Potnica – przyczyny, objawy i leczenie wyprysku pęcherzykowego

Potnica to choroba skóry, która manifestuje się jedynie powierzchni dłoni i stóp. Nazywa się ją również wypryskiem potnicowym, wypryskiem dyshydrotycznego lub wypryskiem pęcherzykowym. Nie jest chorobą zakaźną.

Wyprysk potnicowy jest dość częstą chorobą skóry. Na to schorzenie dermatologiczne najbardziej narażone są osoby młode i w średnim wieku. Zmiany tego typu praktycznie nie występują u dzieci.

Wypryski potnicowe pojawiają się najczęściej w okresie wiosennym oraz letnim. Ma to związek z tym, że wysoka temperatura otoczenia wywołuje wzmożoną potliwość dłoni i stóp. Warto pamiętać, że nie jest ona przyczyną potnicy, a jedynie czynnikiem jej sprzyjającym.

Etiologia wyprysku potnicowego nie jest w pełni wyjaśniona. Niemniej potencjalne czynniki wywołujące dermatozę dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Do czynników zewnętrznych zalicza się leki i alergeny kontaktowe. Do czynników wewnętrznych zakażenia bakteryjne i grzybicze, jak również uogólniony odczyn alergiczny. Włącza się tu również przyczyny idiopatyczne.

Najbardziej typowym objawem potnicy jest wysypka, która ma charakter grudek na skórze bądź pęcherzyków: licznych, drobnych (o średnicy poniżej 3 milimetrów), wypełnionych przezroczystym płynem. Są one głęboko osadzone i ułożone symetrycznie.

Wysypka może się złuszczać, a skóra może być zaczerwieniona, co może wskazywać na stan zapalny. Bywa, że pojawia się uporczywy świąd skóry. Podczas gojenia obserwuje się tworzenie łuszczących się grudek usadowionych na podłożu rumieniowym.

Zmiany potnicowe pojawiają się typowej lokalizacji, czyli na dłoniach (potnica dłoni) i stopach (potnica na stopach). W obrębie dłoni wyprysk pęcherzykowy pojawia się na bocznych krawędziach palców i ich koniuszkach - z wyjątkiem palucha. Co charakterystyczne, zmiany zwykle nie obejmują strony grzbietowej i dłoniowej ręki. Typowym umiejscowieniem zmian skórnych są boczne powierzchnie drugiego i piątego palca ręki.

Na stopach wypryski występują po stronie podeszwowej stóp. Dermatoza częściej obejmuje łuk stopy niż palce. Czasem pęcherzyki, znajdując się blisko siebie, łączą się i tworzą większe pęcherze.

Potnica może mieć przebieg łagodny, ale i zaostrzony. Zależy to od nasilenia objawów. Zdarza się, że tworzą się nadżerki i twarda skorupa na skórze. Ta często ulega bolesnym pęknięciom. Dolegliwości zazwyczaj zaostrza kontakt wyprysków z wodą i środkami czystości.

Objawy skóry, które są niepokojące bądź uciążliwe, warto skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu lub dermatologiem. Zwykle, by postawić diagnozę, wystarczy przeprowadzenie wywiadu, obejrzenie zmian skórnych.

Pomocne są wyniki badań. W przypadku potnicy wątpliwości powinny rozwiać testy alergiczne i badania w kierunku grzybicy (badanie mykologiczne). Wyprysk potnicowy należy różnicować z grzybicą, atopowym zapaleniem skóry, rumieniem wielopostaciowym. W celu potwierdzenia rozpoznania należy pobrać wycinek ze zmiany do oceny histopatologicznej.

Na czym polega leczenie potnicy? Terapia miejscowa opiera się na stosowaniu maści i kremów, które zawierają antybiotyki lub glikokortykosteroidy. Warto sięgać po maść cynkową czy maści z wyciągiem z aloesu, a także maści przeciwświądowe. Czasem niezbędne jest nacięcie rozległych wykwitów, w celu usunięcia zgromadzonego w pęcherzykach płynu surowiczego.

Pomocna jest równie fototerapia, a także domowe sposoby, takie jak choćby robienie okładów z roztworu soli czy pasty z sody. Pomocne są również okłady z nadmanganianu potasu. Bardzo ważne jest osuszanie miejsc zmienionych chorobowo oraz odkażenie nadżerek. Ważne, aby nie doszło do wtórnego nadkażenia ran.

Aby wyeliminować wyprysk potnicowy, należy znaleźć przyczynę zmian. Konieczne jest leczenie choroby podstawowej, polegające na usunięciu czynnika, który prowokuje chorobę. I tak: jeśli przyczyną jest alergia, należy zastosować doustne leczenie antyalergiczne (leki antyhistaminowe). Gdy za potnicę odpowiada grzybica, konieczne jest włączenie leków przeciwgrzybiczych.

Potnica zazwyczaj ma charakter ostry i przewlekły, ze skłonnością do nawrotów. To choroba trudno poddająca się leczeniu.