Drapacz lekarski – właściwości, działanie i zastosowanie
Drapacz lekarski to roślina zielna z rodziny astrowatych, która swoją nazwę zawdzięcza kolczastym liściom. Ma gorzki smak, jest zasobna w minerały oraz substancje, które łagodzą dolegliwości trawienne oraz wzmagają apetyt. Kiedy i jak ją stosować? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania?
1. Co to jest drapacz lekarski?
Drapacz lekarski, inaczej knikus benedyktyński (Cnicus benedictus L.), to gatunek rośliny jednorocznej, który należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego, w Polsce jest uprawiany. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i na wapiennej glebie.
Knikus benedyktyński był niegdyś jedną z najbardziej popularnych roślin zielarskich, jakie można było znaleźć w ogrodach benedyktynów. Na jego bazie mnisi opracowali receptury swoich słynnych nalewek ziołowych: nalewkę Chartreusse i Benedictine. Inne nazwy rośliny to oset błogosławiony, benedyktynek czy oset lekarski.
Swoim wyglądem drapacz lekarski przypomina oset, jednak w przeciwieństwie do niego nie jest chwastem – ma wiele cennych właściwości prozdrowotnych i leczniczych. Osiąga około 40 cm wysokości. Jego łodyga jest gęsto owłosiona, mocno rozgałęziona, zaopatrzona w kolczaste liście i lekko lepka. Na szczycie pędów wyrastają żółte i rurkowate kwiaty zebrane w kolczaste koszyczki. Owoce są niełupkami pokrytymi puchem.
2. Właściwości drapacza lekarskiego
Drapacz lekarski to roślina lecznicza. Surowiec stanowi ziele i liście. Zbiera się je przed kwitnieniem, gdy benedyktynek osiągnie około 10 cm wysokości, to jest w czerwcu oraz w połowie lata. Poddaje się je naturalnemu suszeniu w przewiewnych pomieszczeniach.
Roślinę wyróżnia obecność wielu cennych substancji, takich jak:
- garbniki,
- śluzy,
- śladowe ilości olejku eterycznego,
- flawonoidy,
- substancje antybiotyczne (dodekadienotetraina)
Drapacz lekarski zawiera także witaminy i sole mineralne:
- jod,
- magnez,
- wapń,
- potas),
- witaminy B z grupy B i PP)
- gorycz knicyna (nadaje jej bardzo gorzki smaku).
3. Działanie knikusa benedyktyńskiego
Drapacz lekarski traktuje się jako środek wzmacniający polecany rekonwalescentom oraz osobom wycieńczonym. Stosuje się go w celu uzupełnienia witamin i minerałów. Roślina ma również dobroczynny wpływ na układ pokarmowy, ponieważ:
- pobudza wydzielanie soków żołądkowych,
- tonuje bóle brzucha, działa łagodząco na zaburzenia jelitowo-żołądkowe i błony śluzowe żołądka i jelit,
- działa wspomagająco przy dolegliwościach trawiennych, niweluje niestrawność,
- działa wiatropędnie,
- wzmaga apetyt. To środek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego,
- korzystnie działa na wątrobę, pobudza jej czynność, zwiększa wydzielanie żółci,
- reguluje przemianę materii,
- przeciwdziała nadmiernej fermentacji jelitowej.
Ponadto drapacz lekarski działa słabo moczopędnie i bakteriobójczo, grzybobójczo oraz przeciwzapalnie. Dzięki temu jest pomocny w łagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości związanych z bolesnym miesiączkowaniem i okresem przekwitania u kobiet.
4. Zastosowanie benedyktynka
Najczęściej stosuje się odwar i napar z drapacza lekarskiego, które są pomocne w przypadku zaparć, hemoroidów i niestrawności, a także zaburzeń pracy wątroby. Wykorzystuje się je także w leczeniu gruźlicy i anoreksji, wyczerpania psychicznego i depresji. Pomocniczo można po niego sięgać w celu wzmożenia laktacji.
Jak zrobić odwar z ziela drapacza lekarskiego? Łyżkę suszu zalewa się szklanką wody i gotuje pod przykryciem 5 minut (od chwili, gdy ciecz się zagotuje). Następnie wystarczy go przecedzić. Pije się porcje 1/4 szklanki 2-3 razy dziennie.
Aby przygotować napar, wystarczy dwie łyżki ziół zalać szklanką wrzątku, zaparzać około 15 minut i po odcedzeniu 2-3 razy dziennie po ½ szklanki. Można także zemleć w młynku ziele i zjadać je 2-3 razy dziennie po 1 g, popijając szklanką wody.
5. Działania niepożądane, przeciwwskazania i środki ostrożności
Choć drapacza lekarski przynosi wiele korzyści dla zdrowia, nie każdy może go stosować. Nie wolno zażywać ziela przy chorobie wrzodowej i ciężkich schorzeniach jelit, jak również przy uczuleniach na ziele drapacza lub inne rośliny z tej grupy.
Bardzo ważne jest, by kobiety w ciąży oraz karmiące piersią przed użyciem odwaru, naparu czy suszu w innej postaci skonsultowały się z lekarzem.
Nie należy także przyjmować zbyt dużych dawek zioła (powyżej 5 g na napar), ponieważ mogą pojawić się działania niepożądane, takie jak nudności, biegunki oraz wymioty (to dlatego niegdyś oset lekarski był wykorzystywany jako środek wymiotny).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.