Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Joanna Wasiluk (Dudziec)

Stężenie glukozy we krwi - normy, hipoglikemia, hiperglikemia, diagnostyka i monitorowanie

 Paula Jakubasik
16.01.2024 16:36
Stężenie glukozy we krwi na czczo nie powinno przekroczyć 99 mg/dL.
Stężenie glukozy we krwi na czczo nie powinno przekroczyć 99 mg/dL. (Adobe Stock)

Stężenie glukozy odnosi się do ilości cukru w płynach ustrojowych, najczęściej w osoczu krwi. Poziom ten wyraża się w miligramach na decylitr (mg/dL) lub milimolach na litr (mmol/L). Stężenie glukozy we krwi jest jednym z kluczowych wskaźników stanu glikemicznego organizmu. Pozwala także na zdiagnozowanie cukrzycy, czyli choroby charakteryzującej się zaburzeniami gospodarki glukozowej. Jakie są normy stężenia glukozy we krwi? Jakie są konsekwencje wysokiego lub niskiego stężenia glukozy?

spis treści

1. Co to jest glukoza?

Glukoza obecna we krwi stanowi fundamentalne źródło energii dla naszego ciała. Cukier pełni kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich narządów i układów, jednak zarówno jego niedobór, jak i nadmiar może być szkodliwy.

Glukoza jest dostarczana poprzez spożywane pożywienie, choć możliwe jest także jej powstawanie w wyniku syntezy z aminokwasów lub uwalnianie z zapasów wątrobowych. Procesy, takie jak glikogenoliza, glikogeneza, glikoliza i glukoneogeneza również wpływają na poziom glukozy we krwi.

Zobacz film: "Badania krwi - glukoza"

Kluczową rolę w regulacji stężenia cukru pełni hormon trzustkowy, czyli insulina. Po spożyciu posiłku ilość glukozy wzrasta, co skutkuje produkcją insuliny i w efekcie spadkiem poziomu cukru.

2. Normy stężenia glukozy we krwi

Stężenie glukozy we krwi na czczo, czyli po upływie co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku, nie powinno przekraczać 99 mg/dL. Normy stężenia glukozy we krwi to:

  • prawidłowy poziom cukru na czczo: 70-99 mg/dL (3.9-5.5 mmol/L),
  • stan przedcukrzycowy: 100-125 mg/dL (5.6-6.9 mmol/L),
  • cukrzyca: ≥ 126 mg/dL (≥ 7.0 mmol/L)

Wyniki poniżej 70 mg/dL mogą wskazywać na hipoglikemię (zbyt niski poziom cukru we krwi), wartości między 70 a 99 mg/dL są uznawane za normę, te w przedziale 100-125 mg/dL sugerują zaburzenia tolerancji glukozy i wymagają dalszej diagnostyki, natomiast wynik równy lub wyższy niż 126 mg/dL może świadczyć o cukrzycy.

Krzywa cukrowa, inaczej znana jako test obciążenia glukozą (OGTT), jest szczegółowym badaniem mającym na celu ocenę zdolności organizmu do regulowania poziomu glukozy we krwi w określonym czasie. Normy dla krzywej cukrowej:

  • stężenie glukozy na czczo: poniżej 7.0 mmol/L (126 mg/dL),
  • poziom cukru po 2 godzinach od spożycia 75 g glukozy: poniżej 7.8 mmol/L (140 mg/dL).

3. Za niskie stężenie glukozy we krwi

Zbyt niskie stężenie glukozy we krwi (poniżej 70 mg/dL) określane jest mianem hipoglikemii, jest to stan wpływający negatywnie na funkcjonowanie organizmu i wymaga pilnej interwencji. W skrajnych przypadkach zbyt niski poziom cukru może doprowadzić do drgawek, utraty przytomności i śpiączki.

Przyczyny zbyt niskiego stężenia glukozy to:

  • przyjęcie zbyt dużej dawki insuliny lub leków przeciwcukrzycowych,
  • pomijanie posiłków lub głodówka,
  • nagłe spożycie dużej ilości cukrów prostych,
  • intensywny wysiłek fizyczny,
  • picie alkoholu na czczo,
  • problemy z funkcjonowaniem wątroby lub nerek,
  • hiperinsulinemia,
  • niewydolność kory nadnerczy lub przysadki mózgowej.

4. Za wysokie stężenie glukozy we krwi

Hiperglikemia to stan, w którym poziom glukozy we krwi jest wyższy niż norma. Jest to charakterystyczne dla osób z cukrzycą, ale może występować także w innych sytuacjach.

Główną przyczyną hiperglikemii jest nieprawidłowa produkcja lub działanie insuliny, hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu cukru we krwi. W przypadku cukrzycy typu 1 organizm nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, podczas gdy w cukrzycy typu 2 ciało nie wykorzystuje efektywnie dostępnej insuliny.

Dodatkowo nieprawidłowe nawyki żywieniowe, brak aktywności fizycznej oraz otyłość mogą przyczyniać się do hiperglikemii. Spożywanie dużych ilości wysokokalorycznych pokarmów i cukrów prostych może prowadzić do szybkiego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Na stężenie cukru mają też wpływ: stres, zaburzenia hormonalne, infekcje, a także niektóre leki.

5. Skutki niskiego i wysokiego stężenia glukozy

Skutki niskiego stężenia glukozy (hipoglikemii):

Skutki wysokiego stężenia glukozy (hiperglikemii):

Zarówno niskie, jak i wysokie stężenie glukozy wymaga uwagi i odpowiedniego leczenia. Regularne monitorowanie poziomu glukozy, dostosowywanie diety, aktywność fizyczna i leczenie farmakologiczne są kluczowe dla utrzymania prawidłowego poziomu glukozy i zapobiegania powikłaniom związanym z zaburzeniami glikemicznymi.

6. Diagnostyka i monitorowanie stężenia glukozy

Diagnostyka i monitorowanie stężenia glukozy we krwi są kluczowymi elementami w utrzymaniu zdrowia metabolicznego. Niezwykle istotne są regularne pomiary stężenia glukozy na czczo, które pozwalają na szybkie wykrycie stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy.

Dużą wartość diagnostyczną ma także test obciążenia glukozą (OGTT), który polega na wypiciu roztworu glukozy i kilkukrotnym oznaczeniu poziomu cukru. Badanie to pozwala na diagnostykę insulinooporności lub cukrzycy typu 2.

Podczas profilaktycznych badań krwi warto oznaczyć także stężenie hemoglobiny glikowanej, która odzwierciedla średni poziom glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy.

Pacjenci z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej powinni regularnie dokonywać samodzielnych pomiarów stężenia glukozy za pomocą glukometru. Mogą zdecydować się również na system ciągłego monitorowania glikemii, który monitoruje poziom cukru we krwi w czasie zbliżonym do rzeczywistego.

Kontrolowanie poziomu glukozy jest kluczowe zarówno dla diagnostyki, jak i skutecznego leczenia cukrzycy oraz innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dzięki temu możliwe jest również zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań, stanowiących zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Glukoza
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze