Postmenopauza – kiedy się zaczyna, czym się objawia i ile trwa?

Postmenopauza jest jednym z etapów przekwitania, inaczej klimakterium. Rozpoczyna się po upływie 12 miesięcy od wystąpienia ostatniej miesiączki (menopauzy). To naturalny proces zachodzący w organizmie każdej kobiety. W tym okresie ustrój przyzwyczaja się do spadku stężenia hormonów płciowych.

Przekwitanie dzieli się na trzy okresy:

• premenopauzę,
• menopauzę,
• postmenopauzę.

W okresie premenopauzy, który zaczyna się około 8-10 lat przed menopauzą oznaczającą ostatnią menstruację, pojawiają się zaburzenia miesiączkowania. Statystycznie kobiety przestają miesiączkować między 45. a 55. rokiem życia.

Po menopauzie przychodzi postmenopauza, w której dochodzi do wygaśnięcia czynności jajników. By o niej mówić, musi minąć 12 miesięcy bez okresu. Traktuje się ją jako czas pomiędzy płodnością a bezpłodnością.

Faza postmenopauza, tak jak i przekwitanie, ma związek z gospodarką hormonalną. Za pojawienie się nieprzyjemnych objawów typowych dla klimakterium odpowiadają hormony:

• wzrost stężenia hormonu folikulotropowego (FSH) i hormonu luteinizującego (LH),
• spadek poziomu hormonów, które są wydzielane przez jajniki. To estrogen i progesteron.

Ma to związek z tym, że substancje te nie tylko stymulują rozwój pęcherzyków jajowych, ale i pełnią wiele istotnych funkcji. Od ich stężenia w organizmie zależy praca układu sercowo-naczyniowego, gospodarka wapniowo-fosforanowa, ale także popęd płciowy, kondycja skóry czy metabolizm.

By sprawdzić, czy czynność jajników wygasła, najlepiej oznaczyć stężenie etsradiolu i progesteronu, a także LH i FSH, które odpowiadają za stymulowanie pracy jajników.

Dla menopauzy charakterystyczny jest:

• wysokie stężenie hormonów FSH (20-150 mIU/ml),
• wysoki poziom LH (10-40 mIU/ml),
• niski poziom estradiolu (<100pmol/l),
• niskie stężenie progesteronu(<0,5-3,0nmol/l). Podane normy są bardzo orientacyjne, co zależy od laboratorium.

Kiedy kobieta przestaje cierpieć z powodu objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, kołatanie serca, wahania nastroju czy nocne poty, wchodzi w okres pomenopauzalny.

Dla początkowej fazie postmenopauzy typowe są takie objawy jak:

• suchość, świąd i pieczenie w pochwie, wypadanie macicy, dyspareunia (rodzaj dysfunkcji seksualnej, która objawia się bólem w trakcie współżycia). Objawy te są mniej nasilone niż w czasie menopauzy, jednak wciąż mają negatywny wpływ na komfort życia,
• silne parcie na mocz, zakażenia układu moczowego, nietrzymanie moczu,
• zmarszczki i utrata jędrności skóry, ścieńczenie skóry, łatwiejsze powstawanie zmarszczek,
• spadek tempa metabolizmu, przyrost tkanki tłuszczowej, szybsze przybieranie na wadze,
• spadek koncentracji,
• zmniejszenie libido,
• problemy ze snem,
• zespół suchego oka,
• przewaga utraty masy kostnej nad jej budowaniem i zagrożenie osteomalacją (obniżenie gęstości tkanki kostnej) oraz osteoporozą,
• pogorszenie napędu i aktywności życiowej,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• większe ryzyko chorób przewlekłych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie czy zaburzenia metaboliczne.

Ile trwa postmenopauza?

Nawet jeśli niektórzy twierdzą, że postmenopauza trwa całe życie, z czasem organizm przyzwyczaja się do obniżonego stężenia hormonów płciowych. To wiąże się z ustępowaniem dokuczliwych symptomów.

Postmenopauza a ciąża

Czy w okresie postmenopauzy możliwe jest zajście w ciążę? Ponieważ po upływie 12 miesięcy od wystąpienia ostatniej miesiączki czynność hormonalna jajników zanika, zajście w ciążę jest teoretycznie niemożliwe.

Łagodzenie objawów postmenopauzy wspomaga regularnej aktywności fizycznej, a także przestrzegania zasad zdrowego żywienia. To pozwala zachować dobre samopoczucie, sprawność fizyczną i umysłową, ale i zapobiega powikłaniom ze strony układu krążenia. Przeciwdziała także rozwojowi osteoporozy i innych schorzeń. Trzeba pamiętać, że każda kobieta w tym czasie narażona jest na wysiłkowe nietrzymanie moczu, miażdżycę, kamicę żółciową czy cukrzycę typu 2.

Z pewnością postmenopauza jest czasem, który wymaga od kobiety szczególnej troski o swój stan zdrowia. Niezbędne są regularne badania profilaktyczne, także ginekologiczne. Wiele dolegliwości związanych z postmenopauza można leczyć objawowo. Na suchość pochwy pomagają miejscowe środki nawilżające. Czasem konieczne jest wsparcie farmakologiczne. Bywa, że niezbędna jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Postmenopauza jako taka nie wymaga terapii, ponieważ stanowi naturalny etap w życiu każdej kobiety.