Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (872 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Artykuł zweryfikowany przez eksperta: dr n.med. Ewa Schaeffer

Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Avatar placeholder
19.12.2023 13:28
Narkolepsja może wpływać na kontakty interpersonalne, życie zawodowe i nastrój
Narkolepsja może wpływać na kontakty interpersonalne, życie zawodowe i nastrój (123rf.com)

Narkolepsja jest przewlekłą chorobą neurologiczną, która wpływa na naturalne cykle snu i czuwania. Charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia, epizodami nagłego, niekontrolowanego zasypiania. Nieleczona choroba może negatywnie wpływać na różne aspekty życia i stanowić poważne obciążenie dla pacjenta. Jak diagnozuje się i leczy narkolepsję?

spis treści

1. Czym jest narkolepsja?

Narkolepsja (ang. narcolepsy) to rodzaj zaburzenia snu, który powoduje niekontrolowaną senność w ciągu dnia. Jest chorobą należącą do hipersomnii pochodzenia ośrodkowego, która dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn.

Chorobę opisał po raz pierwszy Carl Friedrich Westphal w 1877 r. Trzy lata później francuski lekarz Jean-Baptiste-Édouard Gélineau wprowadził stosowaną do dziś nazwę schorzenia (od greckich słów "nárke" – odrętwienie i "lepsis" – napad). Dawniej narkolepsję określano także jako chorobę Gélineau.

Pierwsze symptomy narkolepsji pojawiają się zwykle w okresie dojrzewania, ale choroba może też zaatakować po 20. roku życia. Osoba chora odczuwa ciągłą senność w ciągu dnia, zasypia nawet w trakcie codziennych czynności. W nocy narkoleptycy zwykle doświadczają problemów ze snem. W rezultacie życie z chorobą staje się bardzo trudne.

2. Jakie są główne objawy narkolepsji?

Zobacz film: "Ile snu potrzebuje organizm człowieka?"

Osoby chore zazwyczaj początkowo odczuwają ciągłą senność w dzień. Ten jeden objaw może nękać miesiącami, a nawet latami. Przypomina on skutki bezsenności, więc często jest lekceważony. Dopiero po dłuższym czasie pojawiają się typowe objawy narkolepsji.

Narkolepsja – objawy:

  • katapleksja, czyli nagłe rozluźnienie wszystkich mięśni; podczas ataku narkolepsji osoba chora nie jest w stanie ustać na nogach, traci napięcie w mięśniach,
  • paraliż senny – osoba chora nie może się poruszyć ani nic powiedzieć podczas ataku,
  • halucynacje (omamy hipnagogiczne) u ludzi zdrowych pojawiają się w stanie „pomiędzy” snem a jawą, wtedy, kiedy zasypiają,
  • ciągła senność, która przechodzi po ataku.

To cztery objawy, które narkolepsja wywołuje niemal zawsze. Dodatkowo osoba chora na narkolepsję może:

  • mieć problemy ze snem w nocy, często się budzić,
  • wykonywać zachowania automatyczne (czyli wykonywać czynności bez uświadamiania ich sobie, nie pamiętając ich później),
  • utracić ostrość widzenia.

Stopnie natężenia objawów narkolepsji

Stopnie natężenia objawów narkolepsji różnią się w zależności od osoby:

  • słabe nasilenie narkolepsji – chorzy czują się trochę senni w dzień, katapleksja zdarza się rzadziej niż raz w tygodniu,
  • średnie nasilenie narkolepsji – pacjenci są senni, ale mogą funkcjonować, narkolepsja może objawiać się atakami katapleksji rzadziej niż raz dziennie,
  • silne nasilenie narkolepsji – to osoby, które za dnia odczuwają nieopanowaną senność, ataki katapleksji mogą zdarzać się częściej niż raz dziennie.
Zmęczenie i senność (prezentacja edukacyjna)
Zmęczenie i senność (prezentacja edukacyjna) [15 zdjęć]

Przyczyny zmęczenia: 1. Za mało snu Być może wydaje się to oczywiste, ale za problemami z koncentracją

zobacz galerię

3. Jakie są przyczyny narkolepsji?

Przyczyny narkolepsji nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że zagadkowe objawy są związane z nieprawidłową regulacją fazy REM u chorych. Faza REM, czyli stan głębokiego snu, przychodzi do nich nawet przed zaśnięciem (powodując halucynacje i omamy).

Obecnie choroba wiązana jest z brakiem komórek wytwarzających hipokretynę (inaczej oreksyna, rodzaj neuroprzekaźnika). Podejrzewa się, że przyczyną tych nieprawidłowości może być reakcja autoimmunologiczna. Jednak aby stwierdzić, czy narkolepsja jest chorobą autoimmunologiczną, potrzebne są dalsze badania.

4. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia narkolepsji?

Przyczyny tego schorzenia są bardzo złożone, wciąż pozostają w obszarze naukowych badań. Obecnie uważa się, że reakcje autoimmunologiczne prowadzące do wahań oreksyny mogą mieć podłoże genetyczne.

Niektóre źródła informują o tym, że choroba może uaktywnić się w konsekwencji stymulacji układu immunologicznego w przebiegu infekcji lub szczepienia (jednak z wyjątkiem szczepień na grypę H1N1 nie potwierdzono tego związku).

Uznaje się także, że czynnikiem ryzyka mogą być też nowotwory mózgu. Na rozwój narkolepsji mogą być podatne też osoby, które doświadczyły urazów głowy, w których doszło do uszkodzenia podwzgórza mózgu.

Wiadomo, że szczyt zachorowania przypada na drugą dekadę życia. Ponadto największe rozpowszechnienie choroby odnotowano dotychczas w populacji japońskiej. Dane dotyczące narkolepsji mówią, że:

  • w USA chora jest 1 na 2 000 osób,
  • w Izraelu chora jest 1 na 500 000 osób,
  • w Japonii choruje 1 na 600 osób.

5. Jak narkolepsja wpływa na sen i senność w ciągu dnia?

Narkolepsja zaburza sen nocny. Chorzy doświadczają częstego wybudzania lub leżą długo bezsennie w łóżku. Sam sen jest lekki i niespokojny. U części pacjentów przy zasypianiu pojawiają się też halucynacje, czasem obserwuje się także koszmary senne. Tego rodzaju doświadczenia są na ogół nieprzyjemne i niepokojące, przez co mogą wywoływać u chorych lęk przed zaśnięciem. Wszystko to sprawia, że sen nocny nie daje odpoczynku, a pacjenci wstają rano z dużym poczuciem zmęczenia.

W ciągu dnia chorzy odczuwają nadmierną senność, której w żaden sposób nie mogą pokonać. Takie ataki snu zwykle występują kilka razy w ciągu dnia. Prowadzi to dalej do napadowego zasypiania i epizodów katapleksji, czyli spadku napięcia mięśniowego typowego dla prawidłowego snu REM. Mogą pojawiać się także epizody mikrosnu, których chory może nie być świadomy.

Zobacz także:

6. Jak diagnozuje się narkolepsję?

Wielu chorych jest nieświadomych, co to jest narkolepsja. Przez co niektórzy nie szukają pomocy medycznej. W niektórych przypadkach schorzenie jest też błędnie diagnozowane. Objawy choroby mogą zostać przypisane innym schorzeniom, takimi jak zaburzenia psychiczne lub problemy emocjonalne. Czasem może minąć wiele lat, zanim choroba zostanie rozpoznana.

Obecnie wyróżnia się dwa typy narkolepsji – narkolepsję z katapleksją oraz narkolepsję bez katapleksji. Narkolepsja pełnoobjawowa z epizodami kataplektycznymi jest nieco łatwiejsza w rozpoznaniu.

W diagnostyce wykorzystuje się skalę senności Epworth oraz badanie fizykalne. Pacjentom wykonuje się także badanie poziomu hipokretyny w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Inne badania wykorzystywane w diagnostyce narkolepsji:

  • test wielokrotnego pomiaru latencji snu (MSLT, ang. multiple sleep latency test),
  • całonocne badanie polisomnograficzne (PSG),
  • test utrzymania czuwania.

7. Jakie są dostępne metody leczenia narkolepsji?

Leczenie narkolepsji jest wyłącznie objawowe. Obecnie uważa się, że choroba jest nieuleczalna, ale można z nią żyć i ograniczać jej skutki. Zazwyczaj objawy narkolepsji leczy się lekami psychostymulującymi. Pacjentom podaje się m.in. leki przeciwdepresyjne i pobudzające. Lekiem pierwszego wyboru jest często modafinil.

Bardzo istotne jest także utrzymywanie regularnego rytmu snu i czuwania u chorych na narkolepsję. Co to oznacza? Nocny sen powinien trwać przynajmniej 7 godzin. Ważne jest także, by pacjenci 2-3 razy w ciągu dnia robili krótkie (10-15 min), planowe drzemki.

W leczeniu objawów narkolepsji istotne znaczenie ma także zmiana stylu życia. Bardzo ważne jest, by unikać kofeiny, nikotyny i alkoholu, które mogą nasilać objawy choroby. Niektóre używki mogą także wpływać na działanie leków.

Istotna jest także odpowiednia dieta oraz regularna aktywność fizyczna, która pomaga pobudzać organizm.

8. Jak narkolepsja wpływa na codzienne funkcjonowanie i jakość życia?

Życie z narkolepsją nie jest proste, choroba zakłóca bowiem naturalne cykle snu i czuwania, co może mieć daleko idące konsekwencje. Objawy choroby wpływają na codzienne funkcjonowanie zarówno w domu, jak i poza nim.

Narkolepsja może wpływać na kontakty interpersonalne. Senność w ciągu dnia (nadmierna, samoistna) może być powodem społecznej izolacji, prowadzić do rozpadu związków i relacji. Utrudnia bowiem znacząco swobodne uczestniczenie w życiu towarzyskim.

Choroba senna może wpływać także na życie zawodowe i szkolne. Może obniżać koncentrację i efektywność, wpływać na pogorszenie pamięci krótkotrwałej. Osoby z nieleczoną chorobą nie mogą też wykonywać niektórych zawodów i czynności (pracować na wysokości, prowadzić samochodu, czy obsługiwać urządzeń mechanicznych), które niosą zagrożenie wypadkami.

Tego rodzaju ograniczenia mogą wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne pacjentów. Choroba może wywoływać poczucie bezradności, wstydu, drażliwość, obniżenie nastroju i samooceny, co przyczynia się dalej do reakcji depresyjnych.

Jednak osoby zmagające się z narkolepsją mogą poprawić jakość swojego życia, dzięki następującym wskazówkom:

  • przyjmowanie przepisanych przez lekarza leków,
  • przerywanie danej aktywności i drzemka, kiedy wzmaga się senność, pojawia się osłabienie funkcji motorycznych, silne zmęczenie, halucynacje wzrokowe lub słuchowe,
  • unikanie zasypiania w samotności,
  • prowadzenie pojazdów tylko za zgodą lekarza,
  • informowanie otoczenia o chorobie (także przełożonego, czy nauczycieli),
  • robienie drzemek przed większymi zadaniami,
  • zasypianie o tej samej godzinie,
  • w razie potrzeby korzystanie z pomocy psychologicznej lub grup wsparcia,
  • unikanie alkoholu, nikotyny i kofeiny,
  • pobudzanie organizmu regularną aktywnością fizyczną,
  • poszerzanie wiedzy na temat narkolepsji, edukowanie przyjaciół i rodziny.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze