Bóle brzucha - jakie mogą być przyczyny?
Bóle brzucha to częsta i powszechna dolegliwość, która może mieć różnorodne przyczyny. U niektórych pacjentów ból brzucha może wskazywać na zaburzenia czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu trawiennego, czy innych narządów w obrębie jamy brzusznej. Jak pozbyć się bólu brzucha? Co na bolący brzuch jest szczególnie polecane? Dlaczego boli brzuch? Na jakie problemy może wskazywać ból dolnej części brzucha (ból pod brzuchem), a na jakie ból górnej części brzucha?
- 1. Co może być przyczyną bólów brzucha?
- 2. Jakie są najczęstsze rodzaje bólów brzucha?
- 3. Jakie są możliwe objawy towarzyszące bólom brzucha?
- 4. Kiedy bóle brzucha są oznaką poważnego problemu zdrowotnego?
- 5. Czy bóle brzucha mogą być spowodowane problemami trawiennymi?
- 6. Czy stres i emocje mogą wpływać na bóle brzucha?
- 7. Czy bóle brzucha mogą być związane z alergią pokarmową?
- 8. Czy bóle brzucha mogą występować w wyniku infekcji
- 9. Jakie mogą być przyczyny ostrych bólów brzucha?
- 10. Jakie są zalecenia dotyczące łagodzenia bólów brzucha w domu?
- 11. Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku bólów brzucha?
- 12. Do jakiego lekarza z bólem brzucha?
1. Co może być przyczyną bólów brzucha?
Ból brzucha to niezwykle powszechna dolegliwość odczuwana w obszarze jamy brzusznej, która może być spowodowana różnorodnymi czynnikami. Jej pojawienie się może wskazywać na zaburzenia pracy narządów układu pokarmowego lub zakażenia układu moczowo-płciowego. W niektórych sytuacjach ból brzucha wskazuje na infekcję bakteryjną bądź pasożytniczą.
W przypadku pojawienia się problemu warto wybrać się do specjalisty, który pomoże zdiagnozować przyczynę. Odpowiedź na pytania: "dlaczego boli mnie podbrzusze", "czemu boli mnie brzuch", nie zawsze jest jednoznaczna.
Ból brzucha w górnej części może wskazywać na wiele schorzeń, nie tylko układu pokarmowego. Niewiele osób ma świadomość, że długoletnia cukrzyca (zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2), w wielu przypadkach prowadzi do różnorodnych powikłań np. zaburzeń motoryki żołądka powodujących jego opóźnione opróżnianie.
Wzdęty, bolący brzuch (nadbrzusze), nudności, wymioty, uczucie wczesnej sytości mogą wskazywać właśnie na gastroparezę.
A jakie mogą być przyczyny bólu podbrzusza? Ból na dole brzucha u kobiet najczęściej spowodowany jest menstruacją (wiele pacjentek uskarża się w trakcie miesiączki na takie dolegliwości jak ból podbrzusza przy siadaniu i chodzeniu czy ból podbrzusza rano po przebudzeniu).
Ból w dolnej części brzucha u kobiet może być spowodowany również endometriozą bądź stanem zapalnym narządów miednicy mniejszej.
Ból brzucha przed menstruacją, określany także przez pacjentki jako ból brzucha jak na okres stanowi jeden z objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS).
Bóle w dole brzucha u starszej osoby mogą być spowodowane:
- przepukliną,
- zapaleniem wyrostka robaczkowego,
- zaparciami.
Ból na środku brzucha, określany także jako ból w śródbrzuszu czy ból w środkowej części brzucha, zazwyczaj powiązany jest z dysfunkcjami układu trawiennego. Jeśli dolegliwość szczególnie odczuwana jest w obrębie pępka, może wskazywać na problemy z jelitami.
Czym jeszcze spowodowany może być ból brzucha pośrodku? Ból śródbrzusza może mówić o nieprawidłowo funkcjonującym pęcherzyku żółciowym.
Jeśli dolegliwość powoduje dodatkowe burczenie, uczucie ucisku, wrażenie bulgotania, mdłości i wymioty, przyczyną może być nieżyt żołądkowo-jelitowy. Częste bóle brzucha w połączeniu z zaparciami i biegunkami mogą wskazywać na nieswoiste zapalenie jelit.
Ból całego brzucha zazwyczaj oznacza brak miejscowego ograniczenia źródła dolegliwości bólowych do jednego organu. Przyczyną bólu brzucha może być w tym wypadku zarówno serce, jak i inny narząd np. serce.
Kilkudniowy ból brzucha może być spowodowany:
- nietolerancją pokarmową,
- schorzeniem układu nerwowego,
- kamicą pęcherzyka żółciowego,
- nowotworem narządów jamy brzusznej, np. rak trzustki, rak jelita grubego, rak żołądka,
- chorobą wrzodową,
Ból brzucha rano najczęściej powiązany jest ze stanem zapalnym błony śluzowej oraz chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Co ciekawe, poranne bóle brzucha u kobiet mogą sygnalizować wczesną ciążę. Dolegliwości te mają związek z zagnieżdżeniem się zarodka w macicy.
Przewlekły ból brzucha u większości pacjentów ma charakter trzewny. Może trwać kilka miesięcy lub nawet kilka lat. Najczęściej utrzymuje się on przez kilka dni lub tygodni. Trzewne dolegliwości bólowe stanowią konsekwencję pobudzenia receptorów bólowych narządów wewnętrznych i otrzewnej trzewnej.
Od czego może boleć brzuch w takiej sytuacji? Przyczyn może być naprawdę wiele. Przewlekły ból brzucha przy chodzeniu, sprzątaniu czy kąpieli może wskazywać na chorobę zapalną jelit np. nieswoiste zapalenie jelita grubego.
2. Jakie są najczęstsze rodzaje bólów brzucha?
Lekarze stykają się w swojej codziennej pracy z wieloma rodzajami bólów brzucha i zwykle klasyfikacja opiera się na obszarze występowania przypadłości. Pod względem tego kryterium wyróżnia się:
- ból prawej strony jamy brzusznej,
- ból pośrodku brzucha,
- ból brzucha po lewej stronie,
- ból podbrzusza na środku,
- ból brzucha u góry.
Oprócz tego wymienić można także dwa rodzaje dolegliwości bólowych brzucha: bóle stałe oraz bóle spastyczne tzw. kolkowe.
3. Jakie są możliwe objawy towarzyszące bólom brzucha?
Bóle brzucha mogą być spowodowane wieloma różnymi czynnikami, dlatego też objawy towarzyszące mogą się znacznie różnić w zależności od tego, co jest przyczyną bólu. Wśród możliwych objawów towarzyszących dolegliwościom bólowym brzucha wieczorem, bólom brzucha w dolnej części czy bólom brzucha po przebudzeniu warto wymienić:
- wzdęcia — ten objaw często powiązany jest z problemami trawiennymi, nietolerancją laktozy, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, zespołem jelita drażliwego,
- gorączka — gorączka i ból brzucha u dorosłych może wskazywać na zapalenie trzustki, zapalenie pęcherza, infekcję żołądkowo-jelitową,
- obniżony apetyt — zazwyczaj obserwuje się go w przebiegu zatrucia pokarmowego, schorzeń żołądkowo-jelitowych, zakażenia pasożytami, wrzodów żołądka,
- problemy z oddawaniem moczu — pojawienie się tego objawu może świadczyć o ostrym zatrzymaniu moczu bądź infekcji układu moczowego (zapaleniu pęcherza),
- zaparcia — w połączeniu z dolegliwościami bólowymi mogą świadczyć o tym, że sięgamy po dietę ubogą w błonnik oraz zbyt mała ilość wody mineralnej.
4. Kiedy bóle brzucha są oznaką poważnego problemu zdrowotnego?
Bardzo silne dolegliwości bólowe brzucha w nadbrzuszu (pod mostkiem), z czasem przenoszące się na całą jamę brzuszną najczęściej towarzyszą pęknięciu wrzodu trawiennego. Inne objawy, które mogą towarzyszyć tej sytuacji to:
- wymioty,
- deskowate napięcie powłok brzusznych,
- omdlenia.
Pęknięty wrzód jest stanem zagrażającym życiu i wymaga pilnej interwencji chirurgicznej. W wyniku powikłań u pacjenta może dojść do rozwoju wstrząsu septycznego.
W przypadku pęknięcia aorty brzusznej również mogą pojawić się uporczywe dolegliwości bólowe brzucha (ból jest zazwyczaj ostry, stały bądź przerywany). Pacjent wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Ból zlokalizowany w lewym dolnym obszarze brzucha połączony z gorączką, zaparciami, biegunkami, nudnościami lub wymiotami, może świadczyć o stanie zapalnym uchyłku jelita grubego. Ten problem zdrowotny leczy się przy użyciu antybiotyków, choć niekiedy wystarczy podanie środków przeciwbólowych takich jak paracetamol.
5. Czy bóle brzucha mogą być spowodowane problemami trawiennymi?
Ból brzucha w połączeniu z odbijaniem, burczeniem, wzdęciami, gazami to w wielu przypadkach oznaka problemów trawiennych i nagromadzenia powietrza w jamie brzusznej.
W przewodzie pokarmowym zawsze znajduje się trochę powietrza. Część jest połykana w czasie oddychania, a reszta jest produkowana podczas trawienia pokarmów. Niektórzy produkują więcej powietrza niż inni, często wynika to z predyspozycji rodzinnych. Osoby mające nadmiar powietrza w przewodzie pokarmowym, które jest spowodowane jego dysfunkcją lub złym zarządzaniem, cierpią z powodu burczenia, wzdętego brzucha i bólu podbrzusza.
Spożywanie niektórych pokarmów również może powodować dolegliwości bólowe brzucha i wzrost produkcji gazów, są to np. groch, kapusta, zboża itd. Nieodpowiednie odżywianie ma wpływ na powstawanie dolegliwości związanych z nagromadzeniem gazów w jamie brzusznej, są to w szczególności ciężkie i mocno przyprawione posiłki, spożywane w pośpiechu lub w nieregularnych porach, którym towarzyszą dodatkowo kawa lub papierosy.
6. Czy stres i emocje mogą wpływać na bóle brzucha?
Czy silny stres lub emocje mogą być powiązane z dolegliwościami bólowymi brzucha? Okazuje się, że tak. Osoby cierpiące na nerwicę żołądka i jelit (nerwicę wegetatywną) bardzo często uskarżają się na dolegliwości fizyczne:
- uczucie ssania w żołądku,
- dyskomfort w jamie brzusznej,
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- nudności,
- wymioty.
Układ współczulny, który jest odpowiedzialny za ogólną mobilizację organizmu do pracy czy przygotowanie do ucieczki zostaje pobudzony w sytuacjach silnego stresu.
Jego aktywacja może prowadzić do zahamowania aktywności motorycznej jelit, spowolnienia procesów trawiennych oraz zmniejszenia wchłaniania składników odżywczych, co niejednokrotnie skutkuje również nudnościami czy bólami brzucha.
7. Czy bóle brzucha mogą być związane z alergią pokarmową?
Mianem alergii pokarmowej określa się nieprawidłową i niewspółmierną do bodźca reakcję układu immunologicznego organizmu na specyficzny alergen. Najczęściej alergizującymi produktami są:
- białka mleka krowiego (alergia na mleko krowie)
- białka jaja kurzego,
- skorupiaki i mięczaki,
- soja, truskawki,
- cytrusy, pomidory,
- orzechy (alergia na orzechy ziemne dotyczy bardzo wielu osób)
- gluten występujący w ziarnach zbóż, takich jak pszenica i jej odmiany.
Spożycie uczulającego produktu żywnościowego jak najbardziej może powodować u chorego z alergią pokarmową objawy ze strony przewodu pokarmowego. Na skutek spożycia soi czy orzechów mogą wystąpić mdłości, dolegliwości bólowe brzucha, wymioty, biegunki. Dodatkowo, alergia pokarmowa może objawiać się w postaci świądu, zaczerwienienia, wysypki na skórze.
8. Czy bóle brzucha mogą występować w wyniku infekcji
Dolegliwości bólowe brzucha mogą być jednym z objawów infekcji, zwłaszcza tych dotyczących układu pokarmowego. Infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze często powodują podrażnienie śluzówki żołądka i jelit, co może skutkować bólem brzucha, nudnościami, wymiotami czy biegunkami.
Infekcje jelitowe, takie jak zakażenia bakteriami lub wirusami, często powodują bóle brzucha o charakterze skurczów, podobne do tych występujących podczas biegunki. Ból brzucha po prawej stronie na wysokości pępka może świadczyć z kolei o zakażeniu Gram-ujemnymi patogenami z rodziny Enterobacteriaceae.
Ból w dole brzucha (ból w podbrzuszu) typowy jest także dla infekcji układu moczowego. Zapalenie pęcherza moczowego zwykle wywołują bakterie E. coli. U dziewczynek i starszych kobiet, z powodu niewielkiej odległości między ujściem cewki moczowej a przedsionkiem pochwy i odbytu, chorobotwórcze patogeny łatwiej trafiają do pęcherza moczowego. Choroba dróg moczowych może objawiać się:
- utrudnionym oddawaniem moczu,
- pieczeniem,
- gorączką,
- krwiomoczem,
- bólami pleców.
Kilkudniowe biegunki, bóle brzucha i wzdęcia, zaparcia czy nudności to w wielu przypadkach objaw zarażenia pasożytami — owsikami ludzkimi. W przebiegu tego problemu chory może uskarżać się na świąd w okolicach odbytu, problemy ze snem i bezsenność (swędzenie odbytu i bóle brzucha w nocy są niezwykle częstym objawem zarażenia owsicą).
Co zrobić, żeby brzuch nie bolał? Udać się jak najszybciej do specjalisty, ponieważ same leki przeciwbólowe nie pomogą. W leczeniu owsicy stosuje się:
- mebendazol,
- albendazol,
- pyrantel.
9. Jakie mogą być przyczyny ostrych bólów brzucha?
Ostry ból brzucha może być spowodowany przez:
- zapalenie wyrostka robaczkowego,
- niedrożność jelit,
- kamicę żółciową,
- przepuklinę pachwinową,
- wrzody żołądka lub dwunastnicy,
- zapalenie trzustki,
- pęknięcie narządu wewnętrznego,
- zawał serca.
10. Jakie są zalecenia dotyczące łagodzenia bólów brzucha w domu?
Często odczuwasz bóle brzucha, którym towarzyszy uczucie pełności i wzdęcia? Nie możesz pozbyć się zalegających w brzuchu gazów? Dolegliwości pojawiają się niespodziewanie? Jeśli przyjrzysz się dokładnie sytuacjom, w jakich zdarzają ci się bóle brzucha i problemy trawienne, zauważysz, że pojawiają się one zawsze w tych samych okolicznościach: po niektórych posiłkach, kiedy spożywasz określone pokarmy lub ich połączenia, ale także, kiedy jesteś zdenerwowany i zestresowany.
Jeśli nie towarzyszą temu inne objawy, zacznij od eliminacji przyczyn tych nieprzyjemnych dolegliwości. Wprowadź odpowiednią higienę odżywiania, regularne posiłki i postaraj się nie stresować. Jeżeli bóle brzucha i wzdęcia już się pojawią, połóż się na brzuchu bez ciasnych ubrań i spróbuj się rozluźnić.
Istnieją również liczne leki, które mogą pomagać w likwidowaniu dolegliwości trawiennych, jednak nie zawsze są one skuteczne, szczególnie jeśli nie wyeliminujesz przyczyn bólów i wzdęć.
Jeżeli, pomimo starań, twoje dolegliwości nie mijają, a dodatkowo towarzyszą im biegunki, zaparcia, wymioty i zmęczenie, należy skonsultować się z lekarzem. On najlepiej zdiagnozuje problem i doradzi odpowiednią kurację.
Wiele pacjentek szuka odpowiedzi na pytanie: co pomaga na ból brzucha w trakcie menstruacji? Silne bóle brzucha spowodowane miesiączką można uśmierzyć przy użyciu leków rozkurczowych takich jak No-spa lub niesteroidowych leków przeciwbólowych. Na problemy trawienne pomogą leki rozkurczowe, a także środki ziołowe (zawierające rozmaryn lekarski czy karczoch).
Jeśli dolegliwość spowodowana jest przedźwiganiem się, ból brzucha może poważnie utrudnić wykonywanie codziennych czynności. Takie nadwyrężenie może objawiać się w postaci miejscowej tkliwości, promieniującego bólu mięśni brzucha, dyskomfortu. Jak zwalczyć tę dolegliwość? Co zrobić? Na ból brzucha tego rodzaju zwykle stosuje się leki przeciwbólowe bez recepty, a także żele łagodzące o działaniu przeciwzapalnym.
11. Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku bólów brzucha?
Pacjent cierpiący na bóle brzucha powinien skonsultować się z lekarzem, wtedy gdy:
- ból w górnej części brzucha, dolnej części brzucha bądź pośrodku jest niezwykle intensywny, nasilający się lub trwa dłużej niż kilka godzin
- ból brzucha w nocy lub w ciągu dnia pojawia się nagle i jest ostry. Taka sytuacja może sugerować poważny problem zdrowotny np. wytworzenie się nieprawidłowego otworu na powierzchni narządu wewnętrznego lub zapalenie wyrostka robaczkowego. W takim przypadku konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska
- bólom dołu brzucha czy dolegliwościom bólowym górnej części brzucha towarzyszy gorączka. Ta sytuacja może to wskazywać na infekcję lub stan zapalny. Lekarz powinien ocenić przyczynę i zalecić odpowiednie leczenie farmakologiczne. Chory nie powinien leczyć się na własną rękę, jeśli nie wie, jaka jest przyczyna problemu.
- prócz bólu brzucha przy dotyku pacjent uskarża się również na mdłości i wymioty. Dolegliwość nie zawsze spowodowana jest zatruciem pokarmowym. Może stanowić również objaw niedrożności jelit
- tępy ból brzucha występuje często. Dolegliwość może wskazywać na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, choroby wątroby i dróg żółciowych.
- dolegliwości w obrębie jamy brzusznej u kobiet w ciąży. Każde nietypowe dolegliwości bólowe u kobiet ciężarnych (zwłaszcza w okolicy brzucha), wymagają konsultacji z lekarzem ginekologiem,
- doskwiera częsty ból brzucha. Czasami bóle brzucha w nocy i nad ranem, bóle po bokach brzucha, bóle brzucha z rana związane są z nerwicą żołądka i jelit. U pacjentów zmagających się z tym problemem oprócz obolałego brzucha zaobserwować można także zmniejszenie apetytu, wczesne uczucie sytości podczas spożywania pokarmów.
Bóle brzucha, osłabienie, poty, niskie ciśnienie tętnicze, bladość to niezwykle niepokojący sygnał, którego pod żadnym pozorem nie należy bagatelizować. Objawy te mogą wskazywać na pęknięcie narządu wewnętrznego i w przypadku ich wystąpienia do pacjenta należy wezwać pogotowie.
12. Do jakiego lekarza z bólem brzucha?
Do jakiego lekarza z bólem brzucha? Bez względu na to, czy doskwiera nam wędrujący ból brzucha, ustępujący w pozycji leżącej, nawracający, piekący ból brzucha na dole (piekący ból w podbrzuszu), codzienny ból brzucha po przebudzeniu czy też ciągły ból brzucha przy ucisku, wskazana jest wizyta kontrolna u specjalisty – internisty bądź gastroenterologa.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.