Nadkwasota (nadkwaśność) żołądka – przyczyny, objawy, leczenie

Nadkwasota (nadkwaśność) żołądka jest częstą dolegliwością żołądkowo-jelitową, zgłaszaną zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety. To zaburzenie układu pokarmowego objawia się nadmiernym wydzielaniem pepsyn i kwasu solnego w żołądku.

Kwas solny pozwala na dobre trawienie pokarmu, aktywuje zawarte w soku żołądkowym enzymy trawiące. Dlatego też właściwe zakwaszenie żołądka warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

U zdrowych osób warstwa śluzu, pokrywająca błonę śluzową żołądka, chroni przed trawiącym działaniem kwasu solnego. Jednak na skutek różnorodnych czynników może zostać ona uszkodzona i nie być w stanie wytwarzać wystarczającej ilości substancji ochronnej. Wówczas pojawiają się objawy nadkwasoty.

Najczęstszą przyczyną nadkwasoty jest dieta bogata w jedzenie kwasotwórcze, spożywanie dużych ilości słodyczy, tłuszczów oraz owoców cytrusowych.

Pozostałe przyczyny nadkwasoty:

• nieprawidłowe łączenie jedzenia – nawet jedzenie o odczynie zasadowym lub lekko kwaśne produkty mogą zmieniać odczyn na bardzo kwaśny, jeśli są nieodpowiednio łączone; przykładem jest zestawienie owoców cytrusowych i płatków (enzymy konieczne do strawienia cytrusów i płatków nie tworzą dobrego połączenia),
• nieregularne posiłki, jedzenie w pośpiechu,
• jedzenie w stresie,
• odruchy nerwowe – odruchy wysyłane z ośrodków nerwowych wpływają na wydzielanie enzymów trawiennych,
• niektóre leki – przykładem jest kwas acetylosalicylowy,
• żucie gumy oraz ssanie cukierków, które nasilają wydzielanie kwasu żołądkowego,
• zakażenie bakterią Helicobacter pylori.

Czynnikiem sprzyjającym nadprodukcji kwasu solnego jest także nadmierne spożywanie napojów alkoholowych, palenie papierosów, picie kawy czy herbaty na pusty żołądek.

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

• Jak poradzić sobie z nadkwasotą? - odpowiada lek. Milena Lubowicz
• Nadkwasota oraz zapalenie żołądka i dwunastnicy - odpowiada lek. Izabela Ławnicka
• Nieskuteczne leczenie nadkwasoty - odpowiada lek. Paweł Baljon

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Główne objawy nadkwaśności żołądka to przede wszystkim:

• zgaga,
• zwracanie pokarmu,
• nudności,
• ból brzucha,
• odbijanie kwaśnej treści żołądka,
• inne objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Nadkwasota a inne choroby żołądka i ich objawy:

• nadwrażliwość żołądka – ból żołądka, wzdęcia, mdłości, słony smak w ustach, zgaga, uczucie pełności,
• nerwica żołądka – kłujący ból brzucha, niestrawność, uczucie zatkanego przełyku, problemy ze snem, zmienne nastroje, rozdrażnienie,
• niedokwasota – przez dłuższy czas brak objawów, biegunka na zmianę z zaparciami, osłabienie, nadpobudliwość, nudności,
• niestrawność – odbijanie, ślinotok, pełność żołądka, palenie w przełyku, zgaga, ból głowy, problemy z wypróżnianiem się, znużenie,
• ostry nieżyt żołądka – osłabienie smaku, nudności, nieprzyjemny zapach z ust, wymioty, brak apetytu, zachcianki.

Podstawą walki z nadkwaśnością żołądka jest ustalenie źródła problemu oraz jego eliminacja. Jeśli objawy są dokuczliwe i pojawiają się często, zawsze należy skonsultować się z lekarzem. Po przeprowadzeniu odpowiednich badań lekarz może zdecydować o włączeniu leków na nadkwasotę żołądka.

Najczęściej są to tak zwane inhibitory pompy protonowej (IPP), które hamują wydzielanie kwasu w żołądku. Jaki jest inny sposób leczenia nadkwasoty żołądka? W niektórych przypadkach stosuje się też inną grupę leków na kwasy żołądkowe, tzw. antagoniści receptora H2. Środki te zatrzymują zależny od histaminy mechanizm, zwiększający produkcję soku żołądkowego, w tym kwasu solnego.

Pozostałe działania związane są przede wszystkim ze stosowaniem właściwej diety, ponieważ w wielu przypadkach odbijanie się kwasem jest skutkiem złych nawyków żywieniowych. W nadkwaśności sprawdza się dieta bogata w produkty sprzyjające kwaśnemu środowisku żołądka, wspomagająca działanie enzymów trawiących białko.

Zaleca się, by składała się nawet w 80 proc. z produktów zasadotwórczych i była bogata w warzywa (także kiszonki). Można spożywać też mięso, ryby i jaja oraz w mniejszej ilości owoce. Ogromną rolę odgrywają także źródła zdrowego tłuszczu, takie jak olej kokosowy, masło, czy awokado.

Podczas leczenia nadkwasoty warto zadbać też o odpowiednią ilość posiłków. Najlepiej spożywać 3-5 posiłków dziennie o niezbyt dużej objętości, nie przejadać się. Ważne jest także spożywanie dużej ilości wody, przynajmniej 6-8 szklanek dziennie. Jednak nie należy pić wody bezpośrednio po posiłku, aby nie rozrzedzać soków trawiennych.

Sprawdzonym domowym sposobem na zgagę i nadkwasotę jest oliwa z oliwek podawana w małych ilościach. Tłuszcz ten wykazuje zdolność hamowania wydzielania kwasu solnego.

Wśród domowych sposobów na kwasy żołądkowe wymienia się także spożywanie produktów absorbujących kwasy żołądkowe, takich jak choćby migdały. Pomocne może być także picie niektórych naparów ziołowych (pięciornik pospolity, krwawnik, czy mięta pieprzowa).

W łagodzeniu objawów zakwaszonego żołądka pomocne są także masaże pleców. Rozluźniają one ośrodki nerwowe odpowiedzialne za wydzielanie enzymów trawiennych. Pomocne mogą być także zabiegi hydroterapeutyczne. Hydroterapia pomaga zwalczyć wynikające z nadkwasoty zaparcia i nagromadzenia substancji toksycznych. Złogi toksyn trują cały organizm, zatem także lewatywa może być pomocnym domowym sposobem na nadkwasotę żołądka.

Na forach czasem poleca się korzystanie z suplementów alkalizujących. Warto jednak pamiętać o tym, że tego typu produkty tylko maskują problem, a nie usuwają jego przyczyny. Przynoszą jedynie chwilową ulgę, po czym nadkwasota może się nasilić jeszcze bardziej.

• Co może ostrzegać przed chorobą?
• Nie bagatelizuj zgagi!
• Mikstura z sody i soku z cytryny. Rozwiązanie na wiele problemów
• 7 znaków, które świadczą o tym, że pijesz za dużo kawy
• 8 zasad żywienia dla cierpiących na zgagę

Należy znacznie ograniczyć produkty skrobiowe (zwłaszcza mączne) i nabiał oraz wyeliminować produkty zwiększające wytwarzanie soków żołądkowych.

Warto ograniczyć:

• słodycze,
• alkohol (najbardziej kwasotwórcze jest wino i piwo),
• kawa, mocna herbata,
• napoje gazowane,
• owoce cytrusowe,
• kakao,
• nierozcieńczone soki owocowe i warzywne,
• sosy, dipy,
• produkty marynowane,
• ciężkostrawne, tłuste, szczególnie smażone posiłki,
• dania typu fast food,
• dania z dodatkiem octu.

Warto pamiętać także, że uczucie kwasu w gardle można zminimalizować, dbając o odpowiednie komponowanie posiłków. Nie należy łączyć produktów skrobiowych z produktami białkowymi w jednym posiłku, np. na obiad jemy mięso z samymi warzywami (bez kaszy, ryżu, ziemniaków itp.).

Jak zbadać poziom kwasu solnego w żołądku? Diagnostyka nadkwasoty żołądka nie jest prosta. Podstawę stanowi wywiad lekarski, na podstawie którego lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu badań, które wyeliminują choroby o podobnych objawach. Specjalista może skierować pacjenta na gastroskopię lub badanie zwane pH-metrią, które ocenia kwaśność w dolnej części przełyku.

Czasem pacjenci próbują zdiagnozować u siebie nadkwasotę, czy niedokwasotę żołądka domowymi sposobami. Jedną z takich metod jest test z sodą oczyszczoną. Polega on na wypiciu na pusty żołądek wody z dodatkiem sody oraz pomiarze czasu do pierwszego odbicia się. Jednak warto pamiętać, że metoda ta nie jest stosowana w profesjonalnej diagnostyce. Dlatego też trudno ocenić jej wiarygodność i bezpieczeństwo. Najlepiej jej zasadność omówić z lekarzem.