwały i wymaga stosowania soczewek, które zapobiegają pogłębianiu się uszkodzeń wzroku.
Trwałej ślepoty śnieżnej doświadczył Wojciech Jaruzelski, który w 1941 roku pracował w Kraju Ałtajskim na Syberii. Do końca życia zmuszony był chronić oczy przed promieniowaniem ultrafioletowym za pomocą specjalnych okularów.
6. Śmierć w wysokich górach
Ślepota śnieżna pojawiła się u jednego mężczyzny w 2009 roku podczas marszu lodowcem Godwin. Łącznie podróżowało sześć osób: Robert Szymczak, Don Bowie, Amin, Aleg, Taqi i kucharz Didar.
Mieli ze sobą jedynie trzy namioty i jedzenie na pięć dni. Don nie miał szczęścia już od rozpoczęcia wędrówki i skręcił sobie kolano. Kolejne kilometry musiał pokonać w stabilizatorze na nodze.
Pokonywanie tak odległego dystansu było też dużym problemem dla Didara, który przez dwa miesiące zajmował się gotowaniem. Podczas marszu twierdził, że jest bliski śmierci.
Pierwszą noc spędzili blisko Mustagh Tower (7273 m) i Masherbruma (7821 m). O poranku Didar długo nie opuszczał namiotu, rozchmurzył się dopiero, gdy w jednostce wojskowej mógł zjeść podpłomyki maczane w ostrym sosie z soczewicy.
Drugiego dnia poszkodowany był Taqi, który zostawił okulary lodowcowe. Nosił na nosie parujące gogle, które nie ochroniły go przed ślepotą śnieżną.
Skarżył się na łzawienie oczu i lekki ból. Na szczęście w bazie wojskowej spotkali tragarzy, którzy przejęli od nich plecaki i przygotowali udźca kozicy górskiej.
Niedługo później ślepota śnieżna stała się trudna do wytrzymania. Taqi został w ciemnym pomieszczeniu kampusu Paju i robił sobie okłady z wacików namoczonych w zimnej wodzie źródlanej.
Nie był w stanie iść, ponieważ porównał słońce odbijające się od śniegu do wbijania noży i piasku w oczach. Zażył również Ketonal i Ibuprom oraz zastosował maść do oczu.
Niestety Taqi nie mógł czekać na całkowite wyzdrowienie i czwartego dnia wędrówki dotarli do wioski Teste. Droga nie była jednak łatwa, ponieważ Taqi nie widział wyraźnie, obraz mu się dwoił i rozmazywał.
Podczas bardziej wymagających odcinków musiał był prowadzony i podtrzymywany. Bezustannie odczuwał też silny ból i był zmuszony zażyć Tramal, który poskutkował zawrotami głowy i nudnościami.
Na szczęście po kolejnej nocy poczuł się lepiej. Piątego dnia szczęśliwie dotarli do Appaligon i wsiedli do samochodu, przysłanego przez agencję Adventure Tours Pakistan (ATP).
Niedługo później Taqi wyzdrowiał całkowicie. Ślepota śnieżna miała charakter tymczasowy, ale była dużym utrudnieniem podczas górskiej wędrówki.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
