Hepatocyty - budowa, funkcje i charakterystyka komórek wątrobowych
Hepatocyty to komórki wątrobowe, stanowiące podstawową jednostkę strukturalną miąższu wątroby. Pełnią w organizmie wiele funkcji: zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą, metaboliczną, detoksykacyjną i magazynową. Jak są zbudowane? Na czym polega ich działanie? Czym się charakteryzują? Co warto o nich wiedzieć?
1. Co to są hepatocyty?
Hepatocyty to wyspecjalizowane komórki wątrobowe i podstawowy element strukturalny jej miąższu. Stanowią około 80 procent masy narządu, a ich wymiary wynoszą około 20–30 µm. Komórki wątrobowe powstają z entodermy, wewnętrznego listka zarodkowego. Mają zdolność proliferacji (zdolność rozmnażania się), jednak nie potrafią w pełni zregenerować wątroby. Żyją w niej około roku, następnie ulegają apoptozie, to jest naturalnemu procesowi śmierci komórki. Hepatocyty są często wyniszczane przez choroby, zakażenia wirusowe, a także leki, substancje chemiczne i alkoholu.
2. Budowa komórki wątrobowej
Hepatocyt jest komórką wieloboczną. Wyróżnia się w nim dwa bieguny, pomiędzy którymi obecna jest przestrzeń okołozatokową (Dissego). To:
- biegun naczyniowy, który przylega zwykle do naczyń krwionośnych,
- biegun żółciowy (tworzący błonę kanalika żółciowego), współtworzący błonę najmniejszych kanalików żółciowych.
Hepatocyty ułożone są w jednorzędowe beleczki, które przylegają do siebie bokiem. Oplata je sieć naczyń zatokowych. Pomiędzy hepatocytami biegną kanaliki żółciowe, które uchodzą do kanałów Heringa, te z kolei do większych przewodzików żółciowych międzyzrazikowych, a potem przewodów żółciowych.
Hepatocyty, wraz z naczyniami zatokowymi i kanalikami żółciowymi tworzą zraziki. Zgrupowania komórek, zaopatrywane przez tzw. triadę wątrobową: tętnicę międzyzrazikową, żyłę międzyzrazikową i przewód żółciowy międzyzrazikowy, to podstawowe elementy anatomiczne wątroby. Każdy zrazik posiada własne unaczynienie tętnicze, żylne i drogi wyprowadzające żółć. Zraziki tworzą segmenty i płaty.
3. Funkcje hepatocytów
Hepatocyty to jedne z najbardziej wszechstronnych komórek ludzkich. Zachodzą w nich wszystkie przemiany realizowane przez ludzką wątrobę. Pamiętajmy, że to największy i zarazem najcięższy narząd wewnętrzny, który pełni wiele funkcji. Większość z tych funkcji wykonują hepatocyty.
Hepatocyty pełnią następujące funkcje w organizmie:
- produkują i wydzielają żółć,
- odpowiadają za syntezę białek osocza,
- biorą udział w metabolizmie węglowodanów, lipidów i białek,
- biorą udział w metabolizmie żelaza, miedzi, witamin,
- uczestniczą w produkcji albumin, niektórych globulin oraz fibrynogenu,
- biorą udział w procesach detoksyfikacji, metabolizmie leków oraz substancji obcych dla organizmu, odtruwają organizm z toksyn,
- pełnią funkcję dokrewną.
4. Choroby wątroby
Wątroba jest zlokalizowana w prawym podżebrzu. Budują ją cztery płaty: prawy, lewy, ogoniasty i czworoboczny. Elementem anatomicznym powiązanym z wątrobą są drogi żółciowe.
Dzięki obecności komórek macierzystych w wątrobie, z których mogą powstawać na nowo komórki wątroby (hepatocyty), wątroba charakteryzuje się niezwykłymi zdolnościami regeneracyjnymi. Jest w stanie się „naprawić się” nawet po poważnym uszkodzeniu spowodowanym niedokrwieniem, działaniem substancji toksycznych lub infekcją. Proces regeneracji hepatocytów jest jednak powolny.
Istnieje wiele sytuacji i czynników, które mogą prowadzić do uszkodzenia komórek wątroby – hepatocytów. Infekcje wirusowe, alkohol, leki czy zbyt tłusta dieta sprawiają, że zostaje zaburzone funkcjonowanie wątroby, a ona sama jest narażona na uszkodzenie. W rezultacie pojawiają się różne schorzenia. Warto wiedzieć, że do najgroźniejszych farmaceutyków należą antybiotyki beta-laktamowe, makrolidy i tetracykliny, prowadzące do martwicy hepatocytów, zapalenia lub stłuszczenia wątroby czy cholestazy (zastój żółci).
Choć wątroba ma wyjątkowo duże możliwości regeneracyjne, powtarzające się uszkodzenia doprowadzą do zniszczenia jej struktury i utraty funkcjonalności. Najczęściej diagnozowane są takie jednostki chorobowe jak:
- ostre wirusowe zapalenie wątroby,
- przewlekłe zapalenie wątroby typu B i C,
- alkoholowe zapalenie wątroby,
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby,
- polekowe uszkodzenie wątroby,
- alkoholowe stłuszczenie wątroby,
- marskość wątroby,
- rak wątroby.
Najskuteczniejszą metodą leczenia zaawansowanych chorób wątroby jest przeszczep zarówno wątroby, jak i hepatocytów (z uwagi na złożoność przemian w hepatocytach nie istnieje możliwość zastąpienia ich funkcji przez urządzenia zewnętrzne).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.