Antybiogram - badanie, normy, wskazania, interpretacja wyniku, cena
Antybiogram, zwany również badaniem mikrobiologicznym pozwala zweryfikować wrażliwość bakterii na konkretny antybiotyk. Ile kosztuje takie badanie? Jakie są wskazania do jego wykonania? Jak czytać antybiogram?
1. Co to jest antybiogram?
Antybiogram, czyli badanie mikrobiologiczne wykazujące działanie danego antybiotyku na bakterię, jest często przeprowadzane w celu ustalenia, jakie antybiotyki podać pacjentowi.
Oporność na antybiotyki wykazują niektóre szczepy bakterii i aby skuteczność antybiotyków była największa należy zrobić antybiogram i podać taki rodzaj antybiotyku, który zwalczy bakterię, którą zarażony jest pacjent. Jest to szczególnie ważne obecnie, kiedy ogranizm ze względu na dużą ilość przyjmowanych antybiotyków, coraz częściej uodparnia się na nie.
2. Wskazania do wykonania antybiogramu
Mikrobiologia jest działem nauki zajmującym się mikroorganizmami, wirusami i bakteriami. Jeśli pacjent wykazuje objawy zarażenia bakteryjnego należy podać mu antybiotyki. Jednak czasem trudno jest dobrać skuteczne antybiotyki, jeśli nie do końca wiadomo jakie bakterie zaatakowały organizm oraz na jakie składniki bakteria jest oporna.
Aby nie podawać pacjentowi nieskutecznych antybiotyków, które dodatkową osłabią układ odpornościowy należy zrobić antybiogram.
Posiew moczu z antybiogramem wykonywany jest zwykle w przypadku wystąpienia objawów wskazujących na infekcję dróg moczowych.
Posiew z pochwy z kolei warto wykonać wtedy, gdy istnieje podejrzenie infekcji pochwy lub gdy pacjentka boryka się z nawracającymi infekcjami okolic intymnych. Ten rodzaj badania mikrobiologicznego wykonywany jest również u kobiet ciężarnych.
Badanie wymazu z gardła wykonywane jest zazwyczaj u pacjentów z nawracającymi infekcjami gardła, także tych, których nie da się zwalczyć standardowymi antybiotykami.
Posiew kału z antybiogramem umożliwia zdiagnozowanie patologicznego stanu dotyczącego przewodu pokarmowego, a także chorób zakaźnych układu pokarmowego o podłożu bakteryjnym.
Antybiogram krwi wykonuje się u pacjentów wówczas, kiedy istnieje podejrzenie obecnośi bakterii we krwi, tzw. bakteriemia.
3. Jak wygląda antybiogram?
Od pacjenta należy pobrać próbkę wydzieliny, np. krwi, z której robi się posiew na podłożu bakteriologicznym. W ten sposób hoduje się daną bakterię.
Po kilkunastu godzinach, jeśli w wydzielinie pacjenta znajdowała się bakteria wyrośnie ona na podłożu, a dodatkowo jej kolor, kształt i inne właściwości powiedzą, z jaką bakterią mamy do czynienia. Wtedy przenosi się próbkę wyhodowanej bakterii na kolejne podłoże i nakłada się na nie kilkanaście krążków antybiotykowych, każdy nasączony innym antybiotykiem.
Po kolejnych kilkunastu godzinach otrzymuje się wynik antybiogramu, czyli na podłożu zobaczymy, które krążki antybiotykowe najlepiej zwalczyły bakterię wokół siebie oczyszczając podłoże z bakterii. W ten sposób dowiemy się, które antybiotyki są skuteczne w walce z daną bakterią.
4. Antybiogram – przygotowanie do badania
Jak powinno wyglądać przygotowanie do badania mikrobiologicznego? W przypadku wymazów z gardła, na pobranie materiału należy zgłaszać się na czczo lub kilka godzin po spożyciu posiłku.
Przed pobraniem wymazu pacjent nie powinien myć zębów, ani płukać jamy ustnej specjalnym płynem. Przed wykonaniem wymazu nie zaleca się również stosować żadnych tabletek do ssania.
A jak przygotować się do wykonania wymazu z pochwy? Na trzy dni przed badaniem pacjentka nie powinna współżyć seksualnie, stosować maści i globulek dopochwowych. W dniu badania wskazane jest dokładne umycie krocza wodą z mydłem. Materiału do badania nie pobiera się w czasie menstruacji.
Materiał do antybiogramu moczu pobiera się samodzielnie w domu, na czczo, do specjalnego plastikowego, jałowego pojemniczka. Przed wykonaniem mikcji pacjent powinien dokładnie umyć dłonie za pomocą wody i mydła, a następnie osuszyć je jednorazowym ręcznikiem. Dodatkowo, wskazane jest dokładne umycie ujścia cewki moczowej przy użyciu wody i mydła.
5. Antybiogram – przebieg badania
Aby wykonać antybiogram, niezbędny jest materiał do badania mikrobiologicznego. Od pacjenta pobierany jest np.
- wymaz z nosa,
- wymaz z gardła,
- wymaz z pochwy
- wymaz z cewki moczowej,
- wymaz z okolicy odbytu,
- wymaz z ucha,
- wymaz ze spojówki oraz rogówki.
Wyniki badań pozwalają odpowiednio zaplanować terapię szczególnie wtedy, kiedy pacjent zmaga się z ciężkimi i nawracającymi infekcjami bakteryjnymi np. zapaleniem dróg moczowych, zapaleniem pochwy czy zapaleniem gardła. Stwierdzenie obecności bakterii w danym materiale, a także ustalenie wrażliwości tych bakterii na antybiotyki umożliwia dobranie odpowiedniego środka farmaceutycznego.
Antybiotyki dla dzieci to szczególnie istotna sprawa, ponieważ dziecko ma słabą odporność i podanie niewłaściwego antybiotyku tylko pogorszy jego stan zdrowia. W celu kontrolowania zdrowia organizmu należy wykonywac regularnie badania profilaktyczne. Jednak antybiogram robi się w przypadku, gdy organizm został już zaatakowany przez bakterie.
Przygotowana próbka z wymazówki przekazywana jest w ręce laborantów. W placówce laboratoryjnej patogeny są namnażane przy użyciu odpowiednich metod. W zależności od rodzaju bakterii obserwacja wzrostu może trwać różnie długi czas, zwykle od dwunastu do nawet dziewięćdziesięciu sześciu godzin.
Kształt, barwa oraz inne właściwości bakterii umożliwiają ustalenie rodzaju bakterii. Uzyskany posiew wzbogaca się o krążki antybiotykowe, co pozwala określić wrażliwość wyhodowanych patogenów na dany antybiotyk.
6. Antybiogram – interpretacja wyników
Jak odczytać antybiogram? Wyniki badania mikrobiologicznego są najczęściej przygotowywane i adnotowane przez system komputerowy – w większości przypadków antybiogram jest wykonywany w laboratorium diagnostycznym w sposób automatyczny.
Urządzenie samodzielnie nakłada przeznaczoną do badań próbkę bakterii na płytki, w których znajdują się różne rodzaje antybiotyków lub ten sam antybiotyk, ale posiadający różne stężenia. Po pewnym czasie urządzenie jest w stanie ustalić wrażliwość szczepu bakteryjnego na antybiotyki. Możliwe oceny to:
- szczep wrażliwy – w takiej sytuacji pacjentowi podaje się antybiotyki w tradycyjnych dawkach,
- szczep średniowrażliwy – w przypadku wystąpienia szczepu średniowrażliwego, może zaistnieć konieczność podania zwiększonych dawek antybiotyku,
- szczep oporny – nie reaguje na leczenie danym antybiotykiem, nawet jeśli zastosowane dawki są większe. Specjalista musi w takiej sytuacji zalecić inny rodzaj leczenia.
Warto zdawać sobie sprawę, że pewne bakterie, które kiedyś były podatne na antybiotyk, stają się na niego stopniowo odporne. Liczba leków, które można zastosować do ich wyeliminowania jest więc ograniczona.
7. Cena antybiogramu
Koszt związany z wykonaniem antybiogramu może różnić się w zależności od poszczególnej pracowni laboratoryjnej. W placówkach prywatnych cena posiewu moczu z antybiogramem waha się zwykle od trzydziestu do osiemdziesięciu złotych, a cena posiewu z gardła z antybiogramem rozpoczyna się na czterdziestu, a kończy się na sześćdziesięciu złotych.
Warto podkreślić, że zarówno badanie moczu na posiew, jak i posiew wymazu z gardła z antybiogramem to badania laboratoryjne, na które można dostać skierowanie od lekarza. Wówczas są one opłacane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.
A ile kosztuje wymaz z pochwy z antybiogramem? Czy cena wymazu z pochwy w placówce prywatnej jest wysoka? Otóż, za ten rodzaj badania diagnostycznego w placówce prywatnej trzeba zapłacić od sześćdziesięciu do siedemdziesięciu złotych. Wymaz z pochwy nie jest badaniem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, więc pacjentka chcąca uzyskać wyniki badań musi za nie zapłacić.
8. Oporność na antybiotyki
Niektóre bakterie, które w przeszłości dały się łatwo zabić przy użyciu powszechnych leków w dzisiejszych czasach wykształciły oporność na antybiotyki. Często przyczyną takiego stanu rzeczy jest zbyt częste przepisywanie pacjentom antybiotyków.
Co zrobić, aby ustrzec się oporności na antybiotyki?
- Najlepszą metodą jest niechorowanie, a więc dbanie o higienę najbliższego otoczenia. Bakterie takie jak gronkowiec czy e. coli często gromadzą się w zalegającym brudzie. Regularne sprzątanie zapewni najlepszą ochronę antybakteryjną.
- Nie zapominaj też o higienie ciała, a więc zawsze myj ręce po wyjściu z toalety, jak również zanim zaczniesz przygotowywać posiłek. A po ugotowaniu od razu sprzątnij kuchenkę i blaty. Nie zostawiaj brudu do następnego dnia.
- W pracy zadbaj o higienę swojego stanowiska. Biurko i klawiatura powinny być zawsze czyste. Natomiast jeśli jesteś chory zostań w domu i nie narażaj innych na zarażenie.
- Ponadto nie należy nadużywać takich środków jak mydła antybakteryjne lub detergenty. Zazwyczaj, aby zabić bakterie na skórze wystarczy gorąca woda i zwykłe mydło.
- W czasie sprzątania kieruj się zasadą, że im gorętsza jest woda tym lepiej czyści, a więc podłogi myj bardzo gorącą wodą, zwłaszcza jeśli używasz mopa i nie musisz dotykać wody dłońmi. Końcówki mopa zmieniaj regularnie. W czasie szorowania podłóg zakładaj na ręce rękawice ochronne.
- Jeśli bierzesz już antybiotyki pamiętaj, by wziąć pełną serię, ponieważ jeśli przerwiesz zażywanie antybiotyków po kilku dniach nie wszystkie bakterie zostaną zabite, a te które zostaną staną się silniejsze.
Antybiogram jest bardzo dobrym i skutecznym badaniem, dlatego nie warto zgadywać jaki antybiotyk podać, tylko sprawdzić jaka bakteria zaatakowała organizm i na jakie antybiotyki nie jest oporna.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.