Anaplazmoza – przyczyny, objawy i leczenie

Anaplazmoza to odkleszczowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Gram-ujemne Anaplasma phagocytophilum. Źródłem zakażenia są kleszcze, a infekcja szerzy się przez ich ugryzienia. Objawy kliniczne najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. W rzadkich przypadkach dochodzi do ciężkiego przebiegu choroby i rozwoju powikłań. Jakie są objawy? Jak ją leczyć?

1. Co to jest anaplazmoza?

Anaplazmoza (łac. anaplasmosis), ściślej mówiąc ludzka anaplazmoza granulocytarna (ang. human granulocytic anaplasmosis, HGA), to ogólnoustrojowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Wywołują ją Gram-ujemne bakterie Anaplasma phagocytophilum.

To wewnątrzkomórkowe patogeny, które atakują krwinki białe, głównie granulocyty wielojądrzaste (granulocyty obojętnochłonne, neutrofile). Na anaplazmozę, znaną niegdyś jako ehrlichiozą granulocytarną, chorują zarówno ludzie, jak i zwierzęta. Zidentyfikowano ją na początku lat 90. XX wieku w USA.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Obecnie wiadomo, że przypadki HGA pokrywają się z występowaniem kleszczy z rodzaju Ixode. Teren ten obejmuje Amerykę Północną, Europę i Azję. Oznacza to, że anaplazmoza zwykle pojawia się na tych samych terenach co inne choroby odkleszczowe, takie jak borelioza z Lyme, babeszjoza czy kleszczowe zapalenie mózgu.

Co wiemy o Anaplasma phagocytophilum? Bakteria może bytować w organizmie kleszcza podczas jego przeobrażeń z larwy w nimfę i postać dorosłą. Głównym rezerwuarem choroby są gryzonie (myszy, nornice, ryjówki) oraz dzika zwierzyna płowa (jelenie, sarny).

Natomiast ludzie, podobnie jak konie, kozy i psy, są prawdopodobnie zakażani przypadkowo. W Polsce zgłaszane są jedynie pojedyncze przypadki anaplazmozy.

2. Przyczyny anaplazmozy

Ludzka anaplazmoza granulocytarna jest przenoszona przez kleszcze. Okres wylęgania się choroby waha się od 5 do 30 dni. Najczęściej wynosi 1–2 tygodni.

Po bliskim kontakcie z kleszczem, kiedy patogeny dostają się do organizmu człowieka czy zwierzęcia, Anaplasma phagocytophilum rozprzestrzenia się drogą naczyń krwionośnych i chłonnych. Atakuje krwinki białe, komórki układu krwiotwórczego oraz siateczkowo-śródbłonkowego.

Następnie pojawiają się okołonaczyniowe nacieki limfocytarne: w wątrobie, śledzionie, nerkach, sercu, oponach mózgowo-rdzeniowych i płucach. Wskutek rozpadu zakażonych komórek dochodzi do uwolnienia patogenów do krwi i wtórnego rozsiania zakażenia.

3. Objawy anaplazmozy

Zarówno przebieg choroby, jak i nasilenie objawów nie są charakterystyczne. Możliwy jest zarówno jej charakter bezobjawowy, jak i zakażenia zagrażające życiu (pojawia się sepsa z zaburzeniami czynności narządów).

Częstość zachorowań na anaplazmozę i ryzyko cięższego przebiegu choroby wzrasta wśród osób z osłabionym układem odpornościowym (osoby zakażone HIV, pacjenci po przeszczepieniu narządów) oraz ludzi w podeszłym wieku. Ciężki przebieg występuje także w przypadku licznych pogryzień przez kleszcze.

W większości przypadków anaplazmoza ma łagodny i samoograniczający się. Symptomy choroby są bardzo różne. Najczęściej to:

• dreszcze,
• bóle głowy, mięśni i stawów,
• wysoka gorączka (powyżej 39°C),
• nadmierne pocenie się,
• ogólne osłabienie,
• brak apetytu,
• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• bóle brzucha,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• suchy kaszel, atypowe zapalenie płuc
• wysypka.

4. Powikłania choroby

Powikłania są rzadkie i zwykle dotyczą osób zmagających się z różnymi problemami zdrowotnym. Gdy dojdzie do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego, do wachlarza objawów dołącza sztywność karku i zaburzenia świadomości.

Inne możliwe powikłania to:

• porażenie nerwu twarzowego,
• neuropatia obwodowa,
• nerwobóle,
• małopłytkowość,
• zaburzenia krzepnięcia w postaci plamicy małopłytkowej,
• zespół ostrej niewydolności oddechowej,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• niewydolność nerek,
• zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC),
• rozpad mięśni poprzecznie prążkowanych,
• wtórne zakażenia grzybicze i wirusowe.

5. Diagnostyka i leczenie

W przypadku podejrzenia anaplazmozy należy się zgłosić do lekarza, ponieważ chorobę leczy się za pomocą antybiotykoterapii. Lekiem z wyboru są antybiotyki z grupy tetracyklin, zwykle doksycyklina. Wspomagająco podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe.

Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych (kluczowy jest fakt ugryzienia przez kleszcza) oraz charakterystycznego wyniku morfologii krwi.

Podstawą diagnozy anaplazmozy jest wykrycie morul (wtrętów w krwinkach białych) w preparacie rozmazu krwi obwodowej lub szpiku kostnym barwionym metodą Wrighta lub Giemsy. Wykorzystuje się także immunoblotting, testy ELISA oraz metody PCR.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.