Funkcje wątroby – co warto wiedzieć?
Funkcje wątroby, w ogromnym skrócie, można sprowadzić do czynności detoksykacyjnych, metabolicznych, filtracyjnych i magazynujących. Warto jednak pamiętać, że ten największy gruczoł w organizmie człowieka jest naprawdę ważny i wyjątkowy. Bierze udział w wielu ważnych procesach życiowych. Co warto o nim wiedzieć?
1. Budowa, położenie i funkcje wątroby
Funkcje wątroby to rozległy temat. Nic dziwnego - wątroba to jeden z ważniejszych narządów układu pokarmowego i największy gruczoł organizmu. U mężczyzn osiąga wagę 1500-1700 g, zaś u kobiet 1300-1500 g.
Wątroba leży pod przeponą w prawym podżebrzu. Częściowo przechodzi do górnego nadbrzusza i lewego podżebrza. Od góry i z przodu graniczy z przeponą, z dołu i z tyłu z jelitami i żołądkiem. Jak jest zbudowana? Wyróżnia się w niej cztery płaty: prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty. W większości pokrywa ją otrzewna, zaś jej miąższ - włóknista błona zwana torebką wątrobową.
Narząd posiada podwójne unaczynienie:
- 70-80% krwi otrzymuje z żyły wrotnej (jest to tzw. ukrwienie czynnościowe),
- 20-30% przez tętnicę wątrobową właściwą (ukrwienie odżywcze).
Jaką pełni rolę? Upraszczając funkcje wątroby można sprowadzić do czynności syntetyzujących, metabolicznych, magazynujących, filtracyjnych, detoksykacyjnych oraz immunologicznych. Co to znaczy?
2. Syntezujące, metaboliczne i magazynujące funkcje wątroby
Wątroba pełni funkcje syntezujące, metaboliczne i magazynujące. W zakresie gospodarki węglowodanami wytwarza, gromadzi i uwalnia glukozę. Posiada zdolność przekształcania węglowodanów w glukozę i tłuszcze (węglowodany przekształca w glukozę, a jej nadmiar w glikogen lub w tłuszcze, które magazynuje). Jest tym samym zasobna w podstawowy materiał energetyczny.
W obrębie gospodarki tłuszczowej narząd dokonuje syntezy lipoprotein, fosfolipidów i cholesterolu oraz rozkłada lipidy do kwasów tłuszczowych.
Jeśli zaś chodzi o gospodarkę białkową, warto wiedzieć, że w wątrobie wytwarzana jest zdecydowana większość białek znajdujących się w osoczu, powstają w niej również aminokwasy niezbędne do dalszych syntez oraz ketokwasy i amoniak.
Ponadto wątroba, oprócz glikogenu, magazynuje również żelazo żelaza oraz witaminy: A, D i B12, które uwalnia w razie potrzeby.
3. Funkcja filtracyjna i detoksykacyjna wątroby
Jedną z ważnych funkcji wątroby jest odtruwanie, czyli:
- neutralizacja toksyn,
- sprzęganie i degradowanie hormonów,
- przemiana leków,
- przekształcanie toksyczny amoniak w mocznik.
Organ neutralizuje, magazynuje i przechowuje substancje szkodliwe i toksyczne dla organizmu, jest również odpowiedzialny za przetwarzanie bezużytecznych erytrocytów (krwinek czerwonych): wydalane są te, które nie mogą być już wykorzystane.
Ponadto zadaniem wątroby jest wytwarzanie żółci, która jest niezbędna do trawienia tłuszczów. W jej skład wchodzą:
- fosfolipidy,
- cholesterol,
- kwasy tłuszczowe,
- bilirubina,
- kwasy żółciowe,
- elektrolity,
- woda.
Warto wiedzieć, że żółć wątrobowa zawiera kwas cholowy i chenodeoksycholowy, czyli tzw. kwasy żółciowe pierwotne. Wskutek ich przemian w jelicie powstają z nich kwasy deoksycholowy i litocholowy, czyli wtórne kwasy żółciowe.
4. Funkcja immunologiczna wątroby
Wątroba pełni także funkcje immunologiczne, wyrażające się w fagocytozie, czyli pochłanianiu cząstek pochodzących z tkanek lub przedostających się z zewnątrz (to nie tylko wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty, ale i rozpadające się fragmenty komórek, zdenaturowane białka czy kompleksy immunologiczne).
Jest narządem, który neutralizując drobnoustroje odgrywa ważną rolę w przebiegu zakażeń. Jej komórki, dzięki temu, że maja strukturę siateczkową, filtrują bakterie, antygeny, wirusy, grzyby i pasożyty. Te ulegają degradacji w komórkach żernych, czyli makrofagach wątrobowych (komórki Browicza-Kupffera), które wydzielają mediatory zapalenia.
5. Funkcje wątroby, choroby i zagrożenia
Wątroba, z uwagi na ważną rolę oraz charakter swojej pracy, jest nieustannie narażona na uszkodzenia. Te nie tylko zaburzają jej prawidłowe funkcjonowanie, ale i prowadzą do różnych komplikacji, takich jak:
- niewydolności wątroby,
- marskości wątroby,
- rak wątroby,
- pourazowe ropnie,
- żółtaczka.
Zagrożeniem dla wątroby są także:
- zatrucia,
- szkodliwe działanie alkoholu,
- choroby pasożytnicze (np. motylica wątrobowa),
- infekcje wirusowe (np. WZW typu A, B, C, cytomegalia),
- infekcje bakteryjne oraz zaburzenia wrodzone (hemochromatoza),
- zespół Gilberta,
- niedrożność wewnątrzwątrobowa).
To dlatego należy się o nią troszczyć i dbać.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.