Co to znaczy porcja warzyw lub owoców?
Rozmowa z dr Agnieszką Kozioł-Kozakowską, Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum.
1. Pani Doktor, jak powinna wyglądać prawidłowo skomponowana dzienna dieta dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym? Na co należy zwrócić szczególną uwagę?
W każdym wieku dieta dziecka powinna być różnorodna, tylko dobór różnych produktów daje gwarancje realizacji potrzeb w zakresie składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Jedzenie tylko kilku ulubionych produktów stwarza zagrożenie niedoborów pokarmowych z ich konsekwencjami w postaci objawów chorobowych. Ważne, aby codzienna dieta dziecka składała się z 5 posiłków. W każdym posiłku muszą znaleźć się, oprócz produktów będących źródłem białka, węglowodanów i tłuszczów, również warzywa i owoce. Warzywa i owoce w różnych formach są skondensowanym źródłem witamin i składników mineralnych.
2. Jak wprowadzić w życie rekomendację Światowej Organizacji Zdrowia, aby dziennie spożywać min. 400 g warzyw i owoców, w pięciu porcjach?
Oczywiście byłoby najlepiej gdyby dzieci jadały warzywa i owoce w naturalnej postaci, ale praktyka pokazuje że tak nie jest z różnych powodów. Aby dostarczyć zalecane ilości należy zatem podawać te produkty w różnych formach, nie tylko w postaci surowej ale również jako soki czy owocowe musy. Szklanka soku (ok 200 ml) stanowi jedną z porcji warzyw lub owoców i możemy nią zastąpić jedną z pięciu dziennych porcji tych produktów.
3. Co to znaczy porcja warzyw lub owoców? Jak ona powinna wyglądać? Porcja to ile?
Ustalono że porcja to 80-100 g warzyw lub owoców lub 200 ml soku 100%. Najczęściej jest to kilka małych owoców np. 3 śliwki, jeden średni np. jabłko lub pół większego np. pomarańczy, podobnie z warzywami. Pamiętajmy że jest to minimum. Im więcej warzyw i owoców tym lepiej.
4. Czy może Pani podać przykład prawidłowo skomponowanego śniadania i drugiego śniadania dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym?
Młodsze dzieci chętnie jedzą produkty mleczne na ciepło, dlatego warto podtrzymywać ten dobry zwyczaj i serwować na śniadanie np. owsiankę na mleku. Można ją wzbogacić w sezonowe owoce czy orzechy, do tego szklanka soku owocowego 100 proc. Na drugie śniadanie kanapka z szynką, plasterkiem sera żółtego i ćwiartką papryki, do tego mus owocowo-warzywny.
Dla starszego dziecka na śniadanie można podać jajecznicę z pomidorami i żółtym serem, połową bułki posmarowanej masłem lub miękką margaryną, do picia sok owocowy 100 proc. Na drugie śniadanie kajzerka wieloziarnista z łososiem wędzonym, sałatą i ćwiartką papryki. Do tego wygodny mus owocowy/warzywny lub owoc do zjedzenia dowolnie według upodobań.
5. Wspomniała Pani, że szklanka soku może stanowić jedną z pięciu porcji warzyw i owoców. Dotyczy to wszystkich soków nawet tych z dłuższym terminem przydatności do spożycia, odtworzonych z zagęszczonego soku czy tych jednodniowych?
Wymienione soki pod względem wartości odżywczej są bardzo zbliżone. Zgodnie z prawem sok owocowy odtworzony z zagęszczonego soku owocowego musi zachować fizyczne, chemiczne oraz organoleptyczne i odżywcze właściwości, odpowiadające co najmniej właściwościom jakie posiadają soki bezpośrednio otrzymane z owoców tego samego gatunku. Nie ma również żadnych danych naukowych potwierdzających przeciętną wyższą wartość odżywczą soków świeżo wyciskanych od tych odtworzonych z soku zagęszczonego. Dlatego jedną porcję może stanowić każdy sok 100 proc. bez względu na zastosowaną metodę produkcji. Również modne ostatnio owocowo-warzywne musy mogą stanowić zalecaną owocowo – warzywną porcję.
6. Jakie soki najlepiej podawać dzieciom? Czy z uwagi na potrzeby dzieci jakieś konkretne rodzaje/ smaki są szczególnie wskazane?
W przypadku dzieci do 3 roku życia zalecenia mówią o sokach pasteryzowanych bo te są bezpieczniejsze pod kątem zagrożeń mikrobiologicznych. Oczywiście nie oznacza to, że soki niepasteryzowane są mniej zdrowe jednak ze względu na mniejszą stabilność mikrobiologiczną przy nie zastosowaniu zasad właściwego ich przechowywania mogą być przyczyną problemów żołądkowych dla najmłodszych dzieci. Dzieci starsze mogą pić wszystkie rodzaje soków. Zależnie od surowca z którego sok został wyprodukowany soki będą różniły się zawartością witamin i składników mineralnych. Pod względem wartości odżywczej korzystniej jest wybierać soki mętne (np. sok pomarańczowy, marchwiowy, mętny sok jabłkowy) i przecierowe (np. sok pomidorowy, wielowarzywny), które są bogate w błonnik pokarmowy, mający szereg właściwości prozdrowotnych. Soki warto podawać do posiłków. W okresie jesienno-zimowym warto wybierać soki bogate w witaminę C – pomarańczowy czy grejpfrutowy.
7. Dlaczego warto sięgać po szklankę soku dziennie?
Szklanka soku dziennie to prosty i dobry sposób na uzupełnienie cennych dla organizmu witamin i składników mineralnych. W soku ukryte są substancje o właściwościach prozdrowotnych chroniących nasz organizm przed chorobami układu krążenia czy nowotworami, dlatego nie tylko uzupełniają bieżące straty składników odżywczych ale odgrywają rolę profilaktyczną. Pamiętajmy, że sok – podobnie jak owoce i warzywa, z których został wykonany – jest źródłem energii. Zatem jest to produkt, który należy spożywać proporcjonalnie do potrzeb energetycznych. Zaleca się aby dzieciom podawać 200 ml dziennie, jako jedną z 5-u porcji owoców lub warzyw.
Materiał informacyjny Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków
Program Sfinansowany ze Środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw