EKG spoczynkowe – wskazania, przebieg badania

Badanie EKG spoczynkowe służy do zapisu zmian napięć elektrycznych, które powstają w mięśniu sercowym. Badanie wykonuje się w celu rejestracji rytmu i przewodnictwa. EKG spoczynkowe ma podstawowe znaczenie w rozpoznawaniu niektórych schorzeń kardiologicznych. Często wynik decyduje również o stosowanym leczeniu. Natomiast należy pamiętać, że rozpoznanie choroby jest stawiane w oparciu o wywiad, przeprowadzone badanie fizykalne oraz wyniki badań dodatkowych. EKG spoczynkowe stanowi więc element diagnostyki, jednak nie może zastąpić badania lekarskiego, a jedynie je wspomóc. Powinno stanowić element uzupełniający. Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza. Nie musi być poprzedzane wcześniejszymi badaniami diagnostycznymi.

Wskazania do wykonania badania elektrokardiograficznego w spoczynku:

• zaburzenia rytmu serca;

• ból w klatce piersiowej;

• duszności;

• omdlenia.

W niektórych przypadkach badanie EKG spoczynkowego wykonywane jest u ludzi zdrowych, którzy nie zgłaszają żadnych dolegliwości – na przykład u pracowników niektórych zawodów (kierowca, pilot). Badanie takie jest zlecane w celu wykrycia ewentualnych chorób, które mogą być przyczyną nagłych zgonów

Najczęstszym jednak wskazaniem do wykonania badania EKG spoczynkowego są dolegliwości bólowe w klatce piersiowej, które nie zawsze mogą świadczyć o chorobach serca (dolegliwości mogą pojawiać się między innymi w przebiegu chorób układu kostno-stawowego czy mięśniowego, w chorobach układu oddechowego czy w schorzeniach przewodu pokarmowego). Jednak jednym z elementów różnicujących jest wykonanie EKG jeżeli badanie wykonywane jest podczas bólu, jego wartość diagnostyczna jest większa. W niektórych chorobach serca, mimo obecnej patologii w trakcie wykonywania EKG bez obecności bólów zamostkowych, zarejestrowany obraz może być prawidłowy.

Elektrokardiografia spoczynkowa przeprowadzana jest w pozycji leżącej. Zwykle wykonywana jest w gabinecie lekarskim lub pokoju zabiegowym. Możliwe jest również wykonanie zapisu w domu chorego, jeżeli dostępny jest aparat przenośny. W pomieszczeniu powinno być cicho, podczas zapisu nie powinno się rozmawiać. Bardzo ważne jest prawidłowo technicznie wykonanie badania, gdyż umożliwia to poprawny odczyt zapisu.

Badanie EKG spoczynkowe trwa kilka minut (zwykle około 5-10 minut). Osoba prowadząca badanie umieszcza na kończynach dolnych i górnych oraz na klatce piersiowej badanego elektrody, które wcześniej są smarowane specjalnym żelem zmniejszającym opór elektryczny skóry i poprawiającym przewodzenie elektryczne. Elektrody umieszczane są na ciele za pomocą gumowych pasków, klamer i specjalnych przyssawek łączonych kablami z aparatem do EKG.

Na kończynach dolnych elektrody zakładane są w sąsiedztwie kostek, natomiast na kończynach górnych w okolicach nadgarstków. Jeżeli na klatce piersiowej znajduje się duża ilość owłosienia, konieczne może być jego usunięcie, gdyż włosy znacznie utrudniają prawidłowe przyleganie elektrod do skóry. Najlepiej, aby wówczas włosy zostały zgolone, a następnie skóra przetarta alkoholem. Jeżeli badany nie wyraża na to zgody, konieczne jest rozsuwanie włosów na bok i jak najdokładniejsze umieszczanie elektrod.

Każda elektroda musi być umiejscowiona w odpowiednim miejscu, pomylenie i przełożenie na przykład elektrody z lewej ręki na prawą może skutkować zmianą zapisu krzywej. Podobnie elektrody zakładane na klatce piersiowej powinny być umiejscowione w określonych miejscach. Z tego powodu pielęgniarka wykonująca badanie będzie w czasie umieszczania elektrod na klatce piersiowej badała poszczególne okolice międzyżebrowe. Aby ułatwić rozpoznanie danych elektrod, są one oznaczane poszczególnymi kolorami, najczęściej na kończynę górną prawą zakładana jest elektroda w kolorze czerwonym, na kończynę górną lewą w kolorze żółtym, na dolną prawą czarna, a na lewą zielona.

Również elektrody przyczepione do skóry klatki piersiowej są oznaczone kolorami (czerwona, żółta, zielona, fioletowa, czarna, brązowa). Istotne jest również prawidłowe przyleganie elektrod do skóry umożliwia to dobre przewodzenie elektryczne. Skóra musi być czysta i sucha. Nie powinna być również tłusta (jeżeli wcześniej została nawilżona kremem czy balsamem, czasami konieczne jest przetarcie skóry wacikiem nasączonym alkoholem celem odtłuszczenia powierzchni).

Najczęściej elektrody umieszcza się po jednej na każdej kończynie oraz sześć na przedniej ścianie klatki piersiowej. W efekcie powstaje obraz aktywności elektrycznej serca z dwunastu pozycji (sześć odprowadzeń kończynowych i sześć przedsercowych). Poszczególne odprowadzenia obrazują poszczególne części serca: odprowadzenie I, II, VL – ścianę lewą i boczną; III i VF – ścianę dolną; VR - prawy przedsionek; V1 i V2 - prawą komorę; V3-V4 – przegrodę międzykomorową i ścianę przednią lewej komory; V5-V6 – przednią i boczną ścianę lewej komory.

Najczęściej stosuje się 12 odprowadzeń: • dwubiegunowe kończynowe (I, II, III);

• jednobiegunowe kończynowe (aVL, VF, aVR);

• jednobiegunowe przedsercowe (V1, V2, V3, V4, V5, V6 ).

W trakcie badania elektrokardiografii spoczynkowej pacjent musi leżeć nieruchomo. Jeśli pojawią się nagłe dolegliwości, na przykład ból w klatce piersiowej, duszność, uczucie nierównego bicia serca, należy zgłosić to lekarzowi. Obecność dolegliwości podczas badania może pomóc w diagnostyce choroby. Na przykład jeżeli u badanego występują kołatania serca, to EKG wykonywane podczas dolegliwości pomoże w określeniu przyczyny pojawiających się objawów. Badanie nie trwa długo, zazwyczaj kilka minut.

• EKG - podstawowe badanie pracy serca
• Jak wykonac badanie Holter EKG?
• Interpretacja badania EKG serca

Podczas badania EKG spoczynkowego pacjent powinien być rozluźniony i nie powinien napinać mięśni. Skurcz mięśnia wywołuje depolaryzację, co może zostać zarejestrowane przez elektrody umieszczone na skórze badanego pacjenta, a tym samym zakłócić wynik wykonywanego badania.

Źródła

1. Znaczenie przedszpitalnego EKG u pacjentów z podejrzeniem ostrego zespołu wieńcowego
2. Hampton R.J. EKG w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, ISBN 83-200-2911-2
3. Dąbrowski A., Dąbrowska B. Podręcznik elektrokardiografii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 9788320035483
4. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
5. Garcia T., NeilE., EKG sztuka interpretacji;MediPage 2001; ISBN 0-7637-1284-1
6. Janion M. Kardiologia, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2005, ISBN 83-88592-35-1
7. Krzemińska Pakula M. (red.), Kardiologia kliniczna, D.W. Publishing Co., Szczecin 2010, ISBN 1-57107-108-3
8. Gray D., Houghton A. EKG jasno i zrozumiale, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2005, ISBN 83-88778-86-2
9. Wagner G.S. Elektrokardiografia praktyczna, Urban & Partner, Wrocław 1999, ISBN 978-83-85842-34-7