Bruceloza - drogi zakażenia, profilaktyka i leczenie
Bruceloza to zakaźna i przewlekła bakeryjna choroba zakaźna. Do wykrycia infekcji Brucella wykonuje się metodę oznaczania przeciwciał IgG, IgM i IgA, a badanie to przeprowadza się metodą ELISA. Obecność odpowiedniej klasy przeciwciał pozwala na zróżnicowanie nowego lub dawno przebyte zakażenia bakterią Brucella. Wykrywanie brucelozy wykonuje się w surowicy krwi, ale czasami do badania może być zastosowany także płyn mózgowo - rdzeniowy.
1. Czym jest bruceloza?
Bruceloza znana także jako choroba Banga, gorączka skalna, gorączka maltańska, gorączka Rio-grande, gorączka kozia, gorączka falująca oraz gorączka gibraltarska jest jedną z bakteryjnych chorób zakaźnych.
Za zachorowania na nią odpowiadają bakterie z rodzaju Brucella, zazwyczaj roznoszone przez zwierzęta, w tym owce, kozy, bydło, jelenie, łosie, świnie i psy. Bruceloza u człowieka może się pojawić w wyniku kontaktu z zainfekowanymi zwierzętami bądź produktami odzwierzęcymi. Na chorobę Banga w szczególności narażeni są weterynarze oraz rzeźnicy. Osoby te mają bezpośredni kontakt ze zwierzętami, dlatego w ich przypadku ryzyko zarażenia jest tak wysokie. Substancją zakażoną może być mleko, mocz, płyn owodniowy lub inna wydzielona odzwierzęca.
Gatunki Brucella to Gram-ujemne nieruchome bakterie, które są wewnątrzkomórkowymi pasożytami zwierząt hodowlanych. Ludzie zarażają się nimi przez kontakt z zakażonymi zwierzętami, z ich odchodami, a także przez pokarm.
Zakażenie Brucella zaczyna się od gorączki, następnie pojawia się powiększenie śledziony, wątroby oraz węzłów chłonnych. Niektórzy chorzy samoistnie wracają do zdrowia, ale u innych choroba staje się przewlekła. Wówczas zaatakowane mogą być różne narządy wewnętrzne. Do diagnozy potrzebne jest wykrycie patogenu lub reakcji przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowymlub w surowicy.
W krajach rozwiniętych przypadki brucelozy są stosunkowo rzadkie. W Stanach Zjednoczonych co roku odnotowuje się ich zaledwie od 100 do 200. Jednakże w innych państwach (szczególnie tam, gdzie programy kontroli chorób zwierzęcych nie są rozwinięte na taką skalę) zachorowania na brucelozę są znacznie bardziej powszechne.
Należą do nich przede wszystkim kraje basenu Morza Śródziemnego (czyli Portugalia, Hiszpania, Włochy, Grecja, Turcja, Afryka Północna), Ameryki Południowej i Środkowej, Europy Wschodniej, Azji, Afryki, Karaibów i Bliskiego Wschodu. Szczególne ryzyko wiąże się w tych rejonach ze spożywaniem lokalnego, niepasteryzowanego sera.
2. Objawy brucelozy
Bruceloza u ludzi wywołuje objawy zbliżone do objawów grypy. Należą do nich:
- gorączka (nawracająca i narastająca)
- poty,
- bóle głowy,
- bóle pleców,
- osłabienie,
- w przypadku mężczyzn mogą pojawić się także bóle jąder.
Mogą się również pojawić ostrzejsze infekcje centralnego układu nerwowego lub wsierdzia. Bruceloza może także powodować długotrwałe lub przewlekłe objawy, a wśród nich nawracającą gorączkę, bóle stawów i zmęczenie. Wśród innych powikłań narządowych wymienić należy zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych oraz zapalenie kręgosłupa.
3. W jaki sposób można zarazić się brucelozą?
Ludzie mogą zarazić się brucelozą na trzy sposoby: przez spożywanie pokarmów i picie napojów zawierających bakterie Brucella, wdychając zarazki lub gdy bakterie dostają się do organizmu przez uszkodzenia skóry. Najczęstszą drogą przenoszenia bakterii jest droga pokarmowa. Jeśli zwierzę jest chore, zakażone jest zarówno jego mięso, jak i mleko, które produkuje. Z tego względu picie niepasteryzowanego mleka zarażonego zwierzęcia prowadzi do zachorowań u ludzi. Na zakażenie brucelozą drogą wziewną lub przez skórę najbardziej narażeni są weterynarze, a także osoby pracujące w ubojniach, rzeźniach i przy pakowaniu mięsa.
Znacznie rzadsze są przypadki przenoszenia brucelozy między ludźmi. Może do tego dojść przez kontakty seksualne lub karmienie piersią, jeśli matka dziecka jest chora.
4. Przebieg badania przeciwciał brucelozy
Metoda ELISA służy do różnicowania ostrej i przewlekłej postaci brucelozy. Badanie jest także pomocne w oznaczaniu przeciwciał w osoczu i surowicy. Można także wykonać pojedyncze oznaczanie konkretnych klas immunoglobulin, aby wykryć obecność antygenu i określić stopień zaawansowania choroby. Badanie można wykonać także w próbce płynu mózgowo-rdzeniowego, jednak stosuje się to rzadziej.
Do płytek mikrotitracyjnych opłaszczonych antygenami dodaje się próbkę krwi badanego. Jeśli znajdują się w niej przeciwciała brucelozydla danego antygenu, pobrany materiał łączy się z antygenami. Następnie usuwa się materiał niezwiązany, a przeciwciała IgG, IgA lub IgM brucelozy, związane z enzymem, wchodzą w reakcję z kompleksem immunologicznym. Nadmiar koniugatu zostaje wypłukany i dodaje się właściwy substrat, który reaguje ze skoniugowanym enzymem. W rezultacie powstaje barwny produkt. Stężenie przeciwciała jest proporcjonalne do intensywności zabarwienia.
5. Wyniki badania przeciwciał brucelozy
Wyniki badania przeciwciał brucelozy:
Przeciwciała IgM
Wynik pozytywny wynosi ponad 20 U/ml. Wynik graniczny to 15 - 20 U/ml. Wynik negatywny w przypadku przeciwciał IgM wynosi mniej niż 15 U/ml.
Przeciwciała IgG
Wynik pozytywny wynosi ponad 30 U/ml. Wynik graniczny to 20 - 30 U/ml. Wynik negatywny wynosi mniej niż 20 U/ml.
Przeciwciała IgA
Wynik pozytywny wynosi więcej niż 15 U/ml. Wynik graniczny to 10 - 15 U/ml. Natomiast wynik negatywny wynosi mniej niż 10 U/ml.
W przypadku wyników granicznych badanie powinno zostać powtórzone tydzień lub dwa tygodnie później.
6. Interpretacja wyników
W przypadku zakażenia bakterią Brucella najpierw pojawiają się przeciwciała IgM brucelozy, a dopiero po jakimś czasie przeciwciała IgG. Diagnoza ostrej brucelozy ma miejsce, gdy badanie wykryło przeciwciała IgM, IgG i IgA lub wyłącznie IgM. Jeśli zostało zastosowane leczenie, w ciągu 2 - 4 miesięcy stężenie IgG zwykle znacznie maleje. Podobnie stężenie IgM wyraźnie zmniejsza się w ciągu 2 - 3 miesięcy po zakażeniu. W przypadku przewlekłej brucelozy szczególnie istotne w diagnozie są przeciwciała IgG i IgA. Świadczą one także o dawno przebytym zakażeniu.
7. Profilaktyka i leczenie brucelozy
Szczepionka na brucelozę niestety nie istnieje. Można jednak zapobiegać zachorowaniom poprzez unikanie niepasteryzowanych produktów pochodzenia zwierzęcego (mleka, sera, lodów), szczególnie w krajach, gdzie choroba ta jest powszechna. Osoby pracujące ze zwierzętami powinny zawsze używać gumowych rękawiczek, zwłaszcza gdy mają kontakt z mięsem i wnętrznościami, stosować się do zasad pracy z produktami zwierzęcymi i zasad BHP w miejscu pracy.
Leczenie brucelozy może być skuteczne, lecz nie jest proste i wymaga dużo czasu. W terapii zazwyczaj stosuje się antybiotyki, które chory powinien przyjmować przez 6 tygodni, aby uchronić się przed nawrotami choroby. W zależności od objawów oraz czasu rozpoczęcia leczenia powrót do zdrowia może trwać nawet do kilku miesięcy. Współczynnik umieralności jest niski (mniej niż 2%), a zgon jest zwykle wynikiem zapalenia wsierdzia. Brucelozę diagnozuje się za pomocą badań laboratoryjnych krwi, w której można wykryć obecność bakterii.
Bruceloza jest rzadką chorobą, ale też ciężką do zdiagnozowania ze wględu na brak typowych objawów dla tej choroby. W celu uniknięcia zachorowania najlepszym rozwiązaniem jest unikanie spożywania produktów zwierzęcych niewiadomego pochodzenia, szczególnie, gdy jesteśmy na wakacjach w krajach, gdzie bruceloza jest powszechnym problemem.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.