Młodzieńcze spondyloartropatie – przyczyny, objawy i leczenie

Młodzieńcze spondyloartropatie (mSpA) to grupa przewlekłych chorób zapalnych, które rozpoczynają się u młodych ludzi przed ukończeniem 16. roku życia, rzadziej w dzieciństwie. Schorzenie cechuje się zapaleniem stawów.

Dochodzi także do zapalenia stawów kręgosłupa, a także zajęcia stawów krzyżowo-biodrowych, innych stawów obwodowych lub zapalenia przyczepów ścięgnistych.

W obrębie młodzieńczych spondyloartropatii wyróżnia się dwie grupy chorób:

• postacie niezróżnicowane: zespół seronegatywnej entezopatii i artropatii (SEA), zapalenie stawów związane z zapaleniem przyczepów ścięgien (ERA),
• postacie zróżnicowane: młodzieńcze zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (mZZSK), młodzieńcze łuszczycowe zapalenie stawów (mŁZS), reaktywne zapalenie stawów i zapalenie stawów związane z zapalnymi chorobami jelit.

Dokładna przyczyna powstawania młodzieńczych spondyloartropatii nie jest znana. Wiadomo, że w rozwoju choroby ważną rolę odgrywają czynniki genetyczne (obecność antygenu HLA B27) oraz czynniki środowiskowe, w tym niektóre zakażenia. Spondyloartropatie zwykle rozpoczynają się u młodych dorosłych osób.

Najczęściej pierwsze objawy spondyloartropatii to obrzęk, ból i ograniczenie ruchomości stawu kończyn dolnych, niesymetryczne zapalenie stawu biodrowego, kolanowego lub skokowego lub zapalenie stawu kończyny górnej.

Może pojawić się również zapalenie kości oraz tkanek miękkich śródstopia, a także zapalenie palców stóp lub rąk (tzw. palce kiełbaskowate). Wówczas obserwuje się obrzęk, zaczerwienienie, bolesność).

Częstym objawem mSpA jestzapalenie przyczepów ścięgien, w tym ścięgna Achillesa, przyczepów więzadeł rzepki oraz ścięgien śródstopia. W takiej sytuacji pojawia się ból w okolicy pięt, kolana i podeszwy. Gdy wystąpi zapalenie stawów kręgosłupa i krzyżowo-biodrowych, pojawia się sztywność poranna.

W przebiegu mSpA występują objawy pozastawowowe, takie jak:

• gorączka,
• ból mięśni,
• zapalenie spojówek i przedniego odcinka oka,
• zmiany skórne i owrzodzenia w jamie ustnej.

Pojawiają się także dolegliwości ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, ból brzucha czy biegunka) oraz moczowo-płciowego (zapalenie dróg moczowych, zapalenie żołędzi).

Rozpoznanie choroby ustala reumatolog na podstawie objawów klinicznych, badania fizykalnego oraz badań laboratoryjnych i obrazowych narządu ruchu.

W badaniach laboratoryjnych poszukuje się antygenu HLAB27, stwierdza też podwyższone OB, białko ostrej fazy CRP), leukocytozę, nadpłytkowość lub niedokrwistość). W zależności od podejrzewanej przyczyny wykonuje się badania, które mogą potwierdzić obecność przeciwciał swoistych dla danego patogenu. Zleca się również badanie ogólne moczu i posiew, a także badanie płynu stawowego.

Badania obrazowe w przypadku podejrzenia młodzieńczych spondyloartropatii to:

• zdjęcie rentgenowskie (RTG),
• tomografia komputerowa (TK),
• badanie ultrasonograficzne (USG),
• rezonans magnetyczny (MRI).

Dla poszczególnych młodzieńczych spondyloartropatii istnieją międzynarodowe kryteria klasyfikacyjne. O mSpA mówi się, gdy pacjent ma mniej niż 16. lat, a objawy trwają ponad 6 tygodni.

Nie istnieją żadne metody leczenia przyczynowego młodzieńczych spondyloartropatii. Ma ono charakter objawowy. Celem terapii jest zapobieganie postępowi choroby, zniszczeniu stawów, rozwojowi dolegliwości i wystąpienia powikłań.

Lekami pierwszego wyboru są niesteroidowe leki przeciwzapalne (najczęściej naproksen). Czasem podaje się glikokortykosteroidy, a także sulfasalazyna lub metotreksat oraz leczenie biologiczne, czyli inhibitory TNF (gdy brak skuteczności można stosować). W niektórych ciężkich przypadkach stosuje się operacyjne leczenie naprawcze, a także potrzeby endoprotezy.

Nie mniej ważne jest leczenie niefarmakologiczne, które obejmuje fizykoterapię i ćwiczenia, a także edukację zarówno pacjentów, ale i ich rodziców.