Noworodek - cztery pierwsze tygodnie życia, postępowanie i opieka nad noworodkiem
Noworodek to dziecko po urodzeniu do pierwszego miesiąca życia, po ukończeniu 4. tygodnia określa się go już mianem niemowlaka. Okres noworodkowy jest szczególnie ważny dla rozwoju dziecka i adaptowania się do nowych warunków, już nie w łonie mamy, a poza nim. Każdy maluch rozwija się inaczej, jednak pierwszy miesiąc życia można podzielić na kilka etapów. Prawidłowy przyrost wagi, stopniowy wzrost i przyswajanie nowych odruchów przez noworodka - wszystko to cieszy rodziców, którzy nie mogą się nadziwić, jak szybko ich dziecko rośnie i jak zmienia się niemal z dnia na dzień. Na czym polega opieka nad noworodkiem? Jak zajmować się noworodkiem? Co robić z noworodkiem?
- 1. Jak postępować z noworodkiem po powrocie ze szpitala?
- 1.1. Pierwszy tydzień życia noworodka
- 1.2. Drugi tydzień życia noworodka
- 1.3. Trzeci tydzień życia noworodka
- 1.4. Czwarty tydzień życia noworodka
- 2. Jak opiekować się noworodkiem?
- 2.1. Ile powinien jeść noworodek?
- 2.2. Jak widzi noworodek?
- 2.3. Ile powinien spać noworodek?
- 2.4. Dlaczego noworodek płacze?
1. Jak postępować z noworodkiem po powrocie ze szpitala?
Noworodki po porodzie i świeżo upieczone mamy są wypisywane ze szpitala w godzinach porannych. Warto przed podróżą nakarmić i przewinąć dziecko, a także ubrać go w tyle warstw ile siebie, dodając jedną warstwę dodatkowo, na przykład kocyk.
Nowo narodzone dziecko w większości przypadków zasypia w trakcie jazdy samochodem, jeżeli jednak zareaguje płaczem i nie pomoże mówienie do niego i głaskanie, należy zatrzymać się na parkingu i uspokoić malucha, nie wolno wyjmować go z fotelika w trakcie jazdy.
Po przyjściu do domu nie warto budzić dziecka, wystarczy delikatnie rozpiąć jego ubranka i pozostawić w foteliku lub powoli rozebrać i włożyć do łóżeczka. Noworodki po urodzeniu są mało aktywne, potrafią spać nawet 20 godzin na dobę, a momenty przebudzenia należy wykorzystać na ich nakarmienie i zmianę pieluchy.
Dziecko od razu po porodzie je co 2-3 godziny, również w nocy. Potrzebuje też ciepła, dotyku i obecności rodziców, w szczególności mamy. Warto już od pierwszego dnia wprowadzić domową rutynę i stałe godziny kąpieli, dbając o odpowiednią temperaturę wody i powietrza w łazience.
Nie wolno zapominać również o pielęgnacji okolic pępka i przemywaniu oczu noworodka po porodzie. Zalecane jest układanie malucha do snu na plecach z główką lekko skierowaną w bok, nigdy na brzuchu.
Pierwsze dni noworodka wyznaczają głównie pory karmienia, dziecko najedzone o 20 obudzi się najpewniej o 23-24, następnie o 3-4 oraz 6-7. Pierwsza dobra noworodka w domu jest najtrudniejsza, każdy kolejny dzień będzie zdecydowanie łatwiejszy i mniej stresujący.
1.1. Pierwszy tydzień życia noworodka
Jak opiekować się noworodkiem? Pierwsze chwile z noworodkiem (pierwsze godziny po porodzie i pierwsze dni z noworodkiem) są wyjątkowe, ale należą do przewidywalnych. Dziecko po narodzinach nie jest zbyt aktywne, jedyne co robi to je, robi kupę, siku i śpi. Najczęściej jednak płacze - to jest jego sposób komunikowania się ze światem.
Młoda mama uczy się karmić piersią (na początku taka forma karmienia jest najbardziej polecana, choć zwykle stanowi wyzwanie w pierwszych dniach po porodzie) lub butelką z mlekiem modyfikowanym. Pierwsza kupa dziecka po porodzie to tzw. smółka.
Zielonoczarna substancja prawie w niczym nie przypomina normalnej kupy, ale oznacza, że jelita noworodka zaczynają działać. Po smółce pojawiają się stolce przejściowe, także o dziwnym wyglądzie. Zauważyłaś u dziecka zaraz po urodzeniu dziwne ruchy ciała?
Nie ma powodów do niepokoju, są to tzw. odruchy noworodkowe. Kiedy głaszczesz dziecko po policzku, odwraca ono główkę w stronę twojej ręki i otwiera buzię. Taki odruch odnajdywania pokarmu utrzymuje się przez cztery miesiące, a po tym czasie niektóre dzieci nadal robią tak przez sen.
Kiedy coś dotyka podniebienia dziecka, noworodek zaczyna ssać, takie zachowanie także trwa 3-4 miesiące. Kiedy dziecko po porodzie słyszy nagły hałas, zaczyna mocno płakać, wyciąga rączki, po czym je cofa.
Objaw Babińskiego to odgięcie do góry dużego palca stopy po przejechaniu czymś wzdłuż stopy od pięty do palców. To normalne do czwartego roku życia, u dorosłych oznacza uszkodzenie układu nerwowego.
Najbardziej znany z odruchów noworodkowych - chwytanie i ściskanie wszystkiego, co wpadnie maluchowi w ręce. Niejeden tatuś jest zdziwiony siłą swojego maleństwa, kiedy nie może wyswobodzić palca ze stalowego uścisku tej kruszyny.
Jeżeli nie obserwujesz u dziecka powyższych odruchów - także nie ma powodów do niepokoju. Noworodek nie zawsze ma ochotę na współpracę. Jeśli jednak po kilku próbach rozciągniętych w czasie, na kilka dni dziecko nie ma któregoś z tych odruchów, idź z nim do pediatry.
Opieka nad noworodkiem w domu początkowo wydaje się bardzo trudna, ale wraz z upływem czasu doskonale wiemy, czego potrzebuje nasze dziecko, jak dbać o noworodka i jak najszybciej go uspokoić.
Pierwsze dni życia dziecka są największym wyzwaniem dla rodziców, a postępowanie z noworodkiem po porodzie wydaje się nieintuicyjne i wymagające, jest to jednak przejściowe wrażenie, niedługo później wszystkie te czynności stają się dla nas całkowicie bezproblemowe, nawet przerażające z pozoru kąpiele.
1.2. Drugi tydzień życia noworodka
Pierwsze tygodnie życia dziecka są dość trudne dla młodych rodziców. W drugim tygodniu rozwoju noworodka po urodzeniu powoli zaczynają uczyć się odróżniać płacz z głodu od płaczu mówiącego: mam brudną pieluchę.
To ułatwia opiekę nad dziećmi po urodzeniu. Jeśli płacz zupełnie nic nie oznacza - dziecko noworodek jest świeżo przewinięte, nakarmione, wyspane - spróbuj delikatnie owinąć je w miękką tkaninę. Wtedy powinno się uspokoić, czując się trochę jak w brzuchu mamy.
Dziecko może czasem ssać zbyt energicznie i sprawiać, że twoje sutki robią się obolałe. Spróbuj wtedy zmienić technikę karmienia. W drugim tygodniu noworodka w domu na jego skórze mogą pojawiać się wypryski, zaczerwienienia i inne nieestetyczne zmiany skórne, zazwyczaj przechodzą same. Najlepiej jest je uważnie obserwować i czekać, aż znikną.
Oczy noworodka są prawdopodobnie niebieskie lub szare. Dopiero około szóstego miesiąca odkryjesz, jaki kolor oczu będzie miało dziecko. Na razie możesz nawiązać z nim kontakt wzrokowy, kiedy bierzesz je na ręce. Noworodek nie skupi wzroku na dalsze odległości.
1.3. Trzeci tydzień życia noworodka
Trzeci tydzień rozwoju dziecka to wzrost aktywności noworodka i jego apetytu, maluch domaga się (głośno) karmienia o każdej porze dnia i nocy. Jest to, oczywiście, bardzo męczące i uciążliwe dla mamy, która często musi wstawać w nocy.
Dziecko szybko rośnie - rozwijają się też jego mięśnie. Większa kontrola nad nimi skutkuje bardziej skoordynowanymi ruchami. Noworodek nadal najchętniej patrzy ci w oczy, ale zaczyna również skupiać wzrok na przedmiotach, szczególnie jeśli poruszają się i są kolorowe.
Na tym etapie rozwoju noworodka najczęściej pojawia się kolka i długotrwały płacz z tego powodu. Nie jest to powód do niepokoju, gdyż jest to normalne na tym etapie. Tutaj także może pomóc owijanie dziecka, aby poczuło się bezpieczne i spokojne. Pilnuj też temperatury, aby noworodkowi nie było ani za zimno, ani zbyt ciepło.
1.4. Czwarty tydzień życia noworodka
Dziecko potrafi rozpoznawać twarze, a także skupia wzrok na przedmiotach w odległości 30 cm od jego twarzy. Reaguje na głos mamy i wydaje coraz bardziej zróżnicowane dźwięki. Powoli zaczyna się uśmiechać, choć jest to nieświadome.
Maluch często otwiera zaciśnięte piąstki i chwyta wszystko, co jest w stanie złapać. Udaje mu się też trzymać niewielkie zabawki w rączce. Na tym etapie opieka przychodzi rodzicom z większą łatwością w porównaniu do opieki nad noworodkiem w szpitalu, pierwszej nocy noworodka w domu i pierwszych dni noworodka w domu. Noworodek - do kiedy? Dziecko po ukończeniu 4. tygodnia życia staje się niemowlakiem.
2. Jak opiekować się noworodkiem?
Jak pielęgnować noworodka? Opieka nad noworodkiem jest trudna, szczególnie wtedy, gdy jest to pierwsze dziecko. Rodzice zastanawiają się jak często przebierać noworodka, czy dziecko je odpowiednią ilość mleka i śpi przez odpowiednio długi czas, a także kiedy można odwiedzać noworodka.
Warto pamiętać, że młodym rodzicom przysługują wizyty położnej środowiskowej, 6 wizyt w ciągu 6. tygodni życia noworodka dziecka po porodzie. Osoba, która wie wszystko o noworodkach, sprawdzi masę ciała, stan skóry oraz kikut pępowiny. Warto szczerze porozmawiać z położną, która odpowie na wszystkie nasze pytania.
Jednocześnie zwróci uwagę na proces karmienia, wygląd blizny po cięciu cesarskim i wyjaśni, jak wyglądają pierwsze tygodnie z noworodkiem. Dziecko zaraz po porodzie wymaga karmienia co 2-3 godziny oraz regularnego przewijania, razem z pielęgnacją skóry.
Noworodek zaraz po urodzeniu powinien być odpowiednio ubierany, by nie było mu zbyt zimno, a także należy zadbać o obcinanie paznokci, by nie zadrapał sobie buzi. W pierwszych tygodniach noworodka warto wybrać również opieką lekarską dla dziecka i wybrać się do lekarza między 4. a 6. tygodniem życia.
2.1. Ile powinien jeść noworodek?
Noworodek zaraz po urodzeniu zjada około 10 ml mleka na jedno karmienie, ale porcja ta zwiększa się o 10 ml codziennie, a dziecko w drugim tygodniu życia spożywa już do 90 ml na raz.
Dziecko w wieku od 3 tygodni do 2 miesięcy najada się 100-150 ml w ciągu jednego karmienia, co daje 600-750 ml pokarmu na dobę. 3-miesięczne niemowlę spożywa już 150-180 ml na raz, choć są to wartości orientacyjne i dziecko może zjadać różną ilość mleka w zależności od pory karmienia. Warto pamiętać jedynie, by nie zmuszać dziecka do wypicia większej ilości, ponieważ może to doprowadzić do wymiotów.
2.2. Jak widzi noworodek?
Noworodek dobrze widzi w odległości 20-30 cm od twarzy, obiekty położone dalej są dla niego rozmazane, nie jest też w stanie ocenić, co znajduje się blisko, a co daleko. Jednocześnie przedmioty w centralnym polu widzenia mają bardziej wyraźne kontury niż te po bokach.
Ciekawe jest również to, że dziecko przez pierwsze tygodnie widzi w skali szarości i nie rozróżnia barw. Z tego względu najbardziej interesują go zabawki czy książeczki z mocnymi kontrastami czerni i bieli. Pierwsze kolory (czerwony, zielony, żółty i niebieski) zaczyna widzieć stopniowo dopiero od 3. lub 4. tygodnia życia. Noworodek, dziecko po porodzie, reaguje jednocześnie na zmiany natężenia światła.
2.3. Ile powinien spać noworodek?
- noworodek: 16-20 godzin na dobę,
- niemowlę w wieku 6 tygodni: 15-16 godzin na dobę,
- 4 miesięczne dziecko: 9-12 godzin plus 2 drzemki,
- 6-miesięczne dziecko: 11 godzin, plus 2 drzemki,
- 9-miesięczne dziecko: 11-12 godzin, plus 2 drzemki,
- 12-miesięczne dziecko: 10-11 godzin, plus 2 drzemki.
2.4. Dlaczego noworodek płacze?
Płacz jest jedyną możliwością komunikowania się noworodka ze światem. W związku z tym odgłos ten nie musi oznaczać niczego złego, dziecko oznajmia w ten sposób naprawdę wiele różnych potrzeb:
- głód,
- brudna pieluszka,
- zbyt mała ilość bliskości i dotyku rodzica,
- zmęczenie,
- zbyt duża ilość bodźców,
- zbyt wysoka temperatura,
- zbyt niska temperatura,
- niewygodne ubranko (np. drapiąca metka),
- ból brzucha,
- wzdęcia,
- problem z wypróżnieniem się,
- ząbkowanie.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.