Gronkowiec złocisty – objawy i leczenie

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) to gatunek bakterii, który jest częstym patogenem zarówno u ludzi, jak i u zwięrząt. Bakterie te często występują na skórze i w nosie zdrowych osób, nie powodując chorób. Jednak są szczególnie niebezpieczne, gdy dostaną się do krwi lub narządów wewnętrznych. Mogą powodować różne rodzaje zakażeń, od drobnych infekcji skórnych, takich jak czyraki i zapalenie mieszków włosowych, po ciężkie choroby, takie jak zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego, posocznicę i inne.

Gronkowiec złocisty bardzo szybko rozprzestrzenia się w organizmie. Bakterie gronkowca złocistego osadzają się zwykle w układzie pokarmowym - w gardle lub w nosie, a u kobiet nawet w okolicach miejsc intymnych. Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym jest zależne od miejsca osadzenia bakterii.

Zarówno leczenie, jak i objawy zakażenia gronkowcem uzależnione są od miejsca, gdzie osadziła się bakteria. W przypadku infekcji skórnych objawami zakażenia gronkowcem mogą być:

• czyraki (bolesne, czerwone guzki wypełnione ropą),
• ropnie,
• zakażenia ran (zaczerwienienie, obrzęk, ból i ropna wydzielina),
• zapalenie sutka u kobiet karmiących piersią.

Charakterystyczne dla objawów zakażenia gronkowcem skórnym jest czerwona barwa zmian na skórze, rany i ból w miejscu zmiany.

Także tzw. jęczmień, który powstaje na powiece, jest powodowany obecnością bakterii gronkowca w organizmie.

Najpoważniejsze w zakażeniu gronkowcem objawy dotyczą zmian w obrębie układów. W przypadku infekcji dróg oddechowych zakażenie może prowadzić do zapalenia płuc, co objawia się gorączką, kaszlem, dusznością i bólem w klatce piersiowej. Zakażenia krwi mogą prowadzić nawet do sepsy, wówczas objawy obejmują również dodatkowo przyśpieszenie pracy serca i zmienną temperaturę ciała.

Infekcje stawów i kości, takie jak zapalenie kości, mogą powodować ból, zaczerwienienie i obrzęk w okolicy zakażonej kości. A septyczne zapalenie stawów manifestuje się bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem i ograniczeniem ruchomości stawu.

Inne formy zakażeń obejmują zapalenie wsierdzia, które objawia się gorączką, dreszczami, zmęczeniem, bólem w klatce piersiowej, oraz zatrucia pokarmowe, które mogą prowadzić do nudności, wymiotów, biegunki i gorączki, pojawiających się zazwyczaj szybko po spożyciu skażonego jedzenia.

Jak wspomniano, objawy zakażenia gronkowcem złocistym mogą się różnić w zależności od lokalizacji i ciężkości infekcji, dlatego w przypadku podejrzenia zakażenia, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem.

Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym jest trudnym wyzwaniem z kilku powodów:

• Oporność na antybiotyki Gronkowiec złocisty, a szczególnie szczep MRSA, jest oporny na wiele powszechnie stosowanych antybiotyków. To sprawia, że standardowe leczenie jest nieskuteczne i wymaga stosowania bardziej specjalistycznych leków.
• Łatwość rozprzestrzeniania. Bakterie bardzo łatwo przenoszą się z osoby na osobę, zwłaszcza w środowiskach, gdzie higiena jest utrudniona.
• Zdolność do tworzenia biofilmu (czyli gęstej warstwy bakterii na powierzchniach wewnątrz ciała, np. cewniki, zastawki serca itp.). Biofilmy chronią bakterie przed działaniem antybiotyków i reakcją układu odpornościowego, co utrudnia leczenie.
• Zdolność do przetrwania w różnych warunkach. Gronkowiec złocisty jest bardzo wytrzymały i potrafi dostosować się do różnych warunków środowiskowych, co sprawia, że łatwo kolonizuje skórę i błony śluzowe oraz utrzymuje się na różnych powierzchniach i przedmiotach.
• Ukrywanie się przed układem odpornościowym. Bakteria te posiada mechanizmy obronne, które pozwalają mu unikać układu immunologicznego gospodarza.

Z tych powodów leczenie zakażeń gronkowcem złocistym wymaga bardzo dokładnego wyboru antybiotyków, kontroli zakażeń oraz monitorowania stanu pacjenta.

Mimo to osoby, które zaobserwowały u siebie charakterystyczne objawy zakażenia gronkowcem powinny zgłosić się do lekarza. Jeśli diagnoza będzie jednoznaczna, wówczas specjalista zdecyduje o doborze właściwego leczenia.

Głównym narzędziem w leczeniu zakażenia gronkowcem złocistym są antybiotyki. Wybór antybiotyku zależy od lokalizacji infekcji oraz od tego, czy bakterie są oporne na standardowe leczenie. W przypadku szczepów opornych zazwyczaj stosuje się specjalne antybiotyki, takie jak wankomycyna, daptomycyna lub linezolid.

Drobne infekcje skórne, takie jak czyraki i ropnie, mogą być leczone miejscowo poprzez drenaż ropy. Jeśli sytuacja tego wymaga, stosowane są również miejscowe antybiotyki w postaci maści lub kremów.

W cięższych przypadkach, takich jak zapalenie płuc, sepsa, czy zapalenie kości, może być konieczna hospitalizacja. Wówczas podawane są antybiotyki dożylne, leki przeciwgorączkowe i inne środki wspomagające leczenie.

Do zakażenia gronkowcem złocistym dochodzi bardzo szybko – wystarczy, że osoba zakażona będzie miała styczność z zainfekowanym przedmiotem. Inną drogą zakażenia gronkowcem jest kontakt z kimś, kto jest jego nosicielem lub drogą kropelkową.

Co ciekawe, szacuje się, iż blisko połowa ludzi jest nosicielami gronkowca złocistego, który nie wymaga leczenia, ponieważ nie u wszystkich się ujawnia, nosiciele mogą natomiast zakażać innych. 

Aby stwierdzić, czy doszło do zakażenia gronkowcem złocistym, należy wykonać szereg badań, w tym badania krwi i moczu.

Gronkowce złociste są szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży i dzieci. Gronkowce u niemowląt powodują często liszaje, zapalenia spojówek i zatrucia pokarmowe. Starsze dzieci zakażone gronkowcem cierpią z powodu stanów zapalnych narządów, zapalenia mieszków włosowych i zespołu oparzeniowego.

Zapobieganie zakażeniom gronkowcem złocistym obejmuje przede wszystkim utrzymanie odpowiedniej higieny osobistej i środowiskowej. Regularne mycie rąk, dezynfekcja ran oraz unikanie kontaktów z osobami zakażonymi są kluczowe w zapobieganiu rozprzestrzeniania się bakterii.

W przypadku nawracających zakażeń gronkowcem lub infekcji u osób z osłabionym układem odpornościowym, lekarz może zalecić dodatkowe środki zapobiegawcze, jak np. stosowanie antybakteryjnych mydeł lub maści do nosa.