Przemiana materii – podstawowa i całkowita

Przemiana materii to ogół przemian biochemicznych zachodzących w organizmie, które warunkują prawidłowy rozwój i funkcjonowanie ustroju. Na metabolizm składa się katabolizm i anabolizm. To procesy, które w ustroju zachodzą nieustannie. Czym jest podstawowa przemiana materii, a czym całkowita?

1. Co to przemiana materii?

Przemiana materii, inaczej metabolizm, to pojęcie, które obejmuje ogół reakcji biochemicznych i przemian energetycznych zachodzących w organizmie. Są one niezbędne do podtrzymania życia: produkowania energii, zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organów czy usuwania substancji toksycznych.

W organizmie obserwuje się dwa rodzaje przemian metabolicznych. To procesy anaboliczne i procesy kataboliczne. Anabolizm oznacza tworzenie złożonych związków organicznych ustroju (białka ustrojowe, tłuszcze, węglowodany, enzymy, hormony), zaś katabolizm - rozkład złożonych związków organicznych, takich jak białka, tłuszcze i węglowodany.

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Przemiany anaboliczne i kataboliczne są ze sobą ściśle powiązane. U zdrowych osób dorosłych zachodzą równolegle. U dzieci i młodzieży przeważają procesy anaboliczne, które są powiązane z rozwojem i wzrostem organizmu, zaś u ludzi w podeszłym wieku – procesy kataboliczne.

2. Co to jest podstawowa przemiana materii?

Podstawowa przemiana materii (PPM), inaczej metabolizm podstawowy (ang. BMR – Basal Metabolic Rate), to najniższy poziom przemian energetycznych warunkujący dostarczenie energii niezbędnej do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych w stanie spokoju fizycznego i psychicznego, na czczo oraz w optymalnym mikroklimacie.

Energia z podstawowej przemiany materii jest zużywana na różne procesy życiowe, czyli oddychanie, utrzymanie napięcia mięśniowego, czynności wydalnicze i wydzielnicze, utrzymanie stałej temperatury ciała, pracę układu nerwowego, serca i układu krwionośnego czy wzrost oraz odbudowę komórek i tkanek.

Wskaźnik PPM mówi o tym, ile kalorii trzeba dostarczyć wraz z pożywieniem, by podtrzymać podstawowe funkcje życiowe. Schodzenie w diecie poniżej PPM, czyli za niska kaloryczność diety może prowadzić do: zmęczenia, osłabienia, zaburzeń hormonalnych, problemów z koncentracją i pamięcią, zaparć, biegunek, spowolnienia metabolizmu, pogorszenia odporności, * niedoborów pokarmowych.

Ile wynosi podstawowa przemiana materii? Jak obliczyć PPM? Dostępne są takie narzędzia jak wzór Harrisa-Benedicta, wzór Mifflin-St Jeor’a, wzór Cunninghama czy wzór Katch-McArdle. Ponieważ są one dość skomplikowane, można skorzystać z prostego, ogólnodostępnego kalkulatora internetowego (wystarczy w wyszukiwarce wpisać frazę „podstawowa przemiana materii kalkulator” – i gotowe).

3. Podstawowa przemiana materii a całkowita przemiana materii

Podstawowa przemiana materii oznacza minimum zapotrzebowania energetycznego organizmu. Co to jest całkowita przemiana materii?

Całkowita przemiana materii (CPM) to całodobowe wydatki energetyczne człowieka. Składa się na nią podstawowa przemiana materii (PPM) oraz wydatki energetyczne związane z różnymi aktywnościami.

Tym samym CPM to ilość kalorii potrzebnych organizmowi do wykonywania wszystkich czynności w ciągu dnia, z uwzględnieniem trybu pracy (siedząca lub fizyczna), uprawianych sportów (wskaźnik PAL) i stylu życia.

Wzór na CPM = PPM x współczynnik PAL. Podobnie jak w przypadku PPM, CPM i PAL można obliczyć za pomocą internetowych narzędzi (To proste. Wystarczy w wyszukiwarkę wpisać frazę „całkowita przemiana materii kalkulator”).

4. Co wpływa na przemianę materii?

W organizmie każdego człowieka reakcje chemiczne zachodzą w różnym tempie. To dlatego mówi się, że ktoś ma „szybki metabolizm” lub „wolny metabolizm”.

W dużej mierze tempo metabolizmu jest uwarunkowane genetycznie, jednak na tempo przemiany materii wpływają także inne czynniki, takie jak:

• wiek. Wraz z postępującymi procesami starzenia się organizmu przemiana materii zwalnia,
• płeć. Przemianę materii kobiet cechuje niższe tempo przemiany materii niż u mężczyzn,
• stan zdrowia,
• choroby ostre i chroniczne jest zarówno zbyt wolna, jak i za szybka przemiana materii),
• stan fizjologiczny (np. ciąża, laktacja),
• dieta, to jest zarówno ilość, jak jakość spożywanej żywności, a także częstotliwość i pory przyjmowania posiłków,
• aktywność fizyczna (uprawianie sportu, siedzący tryb życia),
• aktywność umysłowa,
• regenerujący sen. Naukowcy są zdania, że zbyt krótki sen lub zbyt niska jego jakość prowadzą do zaburzeń metabolizmu,
• temperatura otoczenia (wzrost temperatury powoduje przyspieszenie reakcji chemicznych, a jej obniżenie spowolnienie zachodzących reakcji).

Szybkość przemiany materii ma istotny wpływ na regulację masy ciała.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.