Kolonoskopia - wskazania, przygotowanie, przebieg

Kolonoskopia polega na wprowadzeniu przez odbyt do jelita grubego miękkiego giętkiego instrumentu, dzięki któremu jest możliwe obejrzenie śluzówki jelita grubego. Badanie kolonoskopowe pozwala wykryć polipy, które pozostawione bez leczenia mogą przekształcić się w nowotwór jelita grubego. Endoskopia jelita grubego jest wskazana, gdy występuje biegunka, krwawienie z odbytu, a także zaparcia.

1. Kolonoskopia- wskazania

Wskazania do przeprowadzenia kolonoskopi możemy podzielić na trzy grupy. Pierwsza z nich – kolonoskopia diagnostyczna, jak sama nazwa wskazuje jest wykonywana w celu wykrycia schorzeń dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Badanie zaleca się przy podejrzeniu raka jelita grubego, w przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego, a także wtedy, gdy krew jest obecna w kale. Do objawów, których wystąpienie powinno stanowić powód kolonoskopii wymienić należy także niewyjaśnioną niedokrwistość, zaburzenia rytmu wypróżniania, a także silne bóle brzucha o niewiadomej przyczynie.

Kolonoskopia terapeutyczna, a zatem lecznicza najczęściej jest wykonywana w celu usunięcia polipów (polipektomia) lub ciał obcych znajdujących się w przewodzie pokarmowym. Wykonuje się ją także w przypadku powstania niebezpiecznych dla zdrowia pacjenta zwężeń powstałych na skutek rozwijających się schorzeń. Ostatni z rodzajów badania, czyli kolonoskopia profilaktyczna umożliwia monitorowanie kondycji pacjenta narażonego na wystąpienie nieswoistego zapalenia jelit, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy też choroby Leśniowskiego-Crohna. Schorzenia te zwiększają ryzyko pojawienia się raka jelita grubego, dlatego niezwykle istotne jest regularne poddawanie się badaniu kolonoskopowemu.

Polipy nowotworowe rozrastają się w obrębie nabłonka. Gruczolaki mogą przekształcać się w gruczolakoraki.

2. Kolonoskopia- przygotowanie

Na tydzień przed planowaniem kolonoskopi pacjent powinien przerwać suplementację żelaza, a także, po uprzedniej konsultacji z lekarzem, zrezygnować z zażywania leków antyagregacyjnych, takich jak aspiryna czy acard. Opinii specjalisty powinni zasięgnąć również pacjenci stosujący leki o działaniu przeciwzakrzepowym oraz chorzy na cukrzycę i inne schorzenia przewlekłe.

Przed kolonoskopią jest konieczne oczyszczenie przewodu pokarmowego z treści. Odbywa się to w szpitalu. Pacjent otrzymuje specjalny preparat przeczyszczający. Ponieważ przygotowanie do zabiegu może wywoływać osłabienie, najlepiej wziąć na ten czas urlop. Trzy dni przed badaniem, jakim jest endoskopia jelita grubego, nie należy jeść owoców pestkowych (truskawki, winogrona, kiwi, pomidory) oraz pestek siemienia lnianego i maku, a należy stosować dietę płynną (tylko zupy i soki). Na dwa dni przed badaniem jest wskazane przyjmowanie pokarmów w postaci płynnej, a dzień przed kolonoskopią, o godz. 15.00, należy zastosować środek przeczyszczający. Po jego zażyciu nie wolno jeść, trzeba za to dużo pić, by nie doszło do odwodnienia organizmu, najlepiej sprawdza się woda niegazowana, są dopuszczane też lekkie napary ziołowe. Po około 5–8 godzinach, gdy wydalana treść będzie miała już postać płynną, jelito jest oczyszczone.

3. Kolonoskopia- przebieg

Kolonoskopia rzadko wiąże się z silnymi dolegliwościami bólowymi – pacjent może otrzymać jednak znieczulenie miejscowe. Po założeniu odzieży ochronnej kładzie się on na leżance w ułożeniu przypominającym pozycję embrionalną – leżąc na boku, zgięte w kolanach nogi należy podciągnąć w kierunku podbródka, chociaż, jeżeli zajdzie także potrzeba, lekarz może poprosić o zmianę ułożenia. Początkowo dokładnym oględzinom jest poddawane ujście odbytu, po którym specjalista wykonuje zazwyczaj badanie per rectum. Po wprowadzeniu endoskopu do jelit jest wydmuchiwane powietrze, dzięki czemu jest możliwe obejrzenie ich ścian i przesuwanie endoskopu w głębsze rejony. W trakcie badania z jelit uchodzić może płyn lub gazy, jednak jest to całkowicie naturalne i nie powinno budzić dyskomfortu. Kolonoskopia trwa zazwyczaj od 15 do 40 minut. Nie zawsze jednak udaje się wprowadzić kolonoskop do samego końca jelita grubego, dlatego zdarza się, że musi zostać powtórzone.

Pacjenci niechętnie poddają się temu zabiegowi. Trzeba jednak pamiętać, że nie ma lepszej metody przeprowadzenia profilaktycznych badań w kierunku raka jelita grubego. W Polsce w 2000 roku wprowadzono program bezpłatnych badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego, finansowany przez Ministerstwo Zdrowia w ramach ogólnokrajowej akcji profilaktycznej. Akcja ta jest skierowana do mężczyzn i kobiet w wieku 50–65 lat bez przypadków raka jelita grubego w rodzinie oraz osób w wieku 40–65 lat, w których rodzinach takie przypadki były.