Nadciśnienie uszkadza mózg wcześniej, niż sądzono. Wystarczą trzy dni

Przez lata sądzono, że groźne skutki nadciśnienia pojawiają się dopiero wtedy, gdy ciśnienie krwi jest długo i istotnie podwyższone. Najnowsze badania przedkliniczne pokazują jednak zupełnie inny scenariusz.

Jak podkreśla kierujący pracą dr Costantino Iadecola, dyrektor Feil Family Brain and Mind Research Institute: "Główne komórki odpowiedzialne za zaburzenia poznawcze były uszkadzane już po trzech dniach od wywołania nadciśnienia – zanim ciśnienie w ogóle wzrosło".

Badania zostały przeprowadzone na myszach, którym podawano angiotensynę – hormon używany w modelach nadciśnienia, działający podobnie jak u ludzi. Zmiany w mózgu obserwowano zarówno po trzech dniach od rozpoczęcia eksperymentu, jak i po 42 dniach, gdy zwierzęta miały już rozwinięte nadciśnienie i objawy pogorszenia funkcji poznawczych.

Już po trzecim dniu badacze zauważyli gwałtowne zmiany ekspresji genów w trzech typach komórek: śródbłonkowych, interneuronach i oligodendrocytach. Każdy z tych typów pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowego funkcjonowania mózgu.

Komórki śródbłonka – to właśnie one tworzą wyściółkę naczyń krwionośnych i odpowiadają za prawidłową pracę bariery krew-mózg. Badacze widzieli u nich oznaki szybkiego starzenia, spadek metabolizmu energetycznego oraz wzrost markerów uszkodzeń. Jednocześnie pojawiały się pierwsze sygnały osłabienia bariery, co może otwierać drogę toksycznym cząsteczkom.

Interneurony – odpowiadają za balans między pobudzeniem a hamowaniem w sieciach neuronalnych. Uszkodzenia prowadziły do zaburzeń tej równowagi, przypominając wczesne zmiany opisywane u pacjentów z chorobą Alzheimera.

Oligodendrocyty, które dbają o osłonkę mielinową włókien nerwowych, nie wyrażały prawidłowo genów odpowiedzialnych za jej utrzymanie i regenerację. To prosta droga do pogorszenia komunikacji między neuronami i spadku funkcji poznawczych.

Jak podsumował współautor badań, dr Anthony Pacholko: "Skala wczesnych zmian wywołanych przez nadciśnienie była naprawdę zaskakująca".

Osoby z nadciśnieniem mają od 1,2 do 1,5 razy wyższe ryzyko demencji niż osoby z prawidłowym ciśnieniem. Dotychczas jednak trudno było wytłumaczyć, dlaczego nawet świetnie leczone nadciśnienie nie zawsze chroni mózg. Nowe badania sugerują, że uszkodzenia wywołane przez samą angiotensynę – jeszcze przed wzrostem ciśnienia – mogą odgrywać kluczową rolę.

Dodatkowo wskazują, że nadciśnienie może działać na mózg dwutorowo:

• poprzez faktyczny wzrost ciśnienia,
• poprzez nadaktywność układu renina-angiotensyna, która może inicjować niekorzystne zmiany molekularne.

Jednym z najciekawszych elementów badania było przetestowanie leku już stosowanego u pacjentów – losartanu, blokera receptora angiotensyny.

Dr Iadecola zwraca uwagę, że "niektóre dane sugerują, iż inhibitory receptorów angiotensyny mogą mieć korzystniejszy wpływ na zdrowie poznawcze niż inne leki obniżające ciśnienie".

W eksperymentach na myszach losartan cofał wczesne uszkodzenia komórek śródbłonka i interneuronów. To ważna wskazówka, że niektóre leki mogą chronić mózg nie tylko poprzez obniżenie ciśnienia, ale także poprzez blokowanie szkodliwego działania angiotensyny.

Zespół badawczy planuje teraz szczegółowo prześledzić, w jaki sposób przedwczesne starzenie mikronaczyń może prowadzić do uszkodzeń interneuronów i oligodendrocytów. Kolejnym celem jest znalezienie strategii farmakologicznych, które będą w stanie nie tylko obniżyć ciśnienie krwi, lecz także chronić mózg przed zmianami prowadzącymi do demencji.

Choć leczenie nadciśnienia pozostaje priorytetem, nowe dane wskazują, że warto przyjrzeć się bliżej jego działaniu na mózg i szukać leków, które potrafią przeciwdziałać neurodegeneracji u samego źródła.

Marta Słupska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródło: medicalxpress.com