Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Szymon Kujawiak

Artroza (choroba zwyrodnieniowa stawów) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Artroza to choroba zwyrodnieniowa, która ogranicza ruchomość stawów.
Artroza to choroba zwyrodnieniowa, która ogranicza ruchomość stawów. (adobestock)

Artroza to zmiany zwyrodnieniowe stawów, powstałe na skutek zużycia się lub urazu chrząstki stawowej. Artroza ma charakter niezapalny, tzn. jej początki objawiają się uszkodzeniem powierzchni chrzęstnej, a dopiero to może prowadzić do zapalenia. Reumatolodzy uznają artrozę za jedną z chorób reumatycznych, dotyka ona nie tylko osób starszych, zużywanie się stawów rozpoczyna się bowiem już w drugiej dekadzie życia. Czy artroza jest uleczalna? Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów?

spis treści

1. Co to jest artroza?

Artroza to choroba zwyrodnieniowa stawów, powodująca zmiany w budowie tkanki kostnej i chrząstek stawowych. Wraz z upływem czasu nowopowstałe wyrostki kostne (osteofity) znacznie ograniczają ruchomość kończyn.

Artozy nie da się całkowicie wyleczyć, terapia polega na poprawie komfortu chorego i hamowaniu postępu choroby. Pierwsze objawy zwykle pojawiają się u osób w wieku 50-60 lat, choć zmiany zwyrodnieniowe mogą rozpocząć się nawet w drugiej dekadzie życia.

2. Przyczyny artrozy

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Bóle i zwyrodnienie stawów to problem połowy pięćdziesięciolatków. W grupie sześćdziesięciolatków na artrozę cierpi około 70 procent osób. Artroza jest najpowszechniejszą przyczyną kalectwa ludzi powyżej 65. roku życia.

Jej pierwsze objawy mogą się jednak pojawić znacznie wcześniej. Artroza skutkuje nie tylko bólami stawów, ale również upośledzeniem funkcji układu ruchowego. Do zwyrodnienia stawów mogą prowadzić:

Ciągły nacisk na chrząstkę stawową powoduje drobne mikrourazy. W pewnym momencie sumują się one, chrząstka na powierzchni stawów układa się nieprawidłowo, traci sprężystość, wyciera się i stopniowo zanika, przestając chronić kości.

3. Objawy artozy

Początek artrozy u wielu osób jest bezobjawowy, dopiero po pewnym czasie pojawia się ból w trakcie wysiłku fizycznego, który ustępuje w spoczynku. Na późniejszym etapie dolegliwości bólowe mogą trwać w bezruchu oraz na początku ćwiczeń, a następnie mijać.

Artoza wywołuje również tkliwość i deformacje stawów, trzeszczenie, zwiększoną podatność na urazy, apatię oraz złe samopoczucie. Pozostałe dolegliwości są zależne od konkretnego rodzaju choroby:

  • artroza dłoni, artroza palców rąk i artroza nadgarstka - sztywność poranna i deformacje stawów międzypaliczkowych,
  • artroza biodra i artroza stawu biodrowego - ból w okolicach pachwin, promieniujący w stronę kolan, ograniczenie ruchomości, osłabienie mięśni pośladków,
  • artroza kolana i artroza stawu kolanowego - ból kolana i górnej części podudzia, trzeszczenie w trakcie prostowania nogi, osłabienie ud oraz deformacje stawów,
  • artroza kręgosłupa i artroza w stawach międzykręgowych - parestezje z promieniowaniem do kończyn, ból i sztywność kręgosłupa, szczególnie o poranku,
  • artroza barku - ograniczona motoryczność kończyn górnych, wrażenie osłabienia ręki.

4. Jak przebiega artoza?

Artroza przez długi okres rozwija się niezauważalnie, po pewnym czasie odczuwalne staje się chrupanie i trzaski w stawach. Pacjent zaczyna doświadczać bólu w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego, a później również podczas odpoczynku.

Poranki stają się coraz trudniejsze, ze względu na sztywność w stawach i konieczność wolniejszego poruszania się przez około 30 minut. Wraz z upływem czasu i rozwojem artrozy sztywność pojawia się również po przebywaniu w jednej pozycji przez dłuższy czas.

Kolejnym etapem są obrzęki w okolicy stawów i znaczne ograniczenie ruchliwości chrząstek. Stan ten może doprowadzić do konieczności używania kuli, chodzika, a nawet wózka inwalidzkiego.

5. Ruch a artroza

Zarówno brak ruchu, jak i jego nadmiar sprzyjają artrozie. Choroba zwyrodnieniowa stawów często dopada sportowców wyczynowych, którzy przez zbyt intensywne treningi sportowe przeciążają stawy.

Nawet u osób amatorsko uprawiających przez lata jakąś dyscyplinę sportową, bóle stawów pojawiają się wcześniej niż wynikałoby to z ich normalnego zużycia.

Zmiany zwyrodnieniowe najczęściej dotykają stawów kolanowych, biodrowych, kręgosłupa oraz drobnych stawów rąk i stóp. Objawiają się bólami o różnym stopniu natężenia.

Na początku ból pojawia się tylko po nadmiernym wysiłku, np. po przeciążeniu stawów jazdą na nartach w zimie. Ból ustępuje sam, ale po pewnym czasie nawraca i trwa coraz dłużej. Może wystąpić przy chodzeniu lub przy zmianie pozycji ciała. Gdy unikamy ruchu często nie odczuwamy bólu w stawach i uznajemy, że wszystko jest w porządku.

6. Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawów

Niech nas nie zmylą łagodne początki choroby zwyrodnieniowej – okresowe bóle stawów, po których następuje poprawa samopoczucia, ustępowanie bólu nie oznacza, że problem przestał istnieć.

Nieleczona artroza może przerodzić się w chroniczny ból stawów, a wówczas nie pomoże nawet ich tzw. „rozruszanie”. Sygnałem, że zwyrodnienie stawów postępuje, jest niemożność prawidłowego zginania nogi. Trudność może nam zatem sprawiać zwykła czynność, jaką jest zakładanie skarpet.

Zwyrodnienie stawów kolanowych łatwo rozpoznać przy chodzeniu po nierównym terenie albo przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów. Najpierw może pojawić się niewielki dyskomfort, potem ból.

Z czasem dolegliwości narastają wraz z każdym ruchem, aż w końcu doprowadzają do kłopotów z chodzeniem. Cierpiącym na artrozę poruszanie się sprawia ogromną trudność. Szczególnie narażone są stawy biodrowe i kolanowe, jeśli ulegną uszkodzeniu i stracą sprawność, grozi nam poruszanie się o kuli, lasce lub na wózku inwalidzkim.

Ogromne znaczenie w diagnostyce artrozy ma rezonans magnetyczny, badanie ultrasonograficzne oraz scyntygaficzne, a także badanie wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie (RTG). Rozpoznanie opiera się również na przeprowadzonym wywiadzie medycznym oraz wykonanym badaniu palpacyjnym.

7. Artroza – leczenie

Leczenie artrozy to terapia objawowa, dostosowywana do konkretnego pacjenta, w zależności od lokalizacji zwyrodnień i odczuwanych dolegliwości.

Najczęściej chory na artrozę stosuje leki przeciwbólowe w formie tabletek, plastrów i kremów. Dodatkowo przyjmuje niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak paracetamol, ibuprofen czy naproksen, które zmniejszają obrzęk stawów.

W celu ograniczenia stanu zapalnego i sztywności podawane są kortykosteroidy bezpośrednio do bolącego stawu lub w postaci doustnej.

Wiele osób korzysta również z terapii regeneracyjnych (artroza zabiegi), takich jak:

  • terapie preparatami pochodzącymi z tkanek pacjenta (osocze lub komórki macierzyste),
  • iniekcje dostawowe preparatami na bazie kwasu hialuronowego i innych substancji.

Zalecane są również naturalne metody leczenia artrozy, takie jak regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości czy dieta w artrozie.

Pacjenci powinni uzupełnić jadłospis o produkty obfitujące w kwasy omega-3, świeże warzywa i owoce oraz pełnowartościowe białko. Bardzo ważne jest natomiast ograniczenie soli i źródeł tłuszczów nasyconych w diecie.

8. Jak zahamować rozwój artrozy?

Artroza stawów to choroba postępująca, ale duże znaczenie ma zaangażowanie pacjenta w leczenie i walka o jak najdłuższe utrzymanie sprawności. Jak spowolnić rozwój choroby zwyrodnieniowej?

  • utrzymuj prawidłową masę ciała,
  • ćwicz i wzmacniaj mięśnie,
  • wybieraj umiarkowany i regularny ruch niż intensywne ćwiczenia,
  • unikaj przeciążania stawów,
  • unikaj wykonywania mechanicznych, powtarzalnych ruchów,
  • spożywaj pokarmy bogate w glukozaminę, chondroitynę oraz witaminy C, D i B, które „odżywiają” chrząstki stawowe.

Obecne są na rynku także suplementy diety z glukozaminą i chondroityną. Ich przyjmowanie jest jedną z metod regeneracji i ochrony stawów.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze