Izoleucyna – właściwości, nadmiar i niedobór, źródła

Izoleucyna (łac. Isoleucinum, Ile, I) to organiczny związek chemiczny, izomer leucyny, aminokwas alifatyczny obecny w białku. W dużych ilościach występuje w kazeinie, hemoglobinie, białkach osocza krwi.

L-Izoleucyna po raz pierwszy została wyodrębniona z odcukrzonej melasy przez Feliksa Ehrlicha w 1904 roku. Melasa to ciemnobrązowy, gęsty syrop, produkt uboczny produkcji cukru spożywczego.

Izoleucyna jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza w zakresie regulacji metabolizmu, co ma związek z tym, że:

• przyspiesza regenerację mięśni i innych tkanek, chroni tkanki mięśniowe przed rozpadem, warunkuje prawidłowy przyrost tkanki mięśniowej u osób trenujących siłowo, hamuje katabolizm, wykazuje działanie antykataboliczne,
• jest aminokwasem niezbędnym do syntezy protein,
• wspomaga regenerację tkanek, mięśni, skóry i paznokci,
• wpływa na produkcję hormonu wzrostu,
• bierze udział w syntezie hemoglobiny,
• reguluje procesy krzepnięcia krwi,
• wspiera regulację poziomu glukozy we krwi,
• stanowi źródło energii, zwłaszcza u osób spożywających zbyt małe ilości węglowodanów. Może stanowić jej zapasowe źródło podczas długotrwałej i intensywnej aktywności fizycznej. Dlaczego? Kiedy energia z cukru oraz glikogenu się wyczerpuje, izoleucyna w wątrobie zamieniana jest w glukozę.

Ponieważ izoleucyna należy do aminokwasów egzogennych, czyli nie może być syntetyzowana w ludzkim organizmie, musi być dostarczana z pożywieniem. Pozostałe aminokwasy egzogenne to histydyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan oraz walina.

Izoleucyna występuje w różnych produktach spożywczych zawierających białko, zarówno roślinne, jak i zwierzęce. To głównie jaja, nabiał, mięso, nasiona roślin strączkowych. Można ją znaleźć w dyni, soczewicy, migdałach, orzeszkach ziemnych, maku i ziarnach sezamu.

Izoleucyna to także składnik mleka modyfikowanego, produktów do postępowania dietetycznego w fenyloketonurii i alergiach na białko mleka krowiego. Stosuje się ją także w późnej dyskinezie, chorobie syropu klonowego czy zespole wyniszczenia nowotworowego, również w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Obok innych białek Isoleucinum stanowi ważny składnik w żywieniu pozajelitowym.

Suplementacja izoleucyny

Możliwa jest także suplementacja izoleucyny. O ile jednak mogą z niej skorzystać sportowcy, o tyle w przypadku osób umiarkowanie i mało aktywnych, ilość izoleucyny dostarczanej w pokarmie jest wystarczająca, aby organizm mógł sprawnie funkcjonować. Nie trzeba dostarczać jej w innej formie.

Izoleucyna nie jest dostępna jako pojedynczy suplement diety. Łączy się ją z leucyną i waliną (należą do grupy aminokwasów rozgałęzionych stosowanych zazwyczaj jako ich kompleks pod postacią BCAA).

Jak suplementować izoleucynę? Zalecana dzienna dawka wynosi ok. 10 g dziennie w kilku podzielonych porcjach. Należy jednak ściśle przestrzegać zaleceń producenta danego preparatu. Ważne jest także, by obserwować reakcję organizmu.

Suplementacja nie jest wskazana dla dzieci, młodzież w okresie wzrostu, kobiety ciężarne i karmiące piersią, osób zmagających się z chorobami wątroby czy chorobą Parkinsona.

Niedobór izoleucyny jest możliwy w przypadku niedoborów białka w diecie. Wówczas pojawiają się zawroty i bóle głowy, zmęczenie, apatia, stany depresyjne czy splątanie.

Jeśli chodzi o nadmiar, izoleucyna jest bezpieczna. Nie można jej przedawkować, zarówno konsumując duże ilości białka w postaci mięsa, jajek czy nabiału, jak i stosując suplementy diety BCAA.

Produkty złożone zawierające izoleucynę stosowane w zalecanych dawkach nie wywołują skutków ubocznych, niemniej warto pamiętać, że długotrwałe przekraczanie dozwolonych dawek może prowadzić do niedoboru tyrozyny i obniżenia dopaminy. Wówczas pojawiają się wahania nastroju i stany depresyjne. Nadmiar izoleucyny może objawiać się również niestrawnością, zmęczeniem, zwiększonym oddawaniem moczu, nadciśnieniem, a także wymiotami.