Zatrucie alkoholem metylowym - objawy, skutki, zapobieganie, leczenie

Alkohol metylowy, nazywany również metanolem jest organicznym związkiem chemicznym z grupy alkoholi. Ze względu na swoje właściwości chemiczne i fizyczne, znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. Jest używany jako rozpuszczalnik w procesach produkcyjnych barwników, farb i lakierów lub jako paliwo w silnikach spalinowych.

Metanol swoim smakiem i zapachem przypomina alkohol etylowy z tego powodu, z tego powodu może być mylnie postrzegany jako bezpieczny do spożycia. Jednakże, metanol jest silnie toksyczny dla ludzi i nawet niewielkie ilości spożytego metanolu mogą prowadzić do poważnych zatruć, uszkodzeń narządów, a nawet śmierci.

Alkohol metylowy występuje niektórych produktach codziennego użytku, takich jak artykuły chemii gospodarczej, płyny do czyszczenia, rozpuszczalniki, smary, oleje. Spożycie takich produktów lub przypadkowy kontakt z nimi może prowadzić do zatrucia metanolem. Zatrucie alkoholem metylowym jest niezwykle niebezpieczne i w wielu przypadkach kończy się zgonem.

Zatrucie metanolem jest dla organizmu człowieka bardzo groźne. Metanol może przedostać się do ludzkiego organizmu za pośrednictwem drogi oddechowej i pokarmowej. Największe ilości tego szkodliwego związku chemicznego gromadzą się w najbardziej uwodnionych częściach ciała.

Metanol nie ulega całkowitemu spaleniu – w wyniku jego bardzo szybkiego metabolizowania wytwarzają się dwa toksyczne związki. Pierwszą z tych substancji jest kwas mrówkowy. Drugą jest formaldehyd.

Objawy zatrucia metanolem występujące w tzw. fazie narkotycznej:

• upojenie alkoholowe (jak po spożyciu etanolu),
• ospałość,
• dezorientację,
• zawroty głowy,
• bóle głowy,
• mdłości i wymioty.

W trakcie fazy kwasiczej pacjent uskarżać się może na dolegliwości bólowe brzucha, niskie ciśnienie tętnicze. Skóra staje się zaczerwieniona, a spojówki nadmiernie przekrwione.

W rozwiniętym zatruciu metanolem występuje uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Dochodzi do: problemów z ostrością widzenia, braku kontroli nad odruchami fizjologicznymi, pobudzenia przechodzącego stopniowo w osłabienie i śpiączkę. Zaobserwować można bardzo głębokie oddychanie i większą niż zazwyczaj częstość oddechów (oddech Kussmaula).

Zatrucie metanolem - po jakim czasie można zaobserwować niepokojące objawy?

Czas pomiędzy spożyciem alkoholu metylowego a wystąpieniem toksycznych objawów wynosi zazwyczaj od 6 do 24 godzin. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku osób, które równocześnie spożywały alkohol etylowy, ten okres może ulec wydłużeniu nawet do 96 godzin.

Jeśli mamy styczność z osobą, która otruła się metanolem, nie zwlekajmy z wezwaniem pogotowia, ponieważ poszkodowany wymaga pilnej pomocy. Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia alkoholem metylowym polega przede wszystkim na wywołaniu wymiotów u przytomnego pacjenta.

W kolejnym kroku poszkodowanemu podaje się dwuwęglan sodowy w ilości do 4 g co pół godziny lub 100 ml etanolu o 40 proc. stężeniu. Alkohol etylowy jest naturalną odtrutką, która przeciwdziała szybkiemu wchłanianiu alkoholu metylowego oraz kumulowaniu się toksycznych substancji po jego spożyciu.

Właściwości etanolu ograniczają metabolizację metanolu do jego toksycznych produktów takich jak kwas mrówkowy czy formaldehyd. W trakcie hospitalizacji u chorego przeprowadza się hemodializy. Umożliwiają one usunięcie szkodliwego alkoholu metylowego z organizmu. W kroplówkach podawanych poszkodowanej osobie również znaleźć można etanol.

Wiele osób zastanawia się, w jaki sposób metanol wpływa na organizm człowieka i jakie są potencjalne skutki zdrowotne? Okazuje się, że Już 8-10 gramów metanolu może doprowadzić do spadku ciśnienia tętniczego i utraty wzroku.

Ciężkie zatrucie alkoholem metylowem w wielu przypadkach skutkuje także zaburzeniami świadomości, obniżonym poziomem potasu w surowicy, drgawkami, ostrą niewydolnością oddechową, ostrym zapaleniem trzustki, śpiączką czy zgonem.

Śmierć może nastąpić po wypiciu 15 ml alkoholu metylowego (zwykle jest ona wynikiem porażenia układu oddechowego, obrzęku mózgu, obrzęku płuc, przewleką niewydolnością nerek). Wielu osobom może wydać się zaskakujący fakt, że odnotowano przypadki wyleczenia po spożyciu nawet 600 ml metanolu.

Zatruciom alkoholem metylowym można zapobiec. Przede wszystkim nie należy sięgać po alkohol z niepewnego źródła, o niewiadomym składzie. Rodzicom małych dzieci zaleca się, by wszelkie środki czystości trzymali w szczelnie zamkniętym pomieszczeniu czy szafce. Metanol może bowiem stanowić jeden ze składników chemii gospodarczej czy płynów do spryskiwania szyb samochodowych.

Źródła

1. Zatrucia – epidemiologia, diagnostyka i leczenie w oddziale ratunkowym
2. Król M., Panasiuk L., Szponar E., Ostre zatrucia (Praktyka Lekarza Rodzinnego), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3862-0
3. Piotrowski J. Podstawy toksykologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2008, ISBN 978-83-204-3401-9
4. Pach J. Zarys toksykologii klinicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2009, ISBN 978-83-233-2717-2