Niedrożność nosa – przyczyny, objawy i leczenie
Niedrożność nosa to ograniczenie przepływu powietrza przez jedno lub oba nozdrza. Przyczyn tego stanu może być wiele, na przykład schorzenia alergiczne, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, czy ciała obce. Co jeszcze może powodować ten objaw? Kiedy niedrożność nosa skonsultować z lekarzem?
- 1. Czym jest niedrożność nosa?
- 2. Rodzaje niedrożności nosa
- 2.1. Normalna niedrożność nosa
- 2.2. Nietypowa niedrożność nosa
- 3. Jakie są przyczyny niedrożności nosa?
- 4. Jakie są objawy niedrożności nosa?
- 5. Jak rozpoznać niedrożność nosa?
- 6. Czy niedrożność nosa może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych?
- 7. Leczenie niedrożności nosa
- 8. Naturalne sposoby na złagodzenie niedrożności nosa
- 9. Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku niedrożności nosa?
- 10. Czy istnieją czynniki ryzyka zwiększające ryzyko niedrożności nosa?
- 11. Jakie są różnice między niedrożnością nosa u dorosłych a u dzieci?
1. Czym jest niedrożność nosa?
Niedrożność nosa to stan, w którym obserwuje się zaburzenie w przepływie powietrza jednego lub obu nozdrzy nosa. Podczas oddychania powietrze kierowane jest wówczas głównie przez usta, z wyłączeniem jam nosa. Jednak zatkany nos może powodować nie tylko problemy z oddychaniem, ale wpływać też na zdrowie ogólne.
Oddychanie przez nos jest bowiem najbardziej naturalnym sposobem oddychania. Wydłuża ono drogę powietrza do płuc. Sprawia, że powietrze jest oczyszczone, ogrzane i nawilżone.
2. Rodzaje niedrożności nosa
Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje niedrożności. Są to:
- normalna niedrożność nosa,
- nietypowa niedrożność nosa.
2.1. Normalna niedrożność nosa
Normalna niedrożność, czyli tak zwany cykl nosowy, składa się z faz „zatkania” (obrzęku) i „odetkania” w nosie. Jest to typowe zjawisko, które polega na cyklicznym powiększeniu naczyń krwionośnych wewnątrz nosa i ich obkurczeniu. Cykl nosowy trwa zwykle od jednej do czterech godzin, w zależności od osoby.
Zwykle jedno nozdrze jest bardziej „zatkane” niż drugie, co łatwo można sprawdzić, przykładając palec do jednej dziurki w nosie i wydmuchując powietrze drugą. Powtórzenie tej czynności na drugim nozdrzu wyraźnie wskazuje inną ilość powietrza wydostającego się z nosa. Nie oznacza to jednak, że taka sytuacja jest stała. Po zakończeniu jednego cyklu następuje zmiana.
Na przepływ powietrza w normalnej niedrożności wpływ ma kilka czynników, między innymi pozycja ciała. Podczas leżenia na boku nozdrze znajdujące się na górze staje się mocniej „otwarte”, a na dole obserwuje się bardziej zatkaną dziurkę w nosie (przyczyna zatkania nosa w pozycji leżącej).
Nos może zostać „zatkany” także na skutek przeżywania silnych emocji, którym zwykle towarzyszy obrzęk nerwów w nosie. Niedrożność nosa może pojawić się również na skutek zalegania wydzieliny w jamie nosowej.
2.2. Nietypowa niedrożność nosa
Niedrożność nietypowa powoduje uczucie ciągłego „zatkania” nosa. Ten rodzaj niedrożności może być spowodowany różnymi czynnikami, dlatego przed podjęciem poważnych kroków, na przykład przed decyzją o operacji, warto upewnić się, jaka jest jej przyczyna.
Czasami, mimo przeprowadzonego zabiegu wyprostowania przegrody nosowej, okazuje się, że problemy z zatkanym nosem nie minęły. Wówczas trzeba poszukać rzeczywistej przyczyny tej dolegliwości.
3. Jakie są przyczyny niedrożności nosa?
Wyróżnia się dwa rodzaje czynników przyczyniających się do wystąpienia niedrożności nosa. Są to czynniki anatomiczne i czynniki o charakterze nieanatomicznym.
Do pierwszej grupy zalicza się nieprawidłowości w budowie nosa. Jak je rozpoznać? Jeśli niedrożność jest wyraźniejsza zawsze po tej samej stronie nosa, a odczucie „zatkania” utrzymuje się przez miesiące, a nawet lata, prawdopodobieństwo nieprawidłowości anatomicznych jest wysokie.
Dwie główne części składowe nosa to przegroda nosowa oraz małżowiny nosowe. Poważne zaburzenia w ich budowie, np. przerost małżowin nosowych, skrzywienie przegrody nosowej, wpływają negatywnie na oddychanie.
Do niedrożności przyczyniają się także polipy w nosie oraz przerośnięty migdałek gardłowy.
Czynniki o charakterze nieanatomicznym to m.in.:
- infekcje, zapalenie zatok, alergie, mukowiscydoza,
- wysokie ciśnienie krwi,
- nowotwory jamy nosowej,
- pourazowe deformacje nosa,
- zaburzenia funkcjonowania gruczołów tarczycy,
- stosowanie tabletek antykoncepcyjnych,
- nadużywanie sprayów do nosa,
- obecność ciała obcego w nosie.
Czasem pacjenci zastanawiają się, czy możliwa jest niedrożność nosa na tle nerwowym, czy pod wpływem stresu. Otóż przewlekły, silny stres może wpływać na osłabienie układu odpornościowego, a tym samym zwiększać podatność na infekcje, którym towarzyszy niedrożność nosa. Jednak tego rodzaju wątpliwości należy zawsze omówić z lekarzem.
4. Jakie są objawy niedrożności nosa?
Główne objawy niedrożności nosa to problemy z oddychaniem przez nos, oddychanie przez usta oraz uczucie zmniejszonego przepływu powietrza przez oba lub jedno nozdrze (zatkana jedna dziurka w nosie). Objawy te mogą mieć różny stopień nasilenia oraz mogą pojawiać się okresowo lub przewlekle.
W zależności od przyczyny niedrożności nosa, mogą pojawić się także dolegliwości towarzyszące, jak:
- zmniejszone poczucie węchu, brak powonienia,
- swędzący lub podrażniony nos,
- spuchnięty nos w środku, spuchnięty nos z jednej strony lub z obu stron,
- „nosowy” głos,
- obecność śluzowej wydzieliny, wyciek ropny,
- kaszel, kichanie, złe samopoczucie (w przypadku infekcji),
- krwawienie z nosa,
- chrapanie,
- gwizdanie w nosie podczas oddychania, problem z wydmuchiwaniem nosa,
- łzawiące oczy,
- przekrwienie skóry nosa,
- ból ucha, ból głowy, ból i tkliwość wokół policzków, oczu lub czoła,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- nieświeży oddech,
- problemy z karmieniem, zaburzenie ssania (u niemowląt).
5. Jak rozpoznać niedrożność nosa?
Niedrożność nosa może być przejawem wielu patologii, dlatego też podstawą do rozpoznania jej przyczyny jest przede wszystkim dokładny wywiad lekarski. Specjalista dokonuje także zewnętrznego badania nosa.
Jeśli lekarz uzna to za konieczne, może zlecić także badania dodatkowe, jak m.in. wymaz z nosa i nosogardzieli, rynoskopię, endoskopową ocenę jamy nosowej, tomografię komputerową, czy testy alergiczne.
6. Czy niedrożność nosa może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych?
Niedrożność nosa powoduje głównie problemy z oddychaniem, a co za tym idzie – nieprawidłową wentylację płuc, suchość w jamie nosowej, czy zmianę głosu.
Oddychanie przez usta wiąże się także z większym ryzykiem infekcji górnych dróg oddechowych, przeziębienia, anginy. W nocy ma natomiast istotny wpływ na jakość snu, może prowadzić do chrapania, czy bezdechu sennego.
U dzieci przewlekłe oddychanie przez usta może powodować zaburzenia ssania, szybsze męczenie się przy posiłku, trudności w artykulacji oraz predysponować do rozwoju niektórych wad zgryzu.
7. Leczenie niedrożności nosa
Jeśli oddychanie przez nos jest utrudnione, przewody nosowe powinny zostać odblokowane. Wówczas zwiększa się komfort oddychania pacjenta.
Leczenie zawsze zależy od przyczyny dolegliwości. W leczeniu nieżytów nosa, zalegającej wydzieliny, chronicznego zapalenia zatok oraz górnych dróg oddechowych, obrzęku śluzówki nosogardzieli, stosuje się najczęściej kurację aerozolem do nosa.
Stosuje się też aerozole z lekami antyhistaminowymi, które obkurczają naczynia krwionośne śluzówki, udrażniają przewody nosowe, nie wysuszając przy tym błony śluzowej i nie podrażniając nosa. Działają też przeciwzapalnie i ochronnie, dzięki czemu wspomagają odbudowę śluzówki. Ponadto przywracają równowagę immunologiczną.
Inne metody leczenia, w zależności od przyczyny problemu, to m.in.:
- leczenie choroby podstawowej,
- rozpoznanie alergenu, leki przeciwhistaminowe, terapia odczulająca,
- zabiegi chirurgiczne (operacja skrzywionej przegrody nosa, usunięcie przerośniętego migdałka gardłowego, usunięcie polipów nosa).
8. Naturalne sposoby na złagodzenie niedrożności nosa
Domowe sposoby, które pomagają złagodzić niedrożność nosa, to m.in.:
- inhalacje,
- częste wietrzenie pomieszczeń,
- picie dużej ilości płynów,
- stosowanie roztworów soli fizjologicznej lub wody morskiej,
- stosowanie nawilżacza powietrza,
- ułożenie do snu głowy wyżej, niż reszta ciała,
- maść majerankowa.
Czy istnieją domowe sposoby na krzywą przegrodę nosową? Niestety najczęściej w tym przypadku jedyną trwałą metodą leczenia jest operacja, która pozwala przywrócić odpowiednią drożność nosa.
Podobnie jest w przypadku przerostu małżowin nosowych (domowe sposoby nie są tu skuteczną formą leczenia).
9. Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku niedrożności nosa?
Często niedrożność nosa, która towarzyszy lekkim infekcjom górnych dróg oddechowych, znika samoistnie lub po wdrożeniu domowego leczenia objawowego.
Kontakt z lekarzem konieczny jest natomiast m.in. w następujących przypadkach:
- ciężki, długotrwały nieżyt nosa,
- spuchnięty nos bez powodu, mocne przekrwienie błony śluzowej nosa bez kataru,
- podejrzenie obecności ciała obcego w nosie,
- niedrożność nosa z towarzyszącą gorączką, złym samopoczuciem, bólem zatok, głowy, ucha,
- przebarwiony wyciek z nosa, w wydzielinie znajduje się krew, wyciek ropny,
- pojawia się dezorientacja, utrata węchu, powiększenie węzłów chłonnych,
- zatkany nos u dziecka powoduje problemy z karmieniem lub oddychaniem,
- szybkie pogorszenie stanu zdrowia, dotychczasowe leczenie nie przynosi rezultatów.
10. Czy istnieją czynniki ryzyka zwiększające ryzyko niedrożności nosa?
Do czynników ryzyka niedrożności nosa należą: niedrożność nosa w historii rodzinnej, alergie, wady w budowie anatomicznej nosa, przerost migdałka gardłowego, częste narażenie na złą jakość powietrza, urazy i operacje nosa oraz nadużywanie niektórych preparatów do higieny nosa.
11. Jakie są różnice między niedrożnością nosa u dorosłych a u dzieci?
W odróżnieniu od dorosłych najmłodsze dzieci (noworodki i niemowlęta) w pierwszych tygodniach życia zdolne są do oddychania tylko przez nos. Jednak ich przewody nosowe są jeszcze bardzo małe i wąskie. Dlatego też u maluchów trudności w oddychaniu mogą wynikać nawet z niewielkich obrzęków w obrębie śluzówki. W przypadku obustronnej niedrożności nosa pojawić się mogą zaburzenia ssania oraz duszności.
U starszych dzieci przewlekła niedrożność nosa może mieć wpływ na ich dalszy rozwój. Może bowiem prowadzić do utrwalenia nawyku oddychania przez usta. Nieprawidłowy tor oddechowy u dzieci może prowadzić do opóźnionego rozwoju mowy, wad wymowy, niedosłuchu, problemów z żuciem i połykaniem, czy wad zgryzu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.